NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

DOOR FRITS ABRAHAMS
Op de dag dat een dochter bekende dat ze haar vader en stiefmoeder met een bijl had doodgeslagen, zond de VARA/NPS in Zembla een documentaire uit over een dochter die de reputatie van haar vader vermoordde met de beschuldiging van incest. Over beide affaires zal Nederland voorlopig niet uitgepraat raken. Wat heeft de dochters bezield? Wat is er fout gegaan in de relatie met hun vader en misschien ook moeder?

Die vragen bleven nog onbeantwoord in de documentaire over de affaire rond René Lancee, de voormalige politiechef van Schiermonnikoog, die dit jaar in het holst van de nacht met zijn vrouw en oudste dochter Ilonka thuis door een politieteam van 22 man werd gearresteerd en weggevoerd. Bianca, de 17-jarige beschuldigende dochter, heeft al haar verklaringen inmiddels ingetrokken, maar daarmee wordt de schade voor de vader maar ten dele beperkt. Zoals de rechtspsycholoog H. Crombag het uitdrukte: ,,Bij grootscheeps onderzoek beschadig je de mensen van meet af aan, en dat komt nooit meer goed.''

De affaire-Lancee is een huiveringwekkende, Kafkaiaanse geschiedenis. Het was de documentairemakers gelukt alle betrokkenen - behalve Bianca en haar schoolmentor - voor de camera te krijgen. Uitgesproken nieuwe feiten kwamen daarbij niet aan het licht na alle uitvoerige reportages in de schrijvende en visuele pers (de televisie heeft de verdienste dat zij als eerste diep op deze zaak is ingegaan.) Toch was het een interessante documentaire, vooral omdat justitie voor het eerst royaal de kans kreeg zich te verdedigen.

Daarbij viel op dat de justitiële verantwoordelijken in geen enkel opzicht het boetekleed aantrokken. ,,Ik heb absoluut geen spijt'', zei mevrouw M. Weel, de behandelende officier van justitie, ,,als het nu weer zou gebeuren, zouden we het weer zo doen.'' En persofficier De Valk zuinigjes: ,,Als het niet waar is, dan heb ik met Lancee te doen.'' Als het niet waar is - De Valk hield dus alle opties open. Eerder zei hij: ,,Ik weet niet wat waarheid of verzinsel is, alleen vader en dochter weten dat.''

Het is een opstelling die Lancee en zijn advocaat bepaald niet milder zal stemmen. De advocaat kondigde aan dat hij een schadevergoeding van ongeveer een miljoen gulden gaat eisen. ,,Nooit eerder heeft justitie zo spectaculair misgekleund'', zei hij.

De houding van de Groningse justitie is des te opmerkelijker, omdat ze destijds zoveel rustiger reageerde op een affaire die van veel grotere omvang was: de zaak-Oude Pekela. Toen bleef justitie juist bewonderenswaardig kalm onder de steeds bizarder wordende stroom van wilde beschuldigingen. Maar negen jaar later krijgt één meisje van 17 gedaan wat een heel dorp niet was gelukt: de bereidheid van justitie om haar verhaal - waarbij in totaal vijftien mensen, onder wie haar moeder, werden beschuldigd - te geloven.

Hoe kon het zo ver komen? Het goede van de documentaire was dat ze, al of niet bewust, op sommige momenten toch ook begrip kweekte voor de opstelling van justitie. Zo bleek dat Bianca ook na een gesprek met haar (gearresteerde) vader nog een poosje heeft volgehouden dat hij schuldig was. Weel: ,,Ze heeft na dat gesprek gezegd: nu bescherm ik hem niet meer, nu moet hij bloeden. Ze is toen meer in detail gaan praten over wat haar vader had gedaan. Mijn twijfels werden minder.''

Maar twijfels had ze dus wel gehad, de officier. ,,We hebben geen fouten gemaakt'', zei persofficier De Valk onlangs in Vrij Nederland. Dat zal bij de behandeling van de schadeclaim nog moeten blijken. Als ik hoofdofficier van justitie in Groningen was, zou ik er niet helemaal gerust op zijn. Mag je op grond van twijfels iemands leven voorgoed ontwrichten? Dat is de vraag.

,,Er zitten momenteel zeker mensen vast op grond van valse beschuldigingen'', zei Crombag. Het was, in al haar nuchterheid, een gruwelijke constatering voor de rechterlijke macht van Nederland.