NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

DOOR FRITS ABRAHAMS
Zou Vonhoff er nog staan, op de Dam?

De ex-commissaris van de koningin overkwam op die woelige zaterdagavond in het hartje van Amsterdam iets zonderlings. Hij bereikte het zenit van zijn carrière na zijn carrière. Dat is slechts weinigen gegeven. Met zijn massieve gestalte voortdenderend over het plaveisel, aan het hoofd van de ontredderde troepen, wist hij de ogen van gans de natie op zich gericht.

Hier werd geschiedenis geschreven. Een bommelding bij de AKO-literatuurprijs, paniek, vechtende fotografen, het werd tijd dat iemand met natuurlijk gezag orde op zaken stelde. Vrouwen en kinderen eerst, uiteraard, maar daarna moest er ruim baan komen voor de ex-commissaris. In tijden van nood is het goed dat de mensen aan hun rituelen vasthouden. Het juryrapport! Wie anders dan hij kon dat uit zijn hoofd voordragen?

En dus begon hij na een waarschuwende aanloop (''Eh...éh...éh...'') te bulderen als een evangelist tegen een verzameling ongelovige dronkelappen. Achter zijn bulderbaanbrede rug verschool zich verschrikt de crème de la crème van de Nederlandse literatuur. ,,Waar is Kousbroek?'' riep Sonja Barend enkele malen vertwijfeld. Niemand die het wist. En De Winter? Ook al verzwolgen in de massa. Het deerde Vonhoff niet, dit was zijn heerlijkste uur, en niemand zou hem dat afhandig kunnen maken.

Zijn volzinnen woeien heerszuchtig over de Dam. ,,In Kousbroek zien we het hervinden van zijn eigen ik in zijn eigen omgeving...'' (Zou de schrijver soms al op de terugweg zijn naar huis, vroegen de argeloze thuiskijkers zich af)....

.,,Dan is er de worsteling met Bolland....en toch slaagt Van Oostrom erin om gefundeerd en boeiend speculatief de tijd van Maerlant gestalte te geven....en daarom heeft de jury besloten...''

Sonja Barend probeerde hem tot bedaren te brengen, maar zelfs als op dat moment de aangekondigde bom tot ontploffing was gebracht, zou Vonhoff als enige fier overeind zijn gebleven en zijn juryrapport tot de laatste letter hebben gedeclameerd, terwijl de afgerukte lichaamsdelen hem om de oren woeien. Een man een man, een woord een woord.

Het was adembenemende televisie. Te spannend voor woorden eigenlijk. Zou het niet in scène zijn gezet? Die gedachte drong zich onmiddellijk op. Televisie verdient immers ons diepste wantrouwen als spontaniteit en improvisatie gesuggereerd worden. Dan ligt het bedrog altijd op de loer. Maar zou de VARA dát durven riskeren na een eerder echec met de AKO-literatuurprijs? Het leek niet waarschijnlijk. Langzaam begon het tot de kijker door te dringen dat hij glimpen zag van de barre realiteit. Vonhoff acteerde zichzelf, Sonja deed haar uiterste best om zichzelf te blijven, en daar omheen zwierven enkele lijkbleke schrijvers en een halfdronken boekverkoper van de AKO. En de politieagenten die het groepje opstuwden, waren niet afkomstig uit de VARA-serie Unit 13, waarvan het slot nota bene onderbroken werd voor de live-uitzending vanaf de Dam.

De volgende dag kon er uitvoerig nagekaart worden in De Plantage, maar de magie was er toen af. Vonhoff was er niet. Sonja Barend wilde niet onthullen wie de daders achter de bommelding waren: ,,Zulke zakken moeten niet genoemd worden.'' Hanneke Groenteman verzuimde aan te dringen. Haar journalistieke instinct moet nog bevangen zijn geweest van de schrik.

Kees van Kooten en Wim de Bie noemden later op de avond A.F.Th. van der Heijden, de zich immer misdeeld voelende succesauteur. Ik houd het liever bij mijn eigen scenario. Wie er ook genoemd mogen worden, welke bizarre geruchten er ook de ronde zullen doen, één persoon mag in ieder geval niet uitgevlakt worden. Hij zou tijdens het galadiner in de Beurs van Berlage even naar achteren kunnen zijn gelopen. Bij de toiletten vond hij een telefooncel. Terwijl hij de hoorn pakte, liet hij bijna het juryrapport uit zijn bezwete handen vallen. Het was het enige moment van die avond waarop hij nerveus was. ,,Eh...éh...'', kreunde hij even. Hij kneep zijn neus dicht en zei met een hoog stemmmetje: ,,Er ligt een bom bij Sonja.'' Toen liep hij stralend terug naar zijn tafel. Zijn feest kon beginnen.

T V   V O O R A F :

DOOR DANIELA HOOGHIEMSTRA
Voorafgaand aan de Amerikaanse presidentsverkiezingen zendt de NPS een serie documentaires uit waarvan de derde, A Perfect Candidate gemaakt door R.J. Cutler en D. Van Taylor, vanavond is te zien. De documentaire vertelt het verhaal van de campagne van ex-legerluitenant Oliver ('Ollie') North, bekend van de Iran-Contra-affaire, in 1994 tot veler verbazing door de Republikeinen genomineerd voor de senaatszetel in Virginia. Meer dan over North gaat de documentaire over de taak van zijn campagneleider, Mark Goodin, en zijn persmanager, Mark Merrit: Hoe verkoop je een kandidaat van wie bekend is dat hij op eigen houtje wapens heeft verkocht aan Iran, met dat geld de Contra's in Nicaragua heeft gesteund en daar tegen het Congres over heeft gelogen?

Het geestige maar ook tragische avontuur van de twee spindoctors is meer een kleine speelfilm dan een documentaire. Dat is vooral te danken aan de onwerkelijke echtheid van campagneleider Goodin. Onderuitgezakt in een stoel met een hamburger in de hand braakt hij one liners uit als: ,,Met de pers is het net als met leeuwen: de dag dat je hen niet voedt, eten zij jou.'' Hij legt het verschil uit tussen campagne voeren en politiek bedrijven: ,,Om iemand gekozen te krijgen moet je verdeeldheid zaaien, om te regeren moet je consensus vinden. Wij bieden geen oplossing voor serieuze problemen, wij bieden dagelijks vermaak.'' Het zijn geen wijsheden die je van je stoel doen vallen maar de overgave waarmee Goodin zijn werk doet -,,ik wil deze overwinning meer dan ik ooit in mijn leven iets heb gewild''- maken hem interessant en ook ontroerend. Persmanager Mark Merrit, goudomrande piloten-bril, speelt als iets dommere goedzak die af en toe ook zijn mening geeft, -,, wat de liberalen niet beseffen is dat de mensen van Ollie houden dankzij de Iran-Contra-affaire, niet ondanks''-, een perfecte bijrol. Dat Goodin en Merrit op (goede) acteurs lijken maar toch echt zijn geeft de film, die hen van begin tot het eind, door pieken en dalen in hun campagne heen volgt, een dubbele bodem. Want hun werk is ook juist het creëren van een schijnbare werkelijkheid. In Amerikaanse verkiezingen gaat het er nooit om wie je bent, of wat je doet, maar wie je lijkt te zijn en wat je schijnt te doen. De documentaire geeft met beelden van gesprekken in hotelkamers, van tv-uitzendingen, en van de optredens van de kandidaten, een goed inzicht in hoe die showbizz werkt. De naïveteit van de spindoctors is daarbij soms stuitend. Goodin is ervan overtuigd dat North de character battle lang en breed heeft gewonnen van de Democraat Chuck Robb, die jaren eerder werd betrapt op ontmoetingen met een Playboy-fotomodel en gezien was op cocaïne-feestjes. Je kunt wel een foutje maken door wapens te leveren aan Iran en met dat geld de Nicaraguaanse Contra's steunen, zegt Goodin, ,,maar hey, als de intentie was om een club mensen (Amerikaanse gijzelaars in Libanon, red.) vrij te krijgen en de democratie levend te houden dan is dat toch waar wij voor vechten.'' Even lijkt het of North inderdaad gaat winnen. Maar dan trekt een onafhankelijke kandidaat zich terug en geeft zijn stemadvies aan Robb, die in zijn campagne hard uithaalt naar North en hem beschuldigt van wapen- en drugshandel en leugens. Als Robb met drie punten van North blijkt te hebben gewonnen, beseft Goodin dat hij een fout heeft gemaakt door een 'positieve campagne' te voeren, dat wil zeggen: een campagne gericht op het aanprijzen van North en niet op het zwart maken van Robb. Op de avond van de uitslag hoor je door alle tumult heen de stem van Goodin: ,,Next time I'm gonna cut the guy's balls of''. De verfrissende en intelligente aanpak van deze documentaire staat overigens in schril contrast met die van de documentaire die de NCRV vanavond uitzendt over presidentsvrouw Hillary Clinton. Daar wordt getracht een antwoord te vinden op de vraag : wie is Hillary Clinton? Maar nergens in deze luie film, die bestaat uit archief- en propagandamateriaal dat aan elkaar wordt gepraat door een overvoice, komt op die vraag een duidelijk antwoord.

De ideale schoonzoon. Ned.3, 20.58-22.00u.