NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

DOOR FRITS ABRAHAMS
Bij tv-programmamakers - ook bij de betere - zie je soms zo'n preoccupatie met de vorm dat de inhoud erdoor overwoekerd dreigt te worden. Daarvan waren gisteren twee interessante voorbeelden te zien: het interview van Fons de Poel met Shimon Peres in Netwerk en het nieuwe, informatieve magazine De wereld volgens Dummer van de VPRO.

Hoe krijg je een van nature gereserveerde politicus als Peres aan de praat? Daar moet De Poel zich hevig het hoofd over hebben gebroken. Hij koos ten slotte voor de setting van een tv-studio in Israel. Het zag er allemaal perfect uit, aan alle moderne snufjes was gedacht, tot en met een monitor waarop Peres zijn verrichtingen in het verleden kon zien. Maar het resultaat? Nauwelijks één citabel antwoord.

Er ontstond geen moment iets dat op een gesprek leek. De Poel las zijn vraag op, Peres antwoordde nietszeggend in twee, drie zinnen, De Poel ging over op zijn volgende vraag, of vroeg aandacht voor een filmpje. Die filmpjes zijn de pest aan het worden van het moderne tv-interview. Te vergelijken met de 'plaatjes' waarmee op de radio steeds interviews worden onderbroken. Het gesprek met Peres werd er zeker een keer of vijf voor opgehouden.

Ik vermoed dat het allemaal te maken heeft met de angst van de programmamaker voor de verveling bij de kijker. De informatie moet in kleine doses worden toegediend, anders zapt de kijker weg. Het lijkt me een misverstand, zeker als het om serieuze, informatieve programma's gaat. De kijkers van dergelijke programma's zijn heus wel in staat zich twintig minuten, zonder onderbreking, op één onderwerp te concentreren.

De makers van VPRO's magazine De wereld volgens Dummer leken me ten prooi gevallen aan een ander type angst: die voor de conventionele actualiteitenrubriek. Dáárop mocht 'Dummer' vooral niet lijken. Er was gekozen voor een nogal arty vormgeving die de nadruk legde op het journalistieke proces zélf: we zagen de redactie brainstormen, bellen, aan een grote tafel praten met een gast. Dat is minder onconventioneel dan het lijkt. Ik herinner me van jaren geleden actualiteitenrubrieken, waarin achter de brede rug van bijvoorbeeld Wibo van de Linde redacteuren opgewonden heen en weer liepen en driftig zaten te bellen en te schrijven - in de meeste gevallen natuurlijk aan declaratieformulieren waarmee ze Wibo kort na de opname zouden proberen te tillen. De suggestie was onveranderlijk: kijk ons eens even de vinger aan de pols van de tijd houden.

'Dummer' viel verder op door een verpletterend aantal overgangen: zeker een stuk of vijftien in een programma van een uur. Overgangen naar een volgende onderwerp of naar een eerder onderwerp dat nog niet afgesloten bleek. Zo werden de items over een herstellende aidspatient en over Hofland in de Verenigde Staten enkele malen hernomen. Interessante onderwerpen, daar niet van, maar zouden ze eronder geleden hebben als ze aaneengesloten waren uitgezonden?

Het maakte deze eerste aflevering van 'Dummer' onnodig onrustig en rommelig. Er zaten gesprekken in die nauwelijks verder kwamen dan een aanzet. Waarom prof. Blom van het RIOD met veel bombarie aan de tafel genood als je hem maar twintig seconden aan het woord laat? Waarom David Owen niet langer aan de tand gevoeld toen hem het boek over Srebrenica werd aangeboden? Viel het soms tegen wat ze te melden hadden? Waarom het dan überhaupt uitgezonden? (In het geval van Blom kan ik het me trouwens nauwelijks voorstellen, want in Buitenhof had hij 's middags enkele behartigenswaardige dingen gezegd.)

Soberheid is het effectiefst, ook op de tv. Als 'Dummer' wat meer die kant opgaat, kan het een belangwekkend programma worden, want er zit een goede redactie achter met veel journalistieke intuïtie. De manier waarop men het gehannes rond Srebrenica als een soort leitmotiv door het hele programma had verweven, was knap. Het was ook nuttig om de kijker op de hoogte te brengen van de weigeringen van Voorhoeve en de Nederlandse VN-ambassadeur voor de camera te verschijnen: ze zijn typerend voor de paniekerige taboesfeer rond dit onderwerp. De Amerikaanse VN-ambassadeur wist niet hoe snel hij een interview met Hofland moest beëindigen. ,,De journalist ging wel, maar de cameraman is een pitbull'', klaagde hij na afloop toen hij buiten het bereik van de microfoon dacht te zijn.

Het waren de betere momenten uit een programma dat zijn definitieve vorm nog moet vinden.

T V   V O O R A F :

DOOR KESTER FRERIKS
Coconino County: de naam klinkt als een uitzinnige combinatie van een cocaïnerepubliek en een kokosnotenparadijs, maar het gaat om een heel andere plek op aarde. Coconino County is een provincie in het noordelijke deel van de staat Arizona, met Flagstaff als hoofdstad. De Santa Fe spoorlijn loopt erdoorheen; de oude Route 66 kruist de county, evenals de federal highway 40. Voor wie het nog aanlokkelijker wil: de county is het homeland van de Grand Canyon.

Rene Roelofs en zijn cameraman Dixon hebben op de Amerikaanse kaart de loep gelegd om aan een van die naamloze provincies uit de far west een gezicht te geven, een tragiek ook.

In augustus en september van dit jaar filmden zij in het overwegend democratische Coconino County de primaries, de voorverkiezingen, voor de functie van 'Supervisor' in het tweede district. Als de Amerikanen op 5 november, morgen, hun president kiezen, dan kiezen zij tegelijkertijd op lokaal niveau tal van andere functionarissen. Coconino County is trefzeker gekozen als onderwerp, en even trefzeker uitgebeeld. Hoewel de grote verkiezingsstrijd natuurlijk gaat tussen de republikeinen en de democraten, is die kleinere strijd minstens even spannend. Nog interessanter is deze documentaire omdat hier twee democraten elkaar betwisten. Uit hetzelfde kamp zijn - en toch vechten als kemphanen, dat zorgt voor onvermoede en verrassende wendingen in de film, die gaandeweg verandert in een psychologisch drama en het genre van de documentaire overstijgt.

We zien de jonge, politieke nieuwkomer Elisabeth 'Liz' Archuleta de strijd aanbinden met de oude, beproefde politicus Manuel 'Manny' Ulibarri. Zij is van universitaire afkomst, hij is getraind in de leerschool van de lokale politiek. Zij wil de vrouwen in haar county bewust maken - en hij wil de oude zekerheden, de traditionele, puriteins-conservatieve idealen handhaven. Zij is fantasierijk, slim; hij maakt gebruik van vriendjes. Althans, dat verwijt 'Liz' hem. Een van de hoogtepunten is het telefoongesprek dat Ulibarri voert met de sheriff om een van zijn vrienden aangesteld te krijgen als directeur van een nieuwe gevangenis. Dit is candid camera in optima forma. En een noodzakelijke scène in de tragische opbouw van het verhaal.

Uit de documentaire spreekt geen oordeel, noch een voorkeur. Juist op het moment dat de kijker zich afvraagt waarom 'Liz' en 'Manny' elkaar zo bestrijden, plaatst de regisseur hen naast elkaar tijdens een verkiezingsfestijn. Confronteert hen op die manier met elkaars mening, maar ook met elkaars verschillende tactieken. Voor mij, als liefhebber van Amerikaanse maffia-films, waren de opnames van 'Manny' en zijn handlangers in een wegrestaurant voortreffelijk. Die kerels met zwart-wit gestreepte overhemden aan, dat heimelijke praten, het samenzweren tegen die frisse 'Liz' die met ballonnen kiezers voor zich hoopt te winnen.

Dan komt, na al die slopende voorbereidingen, de verkiezingsdag van de primaries, die op 10 september jl. plaatsvond. Aan beide zijden worden de taarten ingeslagen om de overwinning te vieren. De vader van 'Liz' kan er nauwelijks over uit wat hij allemaal voor zijn gasten heeft gekocht, zo veel 'chickenwings' (dat zegt hij wel vier keer) en aardappelsalades, zo onwaarachtig veel dat de woorden van 'Liz' ineens iets aangrijpends krijgen: 'Er kan er maar één overwinnaar zijn, wat de mensen ook denken. Er is één die wint.''

Coconino County. Ned. 3, 20.55-22.00u.