NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In: Amsterdam, Kriterion; Haags Filmhuis

Film van Marijke Jongbloed over de partnerkeuze van carrièrevrouwen

Hoe steel ik de man van mijn dromen

Door HANS BEEREKAMP
Vaak wordt als noodzakelijke voorwaarde van een 'creatieve documentaire' de persoonlijke betrokkenheid van de maker verordonneerd. Er zijn regisseurs die denken aan die eis te voldoen door zelf zoekend en vragend in beeld te verschijnen. Marijke Jongbloed gaat veel verder dan dat: ze bijt zich over een lange periode vast in een onderwerp, dat voor haar van groot belang is, zoals in het tweeluik over de gefnuikte ambities van ballerina's Stap voor stap (1980) en De volgende stap (1992), en nu in vier documentaires van anderhalf uur over de problemen van alleenstaande carrièrevrouwen om een partner te vinden. Het eerste deel van Fatal Reaction, dat zich grotendeels in New York afspeelt, is klaar, en zal weldra worden gevolgd door verkenningen van dezelfde problematiek in Singapore, Bombay en Moskou.

Al in de allereerste beelden van deel 1 maakt Jongbloed duidelijk uit welk persoonlijk ongenoegen Fatal Reaction is voortgekomen. Ze filmt zichzelf thuis aan de telefoon, bij gesprekken met respondenten op haar contactadvertentie. De reacties zijn schokkend banaal en getuigen van mannelijke onmacht, overmoed of beide in de omgang met een vrouw die een initiatief durft te nemen.

Je zou verwachten dat de documentaire met dezelfde voortvarende eerlijkheid dicht bij huis blijft. In plaats daarvan meldt Jongbloed op een minder authentiek gefilmd feestje aan vriendinnen dat haar ervaringen haar nopen tot een wereldreis. De reden daarvan wordt niet in de film benoemd: in Nederland bleek op de filmmaakster na niemand uit de doelgroep bereid voor de camera te verschijnen.

Het kennelijke publieke taboe op de biologische klok en de angst van veel mannen voor een sterke vrouw, geeft aan dat Jongbloed een sterk onderwerp bij de kop heeft. Pas na voltooiing van het hele project valt te beoordelen of de geografische omweg zin had. Het eerste deel doet complicaties vermoeden.

In New York bestaat zo te zien weinig cameraschroom. Het uitbundige exhibitionisme van de door Jongbloed gefilmde vrouwen, van wie de 45-jarige Laura Slutsky, een even geestige als drammerige joodse zakenvrouw, tot de hoofdpersoon uitgroeit, belemmert het zicht op het werkelijke thema. Net als in Jongbloeds eerdere film Het kunstcircus (1991), over de New-Yorkse kunsthandel, krijgt de gekte van die stad de meeste nadruk. Je kunt verdedigen dat de veiling van een avondje uit met een aantrekkelijke man (met Slutsky als veilingmeester) of een seminar 'Steal the Man You Want from the Arms of Another Woman' karikaturale uitvergrotingen zijn van het onderwerp. Mannen én vrouwen in Nederland kunnen zich echter gemakkelijk onttrekken aan de vragen die Jongbloed opwerpt door zich te verheugen over het feit dat het hier nog niet zo dol toegaat en te lachen om die rare Amerikanen.

Ook over de steeds terugkerende aanwezigheid van de regisseuse koester ik gemengde gevoelens van bewondering en ergernis, bijvoorbeeld wanneer ze met lastige vragen een date van Slutsky op de proef stelt. Het levert wel iets op: Jongbloeds voorzichtige suggestie in een discussie dat niet alleen een maatschappelijke succesvrouw in de liefde een stapje terug moet doen, maar dat ook die hanige mannen wel eens wat minder bazig zouden kunnen zijn, wordt met angstig, bijna hatelijk stilzwijgen bejegend. Door vrouwen.

Ik ben razend benieuwd naar de vervolgfilms, omdat Jongbloed bijzonder ver durft te gaan in haar (zelf)onderzoek. Fatal Reaction is waarschijnlijk de eerste documentaire ter wereld waarin de spannende interactie tussen een psychiater en zijn patiënt (Slutsky) bijna terloops in beeld komt.