NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De technologische vooruitgang leidt niet alleen tot nieuwe geneeswijzen maar ook tot nieuwe ziektebeelden. Tijdelijke, nationale bekendheid verwierf de 'muisarm'. Laatst zag ik ook een beschrijving van een 'mobiele telefoonschouder': uitval van een zenuw in de schouderregio door langdurig klemmen van een juppenknuffel tussen hoofd en schouder tijdens het autorijden. Gelukkig was de uitval reversibel. Wat de naam juppenknuffel betreft, één van de nieuwe woorden van 1996 (uit Z van deze krant van 04-01-1997), deze lijkt niet meer helemaal van toepassing te zijn op het huidige straatbeeld. Beter lijkt het nu om te spreken van proletenpraatpaaltje of zakpatsertje.

Binnenkort waarschijnlijk te verwachten zijn de eerste gevallen van dataglove-allergie en virtual-realitybril-hoofdpijn.

Een andere nieuwe ziekte is natuurlijk het post-whiplashsyndroom. Een direct gevolg van het feit dat wij ons in epidemische vormen met grote snelheden zijn gaan voortbewegen. Nog duidelijker gerelateerd aan nieuwe technologieen zijn de 'discodip' (doofheid voor hoge tonen door langdurige blootstelling aan harde popmuziek, ook goed op te lopen door het gebruik van een walkman) en epilepsie door stroboscopen ('discofit') en flikkerende televisieschermen. Van deze laatste vorm zag ik onlangs een mooi voorbeeld beschreven door Spaanse neurologen in een medisch tijdschrift (Journal of Neurology, Neurosurgery and Psychiatry 1996; 61). Door lichtflitsen geïnduceerde epilepsie is niet zo bijzonder, maar bij de beschreven patiënte werd een zeer zeldzame vorm uitgelokt: extatische epilepsie, ook wel Dostojevski-epilepsie genoemd.

Dostojevski beschreef bij zichzelf plotseling opkomende gevoelens van gelukzaligheid en euforie, die helaas voor hem kort duurden en werden gevolgd door een epileptische aanval. Ook gebruikte Dostojevski het in zijn roman De Idioot. De held, prins Mysjkin, een soort idiot savant, heeft net als de schrijver epilepsie. Zittend op een bankje in het park denkt hij na over zijn aandoening: ,,...dat er zich in een toestand van epilepsie een periode voordeed, bijna vlak voor de werkelijke aanval, waarin zijn geest...een ogenblik lang als een vlam omhoog schoot...dan verhevigde zich zijn levensgevoel en bewustzijn wel in het tienvoudige, al hield zo'n moment niet langer aan dan een bliksemflits. Geest en hart werden overgoten door een licht van uitzonderlijke helderheid; al zijn angsten, al zijn twijfels, alle onrust waren in een oogwenk weggevaagd en losten zich op in een hogere sereniteit, vol heldere, harmonieuze blijheid en hoop, vol van een redelijk inzicht in de laatste oorzaken.'' Verderop denkt hij nog: ,,Ja, voor dit ene ogenblik kan een mens zijn hele leven geven!'' (Vertaling Charles B. Timmer)

Ongeveer 10 bladzijden verder redt zijn aandoening hem juist het leven: Hij wordt met een mes aangevallen door Rogozjin en hij krijgt een grand mal, waar zijn belager zo van schrikt dat hij wegvlucht. Even voor de aanval 'ziet' hij ook weer een ongewoon, innerlijk licht dat zijn hele ziel in gloed zet.

De beschreven 25-jarige Spaanse dame heeft meer geluk dan Dostojevski en de prins, ze kan soortgelijke episodes zelf oproepen en ze heeft maar drie keer een grote aanval erna gehad. De 'patiënte' had al 10 jaar terugkerende extatische periodes, die werden geïnduceerd door dicht voor een televisie te gaan zitten. Ze beschreef een gevoel van innerlijke vrede, kalmte en intens genot zonder seksuele connotaties. Ze vergeleek het met gedrogeerd zijn en ook met een gevoel van volledige persoonlijke tevredenheid. Haar familieleden zagen dat ze een gefixeerde houding aannam en onbereikbaar werd voor de buitenwereld. Om de situatie in de hand te houden moesten ze haar vaak voor de televisie wegslepen.

De Spaanse dokters vermelden ook nog dat de vrouw de gewoonte had om bij zichzelf de 'aanvallen' op te roepen door voor de tv te gaan zitten als ze last had van emotionele stress. Wat er op tv was deed overigens niet ter zake, schrijven ze nog droogjes. Tussen de episodes door was het EEG normaal en ook hersenscans lieten geen afwijkingen zien. Wel werden gegeneraliseerde EEG-afwijkingen gezien toen patiënte vlak voor een tv werd gezet.

Over een behandeling wordt verder niet gerept, maar ja, probeer zo'n patiënte maar eens anti-epileptica te laten slikken.

RUURD DUYFF PS: Ik roep soortgelijke Nederlandse patiënten op om zich bij mij te melden, ik beloof dat ik ze alleen zal onderzoeken en niet zal behandelen.