NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S c h a k e l s

Door onze redacteur KEES VERSTEEGH
DEN HAAG, 21 MAART. D66 wil haar koers verleggen. In de aanloop naar de komende verkiezingen wil de partij minder accent leggen op voor haar traditionele, bestuurlijke onderwerpen als de gekozen burgemeester en minister-president.

Dit staat in de nota 'Voor de verandering' die is opgesteld in opdracht van het partijbestuur. In plaats van met de gekozen minister-president wil de partij electorale steun verwerven met kwesties die het leven van burgers directer beïnvloeden, zoals onderwijs en zorg. De voorgestelde koerswijziging is het resultaat van brede consultaties in de partij, waaraan ook door de top van D66 is deelgenomen. D66 bespreekt de nota het komend weekeinde op haar partijcongres in Noordwijkerhout.

Over de gekozen minister-president zegt de nota: ,,Dat is maar een stukje van de werkelijkheid van D66'' en: ,,bij lange na niet genoeg om een reden van bestaan te hebben.'' In een toelichting zegt L. van der Meulen, oud-campagneleider en voorzitter van de projectgroep die de nota voorbereidde: ,,Door ons te richten op de gekozen minister-president en gekozen burgemeester, hebben we ons te veel beziggehouden met de formele democratie. Daardoor hebben we een blinde vlek gekregen voor ontwikkelingen in de samenleving waardoor burgers niet meer mee kunnen komen in het sociale en politieke leven, terwijl participatie voor D66 juist een wezenlijk begrip is. We moeten ons ontwikkelen van parlementaire actieclub naar maatschappelijke actieclub.'' Volgens de nota vormen goede onderwijs- en zorgvoorzieningen en afspraken over zaken als loopbaanonderbreking wezenlijke voorwaarden om ,,de economische zelfstandigheid en persoonlijke vrijheid van de mensen te vergroten''. De nota stelt dat de klassen in het basisonderwijs aanzienlijk kleiner moeten worden, net als de groepen in kinderdagverblijven. Rechtsposities van leraren moeten worden aangepast om begeleiding van kinderen na schooltijd mogelijk te maken, en daarmee uitval van leerlingen uit het onderwijs te voorkomen.

Om de persoonlijke vrijheid van werknemers te vergroten, zou de overheid bedrijven moeten dwingen om meer mogelijkheden te scheppen voor flexibele werktijden, zorgverlof en parttimefuncties in de hogere regionen van het bedrijfsleven. De nota bepleit verplicht ouderschapsverlof voor mannen.

Deze voorzieningen moeten niet alleen worden verbeterd om de individuele keuzemogelijkheden van werknemers te bevorderen, maar ook om de deelname aan het gezinsleven en andere vormen van samenleven te vergroten. In de nota wordt het belang van de individualisering, traditioneel een belangrijk uitgangspunt voor D66, gerelativeerd.

,,Voor D66 is het waarborgen van sociale samenhang even noodzakelijk als vergroting van de individuele zelfstandigheid'', aldus het interne discussiestuk. ,,We hebben de individualisering wel erg positief bejegend'', zo wordt Tweede-Kamerlid Th. de Graaf geciteerd als voorzitter van een van de werkgroepen die het stuk hielp voorbereiden. O. Scheltema, eveneens Kamerlid en voorzitter van een andere werkgroep: ,,Individualisering blijft de leidende trend, maar er blijven altijd groepen die ontwikkelingen niet kunnen volgen. (..) Minder oog hadden we voor de sociale samenhang, de verbrokkeling van het sociale leven.''

De opstellers van de nota zien niets in een basisinkomen voor iedereen, om die sociale verbrokkeling tegen te gaan. Het D66-congres van maart 1995 dat speciaal aan dit onderwerp was gewijd, sprak zich nog uit voor een experiment met een uitkering voor iedereen. Projectvoorzitter Van der Meulen zegt: ,,Dat basisinkomen zou veel te laag worden, wil het voorstel betaalbaar blijven. Wij kiezen er voor iedereen die kan werken, te laten werken, en de rest die dat echt niet kan een uitkering te geven waarvan men kan leven.''

D66 dient de komende tijd nieuwe vormen van politieke participatie te ontwikkelen, aldus de nota. De partij moet ernaar streven burgers die niet in belangengroepen verenigd zijn, maar toch een uitgesproken mening hebben over zaken als verkeersbeleid en zorgbeleid, meer bij de beleidsvoorbereiding te betrekken. Ook het referendum blijft belangrijk, aldus Van der Meulen. ,,Het referendum dwingt belangengroepen een afweging te maken die verder gaat dan het eigen belang. Door het referendum over IJburg in Amsterdam werd de milieulobby van Natuurmonumenten gedwongen iets te zeggen over de woningnood, en hoe zich dat verhield tot haar eigen pleidooi voor behoud van de natuur.''