NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

Door RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
Een beeld van het neergestorte vliegtuig, met zelfs nog een pluimpje rook - Het Hart van Nederland, dagelijks nieuwsprogramma op de televisiezender SBS6, hoefde zich op de avond van de ramp bij Eindhoven nergens voor te schamen. Door een amateur-filmer in de buurt van het vliegveld aangeleverde video-impressies kort na de ramp, een verslaggeefster ter plaatse, laatste nieuws van een tijdens de uitzending gehouden persconferentie, commentaar van omstanders, drie extra bulletins - de behandeling van de ramp in de uitzending kon zich alleszins meten met die in het programma Nova, tegelijkertijd op Nederland 3.

Desondanks was die avond een ongewoon magere: drie procent kijkdichtheid, 465.000 kijkers, elf procent marktaandeel. Bij een nationale ramp stemmen Nederlandse televisiekijkers nog steeds massaal af op de publieke omroep, niet op een commercieel tv-station. 'Nova' trok negen procent kijkdichtheid, 1,2 miljoen kijkers, 29 procent marktaandeel. De volgende avond was het verschil al weer beduidend geringer: Nova kreeg zes procent kijkdichtheid, 900.000 kijkers en 25 procent marktaandeel, tegen 'Het Hart van Nederland' vier procent kijkdichtheid, 620.000 kijkers en zestien procent marktaandeel.

,,Het is een kwestie van tijd: de tijd komt dat mensen bij een belangrijke gebeurtenis afstemmen op 'Het Hart van Nederland' of andere commerciële, programma's, zoals ze nu nog naar 'Nova' of het NOS-journaal grijpen'', zegt Jean Mentens, tot voor kort redactiechef van de nieuwsuitzending en nu betrokken bij het voorbereiden van een mogelijke uitbreiding van het programma. Zijn vertrouwen is begrijpelijk in het licht van de cijfers: 'Het Hart van Nederland' stijgt sinds maanden gestaag in de kijkcijfers. Het is het meest bekeken programma van de commerciële zender SBS6 en geldt als de 'kijkcijfergenerator' van dit station dat, vorig jaar augustus begonnen met een miniem marktaandeel, de laatste weken het tezelfdertijd begonnen commerciële Veronica achter zich heeft gelaten.

'Het Hart van Nederland' is een nieuwsprogramma, maar heet opzettelijk niet zo, vertelt Mentens, terwijl in een belendende ruimte in het Amsterdamse kantoorpand een staf van ruim 25 man met een gemiddelde leeftijd onder de dertig de aflevering van vanavond voorbereidt. ,,Nieuws wordt in Nederland al twee keer goed gedaan, zowel door de NOS als RTL. Wij wilden iets anders doen: een sterk empatisch, solidair programma, 'volksnieuws', zeg maar. Als we dat SBS6-nieuws hadden genoemd, dan waren we onmiddellijk met NOS-journaal en RTL-nieuws vergeleken''.

Net als Marck Feller, directeur van het produktiebedrijf Cameo Media dat het programma op contractbasis aan SBS6 verkoopt, heeft Mentens gewerkt voor het RTL-nieuws. Dat is, menen beiden, met de jaren steeds meer op het NOS-journaal gaan lijken, en tot een soort 'His Masters Voice' geworden: geen onderwerp zonder dat er een autoriteit (minister, wethouder etc.) in beeld komt. 'Het Hart van Nederland' moest anders worden: geen gezagsdragende talking heads, maar de nadruk op 'de mensen die het nieuws overkomt'. En gepresenteerd in een voor Nederland ongebruikelijke stijl: door twee, niet anders dan als flashy te beschrijven blondines.Als voorbeeld fungeerden Amerikaanse lokale televisiestations, vertelt Mentens. Die laten in hun eigen nieuwsuitzendingen ook de grote items op het gebied van politiek, sport en buitenland over aan grote networks - en elimineren daarmee hoge, voor het vervaardigen van een 'volledig' journaal noodzakelijke kosten voor gespecialiseerde redacteuren, beeldrechten en beeldverbindingen. In plaats daarvan richten ze zich op het nieuws in de streek, aan de basis van de samenleving als het ware. Mentens: ,, Op die manier verzorgt zo'n station dan bijvoorbeeld het nieuws voor een derde van het grondgebied van de staat Florida. Daar kun je Nederland best mee vergelijken''.

'Het Hart van Nederland' wordt voor meer dan zeventig procent gevuld met het werk van de zes eigen verslaggeversploegen. Uit de oogst van 17 juli: 'treinverkeer bij Soest dag gestoord na ongeval', 'Akzo wil activiteiten Nederlandse vestiging naar Polen overhevelen', 'blaren-kliniek op de Vierdaagse'. Het programma beschikt over een net van honderden tipgevers in den lande, en maakt ook gebruik van tientallen, overal in Nederland als paddestoelen verrijzende bedrijfjes die lokaal televisiebeelden maken - en vaak eerder ter plaatse zijn. ,,Het is vooral de aandacht voor de mensen die het nieuws overkomen is, die het programma uniek maakt'', aldus Mentens. Zo komen op 17 juli inderdaad de verontwaardigde arbeiders van Akzo aanzienlijk langer aan het woord dan hun directeur, en ontbreekt een woordvoerder van de Nederlandse Spoorwegen ten bate van een mevrouw die de klap van het ongeval heeft gehoord. Wel heeft, op dezelfde dag, de redactie de verleiding niet weerstaan om te laten zien hoe premier Kok, bij de herdenking van de vliegramp-slachtoffers, met een traan in de stem 'Nederland huilt' zegt. Maar dat is pas tegen het eind van het programma, vlak voor de blarenkliniek en een 'prutmarathon'.

Een nieuwsprogramma maken zonder obligate onderdelen als feeds van buitenlands nieuws, sportbeelden of hoofden van woordvoerders en autoriteiten bleek geen sinecure. ,,Je moet voortdurend inventief zijn, inventiever in ieder geval dan de redactie van RTL-nieuws of NOS-journaal die veel materiaal voor het vullen van zendtijd in de schoot geworpen krijgen'', zegt Mentens. Hij ziet dat geenszins als een handicap: ,,hoe duurder het wordt, des te minder creativiteit''.

Mentens en Feller benadrukken dat de nieuwsrubriek een serieus journalistiek programma is, 'dat aan de hoogste journalistieke maatstaven moet voldoen'. ,,Er is maar één journalistieke ethiek'', zegt Mentens, en ,,de feiten moeten kloppen''. In het prille begin vorig jaar, toen het programma wat primitiever oogde dan thans, schreven televisie-recensenten dat 'Het Hart van Nederland' reality-tv op dagelijkse basis was. ,,Daar hebben we veel last van gehad, bijvoorbeeld doordat mensen ons niet meer te woord wilden staan'', vertelt Feller. Reality-tv, meent hij, is een vorm van entertainment, en iets heel anders dan 'Het Hart van Nederland' beoogt.

Zou een meer sensationele formule - in de stijl van Britse tabloid-kranten - niet een nog groter gat in de Nederlandse televisiemarkt kunnen zijn? Waarom zoiets niet geprobeerd? Feller en Mentens, die tot nu toe met schier tomeloos enthousiasme hebben gesproken over hun programma - een van de weinige in het vorige seizoen gelanceerde nieuwe programma's op de Nederlandse televisie, dat is aangeslagen - even stil. ,,Shit loont niet op den duur'', zegt Mentens na enig nadenken. ,,De Nederlander is daarvoor te verwend met hoogwaardige televisie''.