NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

DOOR SUE BAKER
Producent Duncan Kenworthy was zenuwachtig. De miniserie Gulliver's Travels had zo veel gekost dat het uitblijven van een groot succes ten koste zou kunnen gaan van de verfilming van andere klassieke boeken. De dag na de uitzending van de eerste aflevering in Amerika belde echter zijn medeproducent. Zou Kenworthy meteen naar New York kunnen komen om het volgende boek uit te zoeken? Op donderdag- en zaterdagavond wordt Gulliver's Travels door de AVRO in twee delen uitgezonden, en het is meteen duidelijk waarom het project in de smaak viel, zowel in Amerika, waar de verfilming de Emmy voor de beste miniserie won, als in Engeland.

De beroemde roman van Jonathan Swift (1667-1745) is één van de felste en geestigste satires die ooit werden geschreven. Het boek is een aanklacht tegen politieke en sociale wantoestanden, maar ook tegen de mensheid in het algemeen. Swift verzon een aantal werelden om zijn aanklacht te illustreren. De bekendste is die van de kleine Lilliputters, waar de 'spitsepunters' en de 'stompepunters' eeuwen oorlog voeren over de vraag aan welke eind men een ei behoort open te breken. Lilliput is dan ook het meest verfilmde deel van het boek en het meest sprookjesachtige.

Maar er is veel meer. In de eerste aflevering reist Gulliver ook naar Brobdingnag, waar de uitstekende speciale effecten (van Jim Henson Productions) zijn omgedraaid omdat de bewoners hier geen Lilliputters, maar reuzen zijn. De koningin van dit vredige en simpele land kan het verhaal van Gulliver over belastingen en oorlog maar niet begrijpen.

De tweede aflevering begint met het vliegende eiland Laputa, waar de intellectuelen zo geobsedeerd zijn door hun specialismen, dat ze geen gezond verstand meer hebben. Na een verblijf bij een historicus die beroemdheden uit het verleden oproept, belandt Gulliver in het land van de Hoejnm, pratende paarden die niets weten van liegen, bedriegen, hebzucht en andere menselijke trekken.

Het scenario van Simon Moore (ook goed voor een Emmy) zit gehaaid in elkaar en laat zowel de humor als de donkere kant in het verhaal goed tot hun recht komen. Regisseur Charles Sturridge houdt het tempo en de spanning erin door de scènes uit de verschillende vreemde werelden te laten overlopen in het huiselijke reilen en zeilen bij Gulliver.

Omdat dit een coproduktie is van het Amerikaanse Hallmark Entertainment en het Britse Channel Four, is de rolbezetting een mengeling van beroemde acteurs als Ted Danson (de barman uit Cheers zet een geloofwaardige Gulliver neer), John Gielgud, Omar Sharif, Peter O'Toole en Geraldine Chaplin en minder bekende Britten.

Gulliver's Travels klinkt als een kinderverhaal: piepkleine mensen, pratende paarden, vliegende eilanden. Maar tegen het eind, wanneer Gulliver zich in een hoorzitting moet verdedigen, mondt het uit in een zuiver beeld van hoe belachelijk en gevaarlijk de mens is. Actueler kan niet.

Gulliver's Travels: deel 1, 26 december, Ned.1, 21.00-22.33u.

R A D I O   V O O R A F :

DOOR KASPER JANSEN
De traditionele Eurovisie Kerstmatinee, waarvan woensdagmiddag de 21ste aflevering wordt uitgezonden, kent in de programmering een reeks kleinere tradities. In 1975 begon Haitink met gevarieerd repertoire, van een Mozart-vioolconcert tot oorlogsmuziek van Prokofjev. Later werd een groot deel van het symfonische oeuvre van Mahler uitgevoerd - de periode waarin de Kerstmatinee de grootste faam verwierf.

Chailly begon in 1988 ook met gemengd repertoire: van Orffs Carmina Burana tot Mahlers Das klagende Lied. Daarna kwam de Italiaan met een wat gestructureerder programmering: een serie van drie Italiaanse opera-concerten: in 1994 de derde actes van Verdi's Macbeth en Rigoletto, in 1995 het slot van Rossini's Guillaume Tell en dit jaar de complete uitvoering van Leoncavallo's I Pagliacci. De keuze voor deze populaire korte opera is ook een voortzetting van een andere traditie, waarbij er nogal wat doden vallen in de kerstconcerten: broedermoord en een massadood in Das klagende Lied, de stervende Gilda in Rigoletto. In I Pagliacci, een heftig drama over jaloezie, vallen twee doden.

De Kerstmatinee wordt de komende jaren voortgezet met Rossini-muziek: in 1997 het Stabat Mater, in 1998 de Messe solenelle. Die religieuze programmering ligt weer in de lijn van de eerder door Chailly uitgevoerde Quattro pezzi sacri van Verdi en de Glagolitische mis van Janácek. Het Stabat Mater is overigens wel Goede Vrijdag-muziek!

De Eurovisie Kerstmatinee vanuit Amsterdam heeft ook dit jaar op Eerste Kerstdag op binnen-en buitenlandse tv-zenders weer veel concurrentie: kerstconcerten uit Keulen, Maria Laach, Milaan (koor en orkest van de Scala onder leiding van chef-dirigent Riccardo Muti), Rotterdam, New York (met zangeressen Kathleen Battle en Frederica von Stade en de trompettist Wynton Marsalis), en Den Bosch, waar de Cappella St. Petersburg Russisch-orthodoxe kerstliederen en traditionele Russische volksliederen zingt.

Een van de meest curieuze 'Kerstoptredens' is dit jaar in de Selina Scott-show van NBC (19 uur en 03.00 uur) het eerste tv-interview sinds jaren met Jessye Norman. Op oudere opnamen ziet men haar zingen (de Habanera uit Bizets Carmen en I saw three ships on Christmas Day uit een programma met Christmas Carols). Tussendoor zegt ze niet erg interessante dingen tegen Scott - het gaat echter om de manier waarop. In een glanzend groene jurk zit ze voor een opgetuigde spar, waarin ze opgaat. Scott interviewt zo 'de sprekende kerstboom'.

Op Tweede Kerstdag is er veel opera: Frank Groothof met zijn jeugdopera De thuiskomst van Odysseus (Ned.1, 16 uur) en Rossini's La cenerentola (Assepoester) vanuit Houston (West 3, 11 uur, BBC 2, 14.05 uur). Ook de drie tenoren Pavarotti, Domingo en Carreras zijn weer present: Duitsl.1, 11 uur.

Eurovisie Kerstmatinee: 25 december, Ned.1 en Radio 4, 15 uur.