NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

DOOR FRITS ABRAHAMS
Nu de zenuwenoorlog over het drugsbeleid tussen Nederland en Frankrijk heviger wordt, kunnen andere gebieden niet langer buiten schot blijven. VPRO's actualiteitenrubriek De wereld volgens Dummer gaf gisteren het goede voorbeeld. Een gefilmd, telefonisch debat tussen een Frans parlementslid en Maarten van Traa (,,Uw toon zou wel eens van meer respect mogen getuigen'') liet men vooraf gaan door beelden van Seedorf die tijdens de EK-wedstrijd tegen Frankrijk van afgelopen zomer de strafschop miste, waardoor Nederland werd uitgeschakeld. Vanaf dat moment is het niet meer goed gekomen tussen beide landen.

Laat ik er nog een andere vergelijking aan toevoegen. Zaterdag zag ik in de bioscoop een Nederlandse documentaire: Fatal reaction van Marijke Jongbloed, een film die te zijner tijd door de IKON op de tv zal worden uitgezonden. Een hilarische, soms ook droevige documentaire over carrièrevrouwen die in New York aan de man proberen te komen. Prima film. Het zou me niets verbazen als hij - onderdeel van een vierluik - door tv-stations over de hele wereld wordt aangekocht.

De VPRO toonde ons gisteravond Délits flagrants, een veelbejubelde documentaire van de Franse filmer Raymond Depardon. Hij is veel beroemder dan Marijke Jongbloed, en hij werd in het inleidende interview dan ook benaderd met het respect dat alleen voor de grootste kunstenaars is weggelegd (Van Traa zou er jaloers van worden.) Des te groter was mijn teleurstelling over zijn film. Heb ik me bij Marijke Jongbloed geen seconde verveeld, bij Depardon begon ik al na twintig minuten ongeduldig te worden. Délits flagrants gaat over kleine criminelen die voorgeleid worden voor een substituut-officier van justitie. Hij beslist over hun lot: seponeren of doorverwijzen naar de rechter.

Een stoet van inbrekers, winkeldieveggen, stelende junks en andere kleine scharrelaars trok aan ons voorbij. De officier verhoorde hen kort en zakelijk, waarna ze geboeid werden afgevoerd. Interessant om even te zien, maar onvoldoende materiaal voor een documentaire met de duur van een speelfilm. Als je één verhoor had gezien, had je ze allemaal gezien.

De verhoren misten een dramatische dimensie, omdat de officieren niet of nauwelijks naar omstandigheden en motieven hoefden te informeren. De verdachten kregen geen persoonlijke geschiedenis, het bleven mensen zonder gezicht. De documentaire werd daardoor van een grote eentonigheid. Slechts van één verdachte, een vrouw, liet Depardon wat meer zien: hij filmde ook haar gesprekken met een advocaat en een reclasseringsmedewerker. Het werd meteen het beste deel van de film, al was het eigenlijk een stijlbreuk. Een ochtendje bij de politierechter van Zutphen is stukken interessanter en afwisselender dan deze uren met de officieren van Parijs. Depardon had er beter aan gedaan drie verdachten te kiezen en hun hele procesgang te volgen. Délits flagrants was nu een beetje een luie film van iemand die dacht: ik zet mijn camera ergens neer en de werkelijkheid doet de rest. Zó doet Wiseman het toch ook? Ik chargeer nu enigszins, want dat hoort bij een zenuwenoorlog. Er zaten natuurlijk wel enkele mooie momenten in Délits flagrants. Zo verschijnt tegen het einde een Malinese illegaal voor de officier. Hij vertelt dat hij geld noch paspoort heeft, de officier noteert alles met zijn geharnaste afstandelijkheid, de man staat op en steekt hem zijn hand toe, de officier laat die hand onaangeroerd voor zijn neus zweven en zegt alleen: ,,Au revoir.''

Om Frankrijk te plagen - deze rubriek wordt er uiteraard met rooie oortjes gelezen - moet ik hier nog iets aan toevoegen. Bij Nederlandse politierechters heb ik het in zes jaar tijds zo'n keer of vijf meegemaakt dat verdachten na de behandeling van hun zaak pontificaal naar voren stapten om de rechter ten afscheid de hand te drukken. (Soms namen ze ook de officier en de griffier in één moeite mee).

Nooit zag ik de rechter zo'n handdruk weigeren. Compris?

T V   V O O R A F :

DOOR HENK VAN GELDER
Als een gek loopt een man met een ratel over het land, daarbij een lugubere namaaklach lachend. ,,'t Is voor de aanval, hè?'' zegt hij tussen de bedrijven door tegen de camera. ,,'t Is gewoon oorlog tegen de spreeuwen.'' En even later, als hij met een blikken bus heeft staan rammelen, voegt hij daar ietwat mismoedig aan toe: ,,In het begin helpt alles... elke dag wordt minder.''

In de eerste beelden van de documentaire Vogelvrij, die vanavond door de NPS wordt uitgezonden, is de toon meteen gezet: het gaat hier over lieden die beroepshalve de strijd aanbinden tegen vogeloverlast, in het besef dat hier nu eens bij uitzondering sprake is van een gevecht dat de mens niet kan winnen. Zoals het in vakkringen heet: ,,het tonnage vogelvlees per kubieke kilometer luchtruim'' neemt nog steeds toe. We zien hoe die mannen de overlast van spreeuw, gans, kraai, zwaan, duif, ekster en huismus te lijf gaan met de meest uiteenlopende wapenen - opblaaspoppen met ingebouwde sirene, rookbommetjes, alarmpistolen, luidsprekers die een hoge frequentie verspreiden, een ingenieuze eksterkastval. Maar gaandeweg wordt grover geschut ingezet.

Het script voor Vogelvrij werd twee jaar geleden door Eugenie Jansen en Albert Elings geschreven tijdens een scenario-workshop op het International Documentary Filmfestival Amsterdam en won daar de realiseringsprijs: Ÿ275.000 plus de toezegging dat het resultaat op de televisie zou komen. Vrijdagmiddag, op het IDFA van dit jaar, ging de film in première. Vanavond is de beloofde tv-uitzending.

Stoïcijns en zonder commentaar hebben Jansen en Elings het werk van al die menselijke vogelverschrikkers in beeld gebracht. Een nieuwslezersstem spreekt een tekstje over de volgende vogelsoort, en hup, daar zien we de volgende vogelbestrijder aan het werk. Het is, door al die onvermoede werkzaamheden, een bizarre opsomming, die echter in de loop van de film langzaam maar zeker een harder karakter krijgt. Het afschieten of vergassen van vogels beziet men nu eenmaal met andere ogen dan het nog tamelijk vredige verjagen.

Zo verging het mij bij het kijken: wat begint als een juweel van een onderwerpje uit Van gewest tot gewest, groeit uit tot een mooi volgehouden film vol onderhuidse ironie, en krijgt uiteindelijk een afronding die niets pittoresks meer heeft. Daarbij kreeg ik trouwens steeds meer behoefte aan feitelijke informatie die de film niet geeft; ik bleef na afloop met heel wat vragen zitten. Maar dat neemt niet weg dat die scenario-workshop van destijds een verrassend resultaat heeft opgeleverd.

Vogelvrij, Ned.3, 19.30-20.24u.