NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In Amsterdam, Rialto; Rotterdam, Lantaren/Venster; Haags Filmhuis; Nijmegen, Cinemariënburg.

Gestileerde Goethe-verfilming van Taviani's raakt geest noch hart

Kwartet tussen ratio en romantiek

Door PIETER STEINZ
Baron Edouard, de hoofdpersoon uit de verfilming van Goethe's roman Die Wahlverwandtschaften (1809), is een impulsief en vooral eigenaardig man. Als hij op een dag onverwacht zijn grote liefde van twintig jaar geleden tegenkomt, vraagt hij haar zonder pardon ten huwelijk. Hij is zielsgelukkig, maar al na een paar maanden nodigt hij zijn oude vriend Otto uit op zijn landgoed, en lijkt hij zijn geliefde Charlotte aan te zetten tot overspel. Het huwelijk mag geen routine worden, vindt hij; en er zijn nu eenmaal mensen die een speciale aantrekkingskracht op elkaar uitoefenen, zoals er ook chemische stoffen zijn die dat doen.

Zelf jaagt Edouard op Ottilie, de pleegdochter van zijn vrouw die bij het trio in huis is komen wonen; als hij niettemin een kind verwekt bij Charlotte, gaat hij in een opwelling het leger in. Zwaargewond keert hij terug naar huis, waar hij zich niet bekommert om zijn zoon en rustig doorgaat met de verovering van Ottilie. Wanneer Ottilie zichzelf uit schuldgevoel tegenover Charlotte doodhongert, verkiest Edouard min of meer om te sterven aan zijn opspelende wond.

Met Edouard is het moeilijk meeleven. En ook zijn vrouw, zijn vriend en zijn gedroomde minnares zijn vreemd in onze ogen, zelfs al bedenken we dat ze leven in de Napoleontische tijd. Goethe zal ze in de eerste plaats beschouwd hebben als pionnen in een filosofische roman over ratio en romantiek, huwelijkstrouw en onontkoombare aantrekkingskracht. En ook in Les affinités électives, de gestileerde verfilming van Die Wahlverwandtschaften door de gebroeders Taviani, blijven ze literaire constructies - ondanks hun beleden passies geen mensen van vlees en bloed.

Meer dan in Goethe's roman is dat een probleem in de film. De Franse post-synchronisatie en de boekigheid van de teksten, nog versterkt door de ouderwetse voice-over verteller, scheppen afstand en herinneren ons eraan dat we eigenlijk zitten te kijken naar een draak van een verhaal. De filosofische dialogen klinken uit de mond van de acteurs nogal hol. Niet dat Isabelle Huppert (Charlotte), Jean-Hugues Anglade (Edouard) en Fabrizio Bentivoglio (Otto) beneden hun stand spelen; maar hun wederwaardigheden raken geest noch hart. Wanneer op het dramatische hoogtepunt van het verhaal Charlotte's baby verdrinkt, voel je dan ook nauwelijks emotie.

Wie naar Les affinités électives gaat omdat het de nieuwe film is van de makers van La notte di San Lorenzo en Kaos, zal teleurgesteld worden. Het is een keurige bewerking van Goethe's roman, met mooie plaatjes van Toscaanse landschappen en klassieke interieurs, en met een mise-en-scène die de symmetrische constructie van de roman weerspiegelt; maar je vindt er weinig in terug van de elementen die de eerdere Taviani-films zo aantrekkelijk maakten: de evocatie van het (Zuid-)Italië van de gewone man, het luchtig verwerken van sociaal-politiek engagement, het opera-achtig weergeven van de werkelijkheid. Alleen het in hun eerdere films alomtegenwoordige Noodlot is in Les affinités ook een factor, zij het nadrukkelijker dan de kijker lief is.

Het is mij niet duidelijk wat Paolo en Vittorio Taviani precies bezield heeft om deze film te maken. ,,We hebben altijd van het werk van Goethe gehouden'', verklaren ze in interviews; en: ,,We wilden liefdesverhalen vertellen.'' Als ze dan toch Goethe en de liefde hadden willen verfilmen, was Die Leiden des jungen Werthers of gewoon een biografie van Goethe een begrijpelijker keus geweest.