NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

DE TOPBIJEENKOMST in Helsinki tussen de presidenten Clinton en Jeltsin is een succes geworden. Niet omdat belangrijke doorbraken zijn bereikt, maar omdat beide leiders hebben besloten de samenwerking te intensiveren - ondanks de diepgaande meningsverschillen die zijn blijven bestaan. Met een agree to disagree lijkt het voornaamste agendapunt, de uitbreiding van de NAVO , te zijn geneutraliseerd. De uitbreiding zal worden ingesponnen in een cocon van afspraken over de Europese veiligheid die de Russen weliswaar niet helemaal gerust zullen stellen, maar waarmee zij waarschijnlijk zullen kunnen leven. Hoe die afspraken er precies uit moeten zien zal onderwerp zijn van verder overleg tussen Rusland en de NAVO.

De risico's zitten in de goede voornemens. Clinton heeft verschillende verlangens van zijn gesprekspartner op economisch gebied willen honoreren. Maar veel meer dan toezeggingen heeft hij Jeltsin niet kunnen doen. Anderen zullen straks meebeslissen. Van zijn kant heeft het Russische staatshoofd zich opnieuw verbonden om START-2 , de overeengekomen reductie van nucleaire wapens, door de Doema te loodsen. ( START-2 werd in januari 1993 door Clintons voorganger, Bush, getekend). Onmiddellijk daarna moet overleg over START-3 beginnen. Maar Jeltsin zal de aanzienlijke weerstand in het hem vijandige Russische parlement moeten zien te overwinnen om zijn aandeel in de overeenkomst gestand te kunnen doen.

CLINTON BEZIGDE na afloop van het beraad superlatieven als great en fine om de stemming van hemzelf en Jeltsin te definiëren. Die stemming zat er al in tijdens de eerste fotosessie en het door de Finse president aangeboden diner donderdagavond. De indruk werd gevestigd dat oude vrienden - long time no see - elkaar in de armen vielen, hoewel dat figuurlijk moest worden opgevat. Jeltsin is al te grote fysieke uitbundigheid nog steeds ontzegd, Clinton zat er na zijn val wat ongemakkelijk bij. Maar beiden hadden er belang bij te tonen dat ze de toestand onder controle hebben. De top was niet in de laatste plaats bedoeld om het eigen leiderschap te onderstrepen. De onderlinge afhankelijkheid op dat punt liet kennelijk geen gemelijkheid toe.

Jeltsin van zijn kant heeft duidelijk gemaakt niets te zien in een Atlantische troepenmacht aan de eigen grenzen. (Clinton erkende ruiterlijk dat zijn gesprekspartner de uitbreiding ,,een vergissing'' had genoemd.) De Amerikaanse president had voor de zoveelste keer onderstreept dat de NAVO niets van dat alles van plan is. Eerder is gezegd dat geen nucleaire wapens en geen vreemde troepen op het grondgebied van nieuwe NAVO -leden zullen worden gestationeerd. De nieuwe veiligheidsstructuur moet zijn beslag krijgen in een NAVO -Russisch handvest en in aanpassingen van het Verdrag over conventionele strijdkrachten. Die aanpassingen zullen het karakter moeten krijgen van een garantie dat Rusland ongewenste ontwikkelingen bespaard blijven. Clinton hield vol dat de NAVO niet anders wil dan ook het Russische veiligheidsbelang dienen.

WERKEN AAN de opening voor Rusland van verschillende internationale economische organisaties moet de NAVO -pil vergulden. Genoemd zijn de Club van Parijs (van crediteurenlanden), de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, de Wereld Handels Organisatie en de G-7. De G-7 komen in juni in Denver bijeen en de groep zal, zo zei Clinton, van nu af aan de Top van de Acht heten. (Een andere Amerikaanse bron verklaarde dat de Zeven rijkste industrielanden in besloten kring economisch overleg kunnen blijven voeren.)

Beide staatshoofden hebben in een gezamelijk document kennis genomen van de voortgang die Rusland heeft geboekt naar een volwassen markteconomie. Particuliere investeringen in Rusland ter waarde van vier miljard dollar zullen worden bevorderd. Aangenomen mag worden dat Jeltsins met hervormers versterkte nieuwe kabinet Washington vertrouwen inboezemt. Verdere succesvolle hervormingen zijn noodzakelijk, ook om de voorgenomen opneming van de Russische Federatie in de genoemde internationale organisaties mogelijk en aanvaardbaar te maken.

IN DE AANLOOP naar Helsinki ontstond iets van de spanning die eigen was aan de topbijeenkomsten in de eindfase van de Koude oorlog. Het Russische verzet tegen de NAVO-uitbreiding plaatste de veiligheidsproblematiek weer in het centrum van de publieke belangstelling. Tegelijkertijd is Rusland op velerlei terreinen de vragende partij geworden. Jeltsins langdurige ziekte na zijn verkiezingszege van vorig jaar deed in het Kremlin een machtsvacuüm ontstaan, maar Washington bleef er hardnekkig van uitgaan dat dit slechts tijdelijk zou zijn. Met de verjonging van zijn regering heeft de Russische president willen onderstrepen dat het vacuüm is opgevuld. Jeltsin is terug van weggeweest. Al zijn bezoekers van de afgelopen tijd hebben verklaard overtuigd te zijn van Jeltsins herstelde vermogen de dingen naar zijn hand te zetten.

Open blijft toch de vraag of de twee staatshoofden de elkaar gedane beloften zullen kunnen nakomen. Jeltsin heeft van de Amerikanen wisselgeld meegekregen om de oppositionele krachten in eigen land, die hem van uitverkoop van Ruslands belangen beschuldigen, over de streep te trekken. Als hij daarin slaagt krijgt Clinton materiaal in handen waarmee het Congres kan worden overtuigd dat een nieuw Rusland geen hersenschim meer is. De weg die Reagan en Bush destijds samen met Gorbatsjov zijn ingeslagen kunnen Clinton en Jeltsin dan samen vervolgen.