NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

DOOR FRITS ABRAHAMS
Zouden mensen openhartiger worden naarmate ze lager op de sociale ladder staan? Wie niets bezit, heeft niets te verliezen. Ik zou er niet meteen een sociologische dissertatie aan durven wijden, want één avondje Nederlandse televisie is daarvoor een wat al te magere onderzoeksmethode, maar het lijkt me niet onmogelijk dat een socioloog mijn vraag na vijf jaar onderzoek bevestigend zou moeten beantwoorden.

Laat ik me nader verklaren. Op RTL 4 werd Patrick Kluivert gisteren door Frits Barend geïnterviewd. Kluivert is, ondanks zijn twintig jaar, een machtig man. Eén beslissing van hem zet een kapitaalstroom van tientallen miljoenen guldens in werking. Blijft hij of blijft hij niet? Is hij erg boos op ons Nederlanders die hem en zijn vriend Edje onlangs uitfloten? Hoe gaat het met zijn knie?

Kluivert begint te bezwijken onder het gewicht van zoveel verantwoordelijkheid. Nog maar een paar jaar geleden was het in interviews een aardige, spontane jongen, maar tegenwoordig gedraagt hij zich als een stroeve politicus die niets kwijt wil over het overleg in het Torentje.

Patrick wil niet over zijn strafzaak praten, waarschuwde Henk van Dorp ons tevoren. Maar dat was het enige niet: Patrick wilde evenmin praten over de EK-ruzies, over een vertrek naar AC Milan, over keuringen aan het hart. Hij wilde alleen toegeven dat hij zijn knie te weinig rust heeft gegund en daarom nog steeds niet voluit kan spelen.

,,Je maakt geen gelukkige indruk'', zei Frits Barend.

,,Ik heb het heel lastig'', zei Kluivert, waarna hij zó schrok van zijn openhartigheid dat hij voorgoed de luiken sloot.

Een uurtje later. De heer Bolkestein mag in Den Haag Vandaag commentaar leveren op de heftige botsing met collega Wallage over het asielbeleid. ,,Ik heb niets toe te voegen'', zegt Bolkestein bits, ,,ik ben bang dat u het hiermee moet doen.'' Bolkestein, altijd zo spraakzaam tegenover de media, is opeens doodsbenauwd dat hij één woord te veel zal zeggen - stel je eens voor dat er écht wat gebeurt in Den Haag.

Dan begint op hetzelfde net - Nederland 3 - Zembla, de interessante documentaire-rubriek van VARA en NPS. Documentariste Mirjam Bartelsman, een van de betere van de Nederlandse tv, heeft een film gemaakt over het beleid van de Sociale Dienst in Groningen.

Veertig procent - tweeduizend mensen - van de Indische buurt in Groningen is werkloos; de helft daarvan al langer dan drie jaar. Bartelsman zocht de werklozen thuis op, en hun antwoorden waren vaak van een onthutsende openhartigheid. Een frauderend echtpaar vertelde smakelijk over de manier waarop ze jarenlang de Sociale Dienst hadden getild: ,,We hebben genoten.'' Een zojuist veroordeelde fraudeur zei: ,,Ik blijf er zwart bij werken.'' Een jonge verkoopster (twee jaar werkloos): ,,Ik ben een tijdje gestopt om te kunnen lanterfanten.'' Een kunstschilder na zijn bezoek aan 'de ambtenaar': ,,Dat hebben we weer gehad.'' Een andere man (achttien jaar werkloos): ,,Voor twee tientjes méér in de maand ga ik niet naar de banenpool. Als ze me korten, verdien ik het zwart weer bij, geen probleem.''

Een man die wél aan het werk was gegaan, zei een beetje mismoedig: ,,Door al die voorzieningen van de Sociale Dienst is het niet meer aantrekkelijk om te werken. Ik doe het nu wel, maar ik ben eigenlijk gek.'' ,,Ik ben er af en toe moedeloos onder'', zei een ambtenaar, ,,voor een bepaalde groep in Nederland zul je nooit werk krijgen.''

Zou de VARA tien jaar geleden zo'n documentaire hebben uitgezonden? Ik denk het niet. De onderkant van de samenleving was synoniem met zieligheid - basta. Mirjam Bartelsman liet met haar sceptische documentaire zien dat de werkelijkheid van die 'onderkant' gecompliceerder is dan we vroeger wilden aannemen.