NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

Door FRITS ABRAHAMS
Vanavond kunnen we zien of filmregisseur Lars von Trier erin geslaagd is de eindjes bij elkaar te knopen van zijn vijfdelige serie Het Rijk, die door de NPS wordt uitgezonden.

Kijkt Nederland er reikhalzend naar uit? Ik betwijfel het. Het Rijk wordt geafficheerd als een 'ironische soap-opera', een genre waar het grote publiek bepaald niet op zit te wachten. Het wil pseudo-realistische, voorspelbare, sentimentele soap-opera's uit de grote zeepbelfabrieken van het tv-amusement. Het Rijk staat nota bene op vrijdagavond geprogrammeerd tegenover zo'n serie, ER, en het toeval wil - dát is nog eens ironie - dat beide series de plaats van handeling gemeen hebben: het ziekenhuis.

Met Het Rijk mikt de NPS ongetwijfeld vooral op de groeiende schare van liefhebbers van Von Triers werk. Het zal bewust beleid zijn deze, uit 1994 daterende, serie pas nu te vertonen. Von Trier geniet immers vooral dankzij zijn laatste speelfilm, Breaking the Waves, de reputatie van een regisseur, die met kwaliteit een ongewoon groot publiek weet te bereiken.

Breaking the Waves was ook voor mij een bijzondere filmbelevenis - even afgezien van het slot dat wel erg religieuzerig was. Maar de hoop dat ook Het Rijk een (vergeten) meesterwerk zou zijn van een groot talent, vervloog bij mij na twee, drie afleveringen. Het Rijk heeft intrigerende kanten, maar het oogt toch vooral als een slordige, snel in elkaar gezette tv-produktie met enkele flinterdunne verhaallijnen.

Von Triers meesterhand is hoofdzakelijk zichtbaar in het hoofdpersonage, de neurochirurg Stig Helmer. Bordewijk had hem kunnen bedenken: een nurks chagrijn, boordevol nauwelijks bedwongen woede over de stompzinnigheid van de mensheid in het algemeen en de Denen in het bijzonder. Helmer is een Zweed die na een mistige affaire in Zweden naar hét ziekenhuis van Denemarken is gegaan: Het Rijk in Kopenhagen. (Het schijnt écht te bestaan.)

Helmers afkeer van Denemarken wordt in de loop van de serie alleen maar groter. ,,Uitwerpsel van kwijl en water'', scheldt hij ergens. ,,Deense kletskoek'', horen we hem mompelen als hij weer eens te lang uitweidende collega's heeft moeten aanhoren.

Voor Helmer heeft Von Trier een aantal grote, sterke scènes geschreven: zijn eerste confrontatie met het ziekenhuispersoneel (,,Jullie moeten eerst het woord budget leren spelen: b-u-d-g-e-t''), zijn ruzies met vooral één belangrijke, jongere collega, zijn gesprekken met zijn vriendin, de enige collega die zijn grilligheid accepteert.

Dat is allemaal prachtig filmdrama. Je krijgt zowaar sympathie voor Helmer, ook al blijkt hij uiteindelijk even corrupt als de collega's die hij zo veracht. Bijna iedereen met medische macht is corrupt in deze serie. Het is onduidelijk of Von Trier Het Rijk hanteert als een metafoor voor de rotheid van Denemarken - al uit een vroeger drama bekend - of voor die van alleen de medische stand, maar voor de waardering van de serie maakt dat weinig uit.

Zolang Helmer in beeld was, bleef ik geboeid kijken. Daarom wil ik ook weten hoe het afloopt. Hij heeft een meisje een hersenbeschadiging bezorgd door fouten bij een operatie, en hij probeert de bewijzen daarvan - in de vorm van archiefstukken - uit te wissen. Zal het hem lukken vrijuit te gaan? Of zullen de collega's hem ermee klein kunnen krijgen?

Helaas verplaatst de handeling zich vaak van Helmer naar een vage bijfiguur, een simulerende patiënte. Zij zoekt contact met de geest van een meisje, dat ooit onder onopgehelderde omstandigheden in het ziekenhuis moet zijn overleden.

Is dat de mystieke kant van Von Trier die hem ook al parten speelde aan het einde van Breaking the Waves? Hij probeert in Het Rijk, letterlijk, een onderwereld - deze scènes spelen zich vooral in de kelders van het ziekenhuis af - te suggeren, die voor mij een tamelijk flauwe fantasie bleef.

P.S.: Deze rubriek zal volgende week niet verschijnen.