NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

HET KABINET heeft zijn zin gekregen. Het tracé van de hogesnelheidslijn wordt tussen Schiphol en Rotterdam aangelegd onder de rand van het Groene Hart. Maar met dit besluit heeft de regeringscoalitie heel wat beschadigde politieke reputaties opgelopen en is de geur van machtspolitiek om het 'paarse' kabinet sterker geworden. Dat hebben de regeringsfracties PvdA en D66 over zichzelf afgeroepen door met groot vertoon van publiciteit stellingen te betrekken waarvan, gezien de standpunten in het kabinet, bij voorbaat vaststond dat ze onhoudbaar waren.

Er bestaat nu een Kamermeerderheid voor het verstandigste HSL-tracé. Het HSL-project mag van het kabinet niet meer kosten dan de geraamde 8,3 miljard gulden. De gekozen lijn veroorzaakt de minste problemen voor omwonenden, leidt niet tot moeilijkheden met toekomstige woningbouwlocaties, is bestuurlijk met de betrokken lagere overheden afgestemd en spaart het Groene Hart door de aanleg van een tunnel. Dat Nederland bereid is negenhonderd miljoen gulden uit te trekken om een spoorlijn ónder de weilanden aan te leggen, is op zichzelf al veelzeggend. In de jongste uitwerkingen is op dit bedrag beknibbeld door de post 'onvoorzien' in te zetten voor verbeteringen elders langs het tracé. De Kamer kan hierdoor straks moeilijk bezwaar aantekenen als blijkt dat de kosten van de tunnel toch aanzienlijk hoger uitvallen. De techniek van boren in slappe grond is in Nederland nog nooit toegepast.

Het kabinet heeft zich niet laten meeslepen in de wensen om het 'oude spoor' (door Den Haag en Delft) op te waarderen of om de 'Bos-variant' langs de snelwegen A4-A13 (langs Den Haag en Delft) uit te voeren. Dit zou veel grotere overlast voor de omwonenden en aanzienlijk tijdverlies bij de aanleg hebben opgeleverd.

HET GROOTSTE VERLIES is geleden in de politieke geloofwaardigheid. Zo heeft het CDA, dat onder het vorige kabinet instemde met de kabinetsvoorkeur, zijn standpunt twee keer veranderd: eerst naar het 'oude spoor' en vervolgens naar de 'Bos-variant'. D66 moet een motie van haar partijcongres inslikken en de PvdA moet een politieke salto mortale maken. Nadat de fractieleiders van D66 en PvdA vorige maand hadden vastgesteld dat een tweederde Kamermeerderheid vóór de 'Bos-variant' was, verklaarden ze na een indringende sessie bij premier Kok gisteren met droge ogen dat ze zich toch hadden neergelegd bij de keuze van het kabinet. Nee, een spoorlijn was ze geen kabinetscrisis waard.

Politiek bedrijven is soms een kwestie van souplesse maar vooral de PvdA-fractie had de deur naar een standpuntverandering wel heel stevig dichtgetimmerd. Met de hete adem van de milieulobby in de nek heeft de PvdA zich in korte tijd twee keer vergaloppeerd: eerst bij de vluchten 'in de rand van de nacht' op het vliegveld Beek en nu met het HSL-tracé 'onder de rand van het Groene Hart'. In beide gevallen ontbrak het aan behoorlijke sturing door fractievoorzitter Wallage, die blijkbaar in staat is om iedere dag een andere voorkeur aan te prijzen.

Bij de HSL-discussie speelde het eenzame optreden van PvdA-Kamerlid Van Heemst een opmerkelijk rol. Van Heemst, die eerder de kabinetsplannen voor de stadsprovincie torpedeerde, had verwacht dat hij opnieuw met een agressieve aanpak het kabinet van zijn voorkeur zou kunnen afbrengen. Hij was een pleitbezorger van de 'Bos-variant', mede opgestuwd door zijn fractiegenoot Duivesteijn die met de aanleg van een station ten oosten van Den Haag stedebouwkundige visioenen had van een metropool Haaglanden. Van Heemst vergat de eerste les van een strateeg: hij hield geen uitweg open om zich eervol terug te trekken. Het resultaat is dat de oppositie een kans voor open doel krijgt om hem bij het komende Kamerdebat van tomeloos gedraai te beschuldigen.

DE PVDA EN D66 hebben hun groene flirt opgeofferd aan het kabinetsrealisme. Nederland krijgt een HSL-tracé met tunnels, verdiepte aanleg en speciale voorzieningen om de overlast en milieu-aantasting in een overvol, volgebouwd land te beperken. Dat mag een politiek en technisch kunststuk worden genoemd.