NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze redacteur HENDRIK SPIERING
AMSTERDAM, 7 FEBR. Een unieke ontwikkeling, waarvan in de psychologische of sociologische literatuur geen tegenhanger is te vinden. Zo typeert de psycholoog prof.dr. A. Kerkhof van de Vrije Universiteit Amsterdam de acht gevallen van kindermoord door ouders sinds januari vorig jaar, waarvan het bericht over de moord op twee eigen kinderen in Limburg gisteren de meest recente is.

Vorige maand deden zich vier gevallen voor. In totaal zijn op deze wijze in ruim een jaar zestien kinderen vermoord, allen tussen de 4 en 10 jaar oud. Volgens het CBS kwamen in 1995 in totaal drie kinderen van 1 tot 10 jaar oud om door een misdrijf, tegen 406 die dat jaar stierven aan ziekten of ongevallen. De getallen voor 1994 zijn vrijwel identiek. In tenminste vijf van de acht gevallen volgde op de kindermoord een zelfmoord of een poging daartoe. Dat feit wekte de professionele belangstelling van Kerkhof, die gespecialiseerd is in de psychologie van de zelfmoord. Mogelijk kunnen conclusies uit het internationale zelfmoordonderzoek bijdragen aan beter begrip. Want Kerkhof ziet in de achtergrond van de daders - voor zover bekend - een patroon dat wijst op 'model-navolging'. ,,Wat ik uit de kranten begrijp is dat bij zeven van de acht moordgevallen mannen betrokken zijn van rond de veertig, die onder enorme druk stonden in een chaotisch gezinsleven. Dergelijke overeenkomsten in leeftijd, geslacht en situatie zijn ook bekend uit clusters van zelfmoorden op scholen, in psychiatrische inrichtingen, bejaardenhuizen of gevangenissen. Mensen vergelijken zichzelf met lotgenoten en als die in een uitzichtloze situatie suïcide als uitweg kiezen, wordt dat eerder als mogelijkheid gezien.'' De Nederlandse reeks lijkt inderdaad uniek. Uit buitenlandse kranten zijn alleen kleinere 'uitbarstingen' van kindermoorden bekend. In het Midden-Westen van de Verenigde Staten leidden eind vorig jaar twee gevallen van kindermoord tot vragen in de pers: 'Why do parents kill children?' kopte The Plain Dealer op 4 december. Een 43-jarige man uit Cleveland had zichzelf en zijn zesjarig zoontje van het leven beroofd nadat zijn vrouw hem verlaten had. Een andere vrouw schoot haar drie kinderen en zichzelf dood. Op 26 januari 1996 berichtte The Gazette uit Montreal over een reeks van drie Canadese kindermoorden in een maand, onder de kop Copycat child-killers? Gory coverage worries some experts'. Een vrouw vermoordde haar twee kinderen en sloeg vervolgens de hand aan zichzelf - wegens 'ernstige voedselallergieën', schreef ze in een nagelaten briefje. Een man vermoordde twee dochters en zijn vrouw - die hij al vaker mishandeld had. Daarna verwondde hij twee andere dochters en probeerde hij zelfmoord te plegen. Een andere Canadese vrouw had volgens The Gazette die maand 'per ongeluk' haar man en zoon omgebracht toen ze zelfmoord pleegde.

Duitse tv-serie had reeks zelfmoorden tot gevolg

In 1993 werden in Canada 33 kinderen jonger dan 18 vermoord door hun ouders

Door de intense media-belangstelling voor de moorden zou sprake kunnen zijn van copycatgevallen, imitaties, opperden Canadese psychologen. Statistici ontkenden dat er een meerjarige trend bestond, al was er wel sprake van een stijging. In 1993 werden in Canada 33 kinderen jonger dan achttien jaar vermoord door hun ouders, evenveel als in 1992. Maar in 1994 kwamen er op die wijze 47 om. Uit cijfers uit Quebec blijkt dat er bij het overgrote deel van de kindermoorden door ouders sprake is van mishandeling in het gezin of van een ernstig depressieve patient. Meer dan de helft van de daders pleegde na de moord zelfmoord of deed een poging daartoe.

In de Verenigde Staten ontstond in 1995 opwinding toen uit een nationale studie bleek dat daar ieder jaar tenminste 2.000 kinderen van vier jaar of jonger door ouders of verzorgers worden omgebracht. Maar daarbij gaat het vooral om de gevolgen van langdurige kindermishandeling. ,,En daarvan lijkt in deze Nederlandse reeks juist geen sprake te zijn'', zegt Kerkhof. ,,Tenminste in de berichtgeving is daarvan niets gebleken. Terwijl kindermishandeling vrijwel altijd bij buitenstaanders bekend is.''

Om een en ander wetenschappelijk te onderzoeken wil Kerkhof aan Justitie vragen om hun materiaal ter beschikking te stellen aan hem en zijn 'suïcidologische' team van de VU, ten behoeve van wat hij noemt een 'psychologische autopsie' op de individuele moordgevallen. ,,Pas dan kun je conclusies trekken over overeenkomsten of verschillen. Alleen zo kan er meer helderheid worden gebracht.'' Het imitatie-effect dat Kerkhof als mogelijke verklaring poneert, is omstreden. Een oproep van de trauma- en kinderpsycholoog W. Wolters tot een mediastilte om verdere kindermoorden te voorkomen, werd mede daarom vorige week door de hoofdredacties van Nederlandse kranten en journaals afgewezen, ook door deze krant. Natuurlijk is het niet zo dat mensen zelfmoord plegen of hun kinderen vermoorden omdat ze in de krant over zo'n geval lezen'', zegt Kerkhof. ,,Maar als mensen wanhopig zijn en een uitweg zoeken, zijn ze erg suggestibel. Dan kan de vorm waarin ze die uitweg zoeken worden beïnvloed door de voorbeelden van anderen. Stel dat er op een bepaalde dag 300 mensen in zo'n vergelijkbare uitzichtloze gezinssituatie zitten en in hun radeloosheid denken dat dat leven erger is dan doodgaan. Dan zijn er misschien 200 die op die dag van een kindermoord horen in de media. Misschien 100 daarvan komen daardoor op het idee die uitweg te kiezen, en 99 verwerpen die gedachten dan weer als te idioot.