NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In 34 theaters.

Marsmannetjes zijn de echte sterren in Tim Burtons 'all star' sf-pastiche

Bowlen met de beelden van Paaseiland

Door PIETER STEINZ
Een van de komische hoogtepunten van Ed Wood, Tim Burtons drie jaar oude filmbiografie van 'de slechtste regisseur aller tijden', is de scène waarin de trucages worden gedaan voor de science-fiction-horrorfilm Plan 9 from Outer Space (1959).

Met behulp van geimproviseerde hengeltjes laten leden van de filmploeg een handjevol schaalmodellen van vliegende schotels bewegen. Het resultaat doet Woods reputatie eer aan: de ruimtevaartuigen schokken heen en weer als dolgedraaide pendels en de bevestigingsdraden blijven ook na de eindmontage nog duidelijk te zien.

In Mars Attacks!, de uitzinnige nieuwe film van de voormalige animator Tim Burton (Beetlejuice, Batman), zie je nergens draadjes; geen enkel special effect is aan amateurs overgelaten, of het nu de vernietiging van het Capitool in Washington is of de stormloop van een kudde brandende koeien. En toch ademt de film een ouderwetse jaren-vijftigsfeer. Niet alleen door het onderwerp - de dreigende ondergang van het Vrije Westen door een invasie van kwaadaardige ruimtewezens - maar ook door de vorm. De computergestuurde Marsmannetjes zien er met hun groene waterhoofden en uitpuilende pingpongogen precies zo uit als Hollywood ze sinds de jaren vijftig voorstelt, hun transportmiddelen zijn de archetypische vliegende schotels, en ze schieten met laserpistolen die mensen veranderen in smeulende geraamtes.

Ook de aardbewoners in Mars Attacks! zijn beproefde stereotiepen. De president van de Verenig de Staten, gespeeld door de aanstekelijk schmierende Jack Nichol son, etaleert een zeer herkenbare mix van besluiteloosheid, mediageilheid en bonhomie, terwijl zijn vrouw (Glenn Close) alle First Lady's van de afgelopen dertig jaar in zich verenigt. Er is een generaal (Rod Steiger) die zich als een stran geloviaanse havik uitspreekt voor de totale nucleaire oorlog tegen de indringers van Mars, en een ijdele wetenschapper (Pierce Brosnan, met pijp en professor Lupardi-jas) die blijmoedig verklaart 'dat een geavanceerde beschaving per definitie vreedzaam is.' In het tableau de la troupe zien we verder Martin Short als een hoerenlopende Witte Huischef, Annette Bening (The American President) als een alco holiste met New Age-sympathie en, Michael J. Fox als een soort Michael J. Fox, en Tom Jones als de in Las Vegas triomferende zanger-superster Tom Jones. De meeste sterren leggen het trouwens al snel af in de strijd tegen de oprukkende Marsbewoners. Net als in de all star-rampenfilms waarmee regisseur Tim Burton (1960) in de jaren zeventig opgroeide, is een bekend gezicht geen garantie voor overleven. Brosnan - niet voor niets de nieuwe James Bond - houdt het nog het langst vol, zij het dat hij als gevangene en proefkonijn van de Marsmannetjes alleen nog een geamputeerd hoofd is; maar Close, Short, Fox, Danny DeVito en vele anderen worden binnen een mum van tijd op de meest creatieve manieren om het leven gebracht.

Het geeft niet. De werkelijke sterren in Mars Attacks! zijn de onverstaanbare monsters van Mars: topzware turfjes die tegen ieders verwachting in niet alleen oorlogszuchtig, onbenaderbaar, wreed en boerenslim zijn, maar ook dol op sick jokes. Zo monteren ze voor de grap het hoofd van een van hun gijzelaars (Sarah Jessica Parker) op het lichaam van haar chihuahua en jagen ze de Amerikaanse generale staf de stuipen op het lijf met kinderspeelgoed. En als ze voortvarend de vernietiging van de wereld inzetten, bowlen ze met de beelden op Paaseiland en schuiven ze net zo lang met de obelisk in Washington tot hij precies op een klasje schoolkinderen valt.

Het is verleidelijk om in Mars At tacks! een pastiche te zien van Inde pendence Day, het kassucces van het afgelopen jaar. Veel dat de film van Roland Emmerich kenmerkte, is in Mars Attacks! ook te vinden: het heen en weer schieten tussen locaties over heel Amerika, de sli ces of life van Amerikanen uit alle sociale klassen (van Witte Huis tot caravanpark), de inventief geënsceneerde en perfect getrukeerde ontploffingen. Maar terwijl de makers van Independence Day zich verslikten in megalomanie en Amerikaans patriottisme, steekt Burton superieur de draak met het hele genre. De wereld wordt dan ook niet op politiek correcte wijze gered door de vertegenwoordigers van twee vooraanstaande minderheden, maar door de koppigheid van een puber en de muzikale nalatenschap van een superlullige countryzanger.

Wie ervoor in de stemming is, en niet opziet tegen een handvol flauwe grappen en een flinke dosis me ligheid, ziet in Mars Attacks! de geestigste film sinds maanden. De grootste lol zit hem in de details: de Liebestod van de hilarisch verminkte Brosnan en Parker, de ambassadeur van Mars die even tegen de microfoon tikt voor hij het Congres toespreekt en uitmoordt, de president van Frankrijk die Maurice heet en inderdaad met een Chevalier-accent praat. Wat Bur ton en zijn scenarioschrijver Jonathan Gems naar eigen zeggen voor ogen stond was een hommage aan het soort films dat jaren-vijftigregisseurs als Edward D. Wood wilden maken - 'Kijk eens Ed, zonder draadjes!'. Wat ze de kijker uiteindelijk voorschotelen is iets veel aardigers: de Airplane! onder de alien invasion movies.

Overmorgen in het Cultureel Supplement een gesprek met regisseur Tim Burton.