NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In: 16 theaters.

Milos Forman en de tragiek van een schreeuwerige paljas

Door HANS BEEREKAMP
Bij het Amerikaanse Hooggerechtshof gaat het nogal ontspannen toe volgens de film The People vs. Larry Flynt. De opperrechters draaien losjes heen en weer in hun stoelen en wisselen af en toe zelfs een grapje uit met de advocaat (Edward Norton) van Flynt, de schatrijke uitgever van het smakeloze pornoblad Hustler.

De sfeer verschilt sterk met die voor lagere gerechtshoven, waar hanging judges (een van hen wordt gespeeld door de echte Flynt) gretig hoge straffen uitspreken uit naam van de openbare eerbaarheid. Het doel van de apotheose van de door Oliver Stone geproduceerde en door Mi los Forman geregisseerde film is dan ook om aan te tonen dat in Amerika het recht op vrije meningsuiting in laatste instantie zegeviert, zelfs als het een louche provocateur betreft.

De in 1932 in Tsjechoslowakije geboren Forman, een van de sleutelfiguren uit de Praagse filmlente aan het einde van de jaren zestig, bezit sinds 1975 de Amerikaanse nationaliteit. Sommige van zijn Amerikaanse films (Taking Off, Hair) behandelen de generatiekloof van de swinging sixties, waarvan Flynt ook een bijprodukt was. In andere gevallen schetste Forman met gevoel voor ironie de strijd van een onbehouwen individualist tegen repressieve instituties (One Flew over the Cuckoo's Nest, Amadeus). Het enigszins naïeve geloof van de bekeerde immigrant in de alledaagse geldigheid van de Amerikaanse grondrechten maakt Forman tot de geëigende regisseur van The People vs. Larry Flynt, waarvan het scenario werd geschreven door Scott Alexander en Larry Waraszewski, de auteurs van Tim Burtons hommage aan een andere 'king of sleaze', B-film-regisseur Ed Wood.

Vooropgesteld dat Forman dus wel weg weet met de paradoxale charme van een voormalige striptease-exploitant die het tot miljonair schopte, die in de vijandschap van televisie-evangelisten als Jerry Falwell ook zijn eigen spiegelbeeld herkend moet hebben, en die luidruchtig, eens zelfs gestoken in een luier van de Amerikaanse vlag, de publiciteit bespeelde, heeft zijn film toch iets schematisch. Met enige goede wil valt in The People vs. Larry Flynt een allegorie te herkennen op de gekte van het land van de onbegrensde mogelijkheden. Tegelijkertijd doet de film erg zijn best om ons te overtuigen van de tragiek van een schreeuwerige paljas. Woody Harrelson, terecht genomineerd voor een Oscar, speelt de door een onbekende schutter tot invalide gemaakte demagoog als een herkenbare volksheld, de man die porno toegankelijk maakte voor de man met de kleine beurs. Maar zijn tijdelijke bekering tot het christendom komt eigenlijk nogal uit de lucht vallen. Het wonderlijke is dat we vooral naar hem kijken door de ogen van zijn vrouw Althea, een minstens zo opportunistische, maar meer sympathie wekkende voormalige stripper. Dat is bovenal de verdienste van de ten onrechte niet voor een Oscar genomineerde Courtney Love, de rockster en weduwe van Kurt Cobain, die een beetje met de film aan de haal gaat. Haar vertolking van Althea, van ambitieuze slettenbak via succesvol bladmanager tot stervende junk, is de voornaamste reden dat men zich The People vs. Larry Flynt nog lang zal herinneren.

Zo zijn de uiteenlopende ambities van de met een Gouden Beer enigszins overgewaardeerde film in verschillende mate geslaagd. Als pamflet voor de ook onder extreme omstandigheden stand houdende democratische rechtstaat doet de film nogal futiel aan, maar het hier en daar geopperde bezwaar dat Forman een apologie van een seksbaas heeft gemaakt, snijdt evenmin hout; daarvoor houdt Forman te veel afstand tot de figuur van Flynt. De revue van potsierlijke America na, waartoe een door televisiepresentatrice Donna Hanover gespeelde evangelistische zuster van president Carter en een carnavaleske viering van tweehonderd jaar Amerikaanse onafhankelijkheid behoren, is zo goed en zo voorspelbaar als je van Forman verwachten mag. De ware kracht van de film zit in die ontroerende tragiek van Flynts huwelijksleven; het is Formans verdienste dat hij de voor onhandelbaar doorgaande Love de kans gaf zich bloot te geven als onwaarschijnlijk goed actrice.

Vrijdag in het Cultureel Supplement: de popster als filmster