NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

,,HET WORDT in dit land steeds moeilijker verantwoordelijken aan te wijzen voor iets dat misgaat.'' Dit verzuchtte de toenmalige fractieleider van D66 Van Mierlo begin 1994 na de zoveelste terugtrekkende beweging van het derde kabinet-Lubbers over de schuldvraag in de toen nog prille IRT-affaire. De aanval op de Haagse afschuifmechanismen werd toen mede geleid door het Kamerlid Kohnstamm (D66), thans staatssecretaris van Binnenlandse Zaken. Zelf tot het regeringspluche verheven blijken de oude reflexen minder trefzeker.

Bij het afscheid tegen heug en meug van de Haarlemse korpschef Straver als nasleep van de IRT-affaire nam Kohnstamm het zonder reserve op voor de topambtenaren die door de parlementaire enquêtecommissie opsporingsmethoden onder vuur zijn genomen. Hij vergeleek de nadruk op de personele gevolgen die de Tweede Kamer heeft gelegd met kooigevechten - een schaamteloze bloedsport.

Met deze karikatuur - hoofdcommissaris Straver is als nieuwe korpschef van Hollands-Midden per slot van rekening nog heel aardig weggekomen - deed de staatssecretaris geen recht aan de werkelijke inzet van het IRT-debat, een monumentale gezagscrisis. Deze was niet louter een kwestie van wetgeving, zoals de voorzitter van de Raad van hoofdcommissarissen in april ook erkende tijdens een hoorzitting: ,,Het is in het Noordhollandse wellicht meer fout gegaan omdat men in de sturing en in het nemen van verantwoordelijkheden achter is gebleven.''

DEZE VERANTWOORDELIJKHEID is in de politie-organisatie met haar hiërarchische traditie sterk geprofileerd. Dat geldt niet alleen voor de spraakmakende korpschefs van de grote steden die met hun politiek-publicitaire handstandjes de Machiavelliprijs in de wacht sleepten, maar ook voor een rustige vakman als Straver. Negentig procent van de politie-organisatie kijkt op tegen de bovenste tien procent, zegt men wel. Maar toen het er op aan kwam, verschool de politietop (net als een aantal officieren van justitie) zich achter het beschermingsbeginsel dat ten grondslag ligt aan het ambtenarenrecht. ,,Het zelfreinigend vermogen van de beroepsgroep bleek nog gering'', zoals het Tijdschrift voor de politie onlangs opmerkte in een redactionele terugblik op de IRT-affaire. Minister Dijkstal (Binnenlandse Zaken) zette tijdens het IRT -debat tenminste nog een vraagteken bij de rechtspositionele zetelvastheid van de politiechefs, ook al achtte hij zich daar in deze kwestie juridisch aan gebonden. Zelf consequenties trekken was er voor de verantwoordelijke bewindslieden van het kabinet-Kok helemaal niet bij.

Kohnstamm draagt met zijn gratuite ontboezeming alleen maar bij aan misplaatste gevoelens van verongelijktheid in het gesloten politiewereldje. Dit doet terechte kritiek maar al te graag af als een blijk van onbegrip van de boze buitenwereld. Dat is niet het recept om herhaling te voorkomen.