NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

DE VVD WERPT zich op als de politieke vriend van ongezond gedrag. Rokers en automobilisten moeten niet met lastenverzwaringen worden opgezadeld, maar mondige burgers moeten de vrijheid hebben om zich kapot te roken of in de file te staan. Nee, zo brengt de VVD het natuurlijk niet. VVD-leider Bolkestein zei gisteren in een toespraak dat de voorgestelde verhoging van de tabaksaccijns niet zal leiden tot ontmoediging van het roken maar de sigarettensmokkel zal doen toenemen, en dat de verhoging van de benzineaccijnzen zal leiden tot nog meer tanken over de grens.

Het gaat om 15 cent op een liter benzine en om 50 cent op een pakje sigaretten, maar het gaat vooral om de collegialiteit in de coalitie. De fractieleiders Wallage (PvdA) en Wolffensperger (D66) reageerden geïrriteerd op de opstelling van de VVD. Als de moties over de accijnzen in stemming worden gebracht in de Tweede Kamer staat er iets meer op het spel dan het financiële dekkingsplan van het kabinet. De VVD koerst aan op een botsing met zijn eigen ministers, Zalm (Financiën) en Jorritsma (Verkeer). Bovendien wordt de verhouding tussen de Kamerfracties van de coalitiegenoten er niet gezonder op.

Het kabinet wil de opbrengsten van de accijnsverhogingen op benzine en tabak gebruiken voor lastenverlichting. De motorrijtuigenbelasting zou kunnen dalen zodat de 'kleine rijder', de automobilist die minder dan 15.000 kilometer rijdt er op verdient, en de eerste schijf van de belastingtarieven zou iets verlaagd worden. Als de beoogde accijnsverhogingen niet doorgaan, vervalt deze lastenverlichting. Volgens de VVD maakt dat geen verschil. Budgettair en wat koopkracht betreft gaat het volgens de partij van Bolkestein ,,over niets''.

GEDRAGSBEINVLOEDING is evenwel een zaak van een andere orde. Het kabinet wil roken door jongeren ontmoedigen en overmatig autogebruik beperken. Gebruik van prijsprikkels is daarbij een geëigend instrument dat op talloze terreinen - van de sociale zekerheid tot milieuheffingen - wordt ingezet. Het zou op zijn zachtst gezegd opmerkelijk zijn als de VVD de economische werking van prijsprikkels in twijfel zou trekken. Goed beschouwd doen de liberalen dat ook niet: door enerzijds te zeggen dat de prikkel van accijnsverhogingen niet werkt en anderzijds te waarschuwen voor smokkel en grenseffecten, spreekt de VVD zichzelf tegen. Kennelijk zijn de voorgestelde prijsprikkels namelijk wel voldoende om ontwijkend gedrag te bevorderen, maar niet om gedragsverandering te bewerkstelligen.

Als de ontmoedigende werking van een prijsverhoging van 50 cent op een pakje sigaretten in twijfel wordt getrokken, zou de VVD niet moeten pleiten voor de status quo, maar voor een veel grotere accijnsverhoging. Dat werkt, zeker bij jongeren. Maar gebruikmakend van dezelfde argumenten als de georganiseerde sigaretten- en kerftabakindustrie is dat niet de lijn waarvoor Bolkestein kiest.

HET RESULTAAT van de VVD-opstelling is dat zelfs geen begin wordt gemaakt om het toenemen van het roken onder jongeren te bestrijden of om de kosten van autorijden variabeler te maken. Bovendien groeit de politieke kregeligheid. Aan het kabinet de verantwoordelijkheid om voet bij stuk te houden.