NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door een onze redacteur RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
ROTTERDAM, 20 JULI. Een befaamd monopolie in Nederland zal sneuvelen - dat op de publicatie van de eigen programmagegevens door de publieke omroep. Decennia lang zaten de omroepverenigingen op deze gegevens als een kip op de gouden eieren. Zelfs de zendtijd werd hun toebedeeld op grond van het aantal abonnees op hun programmabladen. Iedereen die probeerde om, los van die omroepen, zaken te doen met de programmagegevens, kreeg met de rechter te maken.

In de door staatssecretaris A. Nuis deze week naar de Kamer gestuurde ontwerp- mediawet, staat dat de NOS deze gegevens voortaan mag verkopen aan al wie belangstelling heeft. Maar wie nu denkt dat uitgevers van tijdschriften en dagbladen, die zolang geklaagd hebben over het oude monopolie, in de rij staan als klant, heeft het mis.

Voor zover bekend staat slechts vanuit de kring der oude omroepen een nieuw programmablad op stapel. Omroepbladen bv., een samenwerkingsverband van Avro, KRO, NCRV en tijdschriftenuitgever VNU, overweegt de uitgave van een mix tussen een sportblad en een programmablad. Over één nacht ijs gaat ook deze uitgever daarbij niet: een eerdere poging van de Avro om een "thematisch' programmablad uit te geven - toen was "film' het leidende principe - is enkele jaren geleden immers in een miljoenenverlies geëindigd. Eén reden voor het ontbreken van feestvreugde thans is dat het monopolie eigenlijk al vorig jaar is beëindigd. Toen de omroeporganisatie Veronica het publieke bestel verliet om commercieel te worden, mocht de omroepgids van Veronica immers blijven verschijnen, mét de gegevens van de publieke omroep. Veronica en de publieke omroep betalen voor elkaars gegevens, de eerste een - niet bekendgemaakt - bedrag méér dan de tweede. De grootste omroepgids van Nederland werd daarmee plotseling niet meer door een Nederlandse publieke omroep uitgegeven.

Het blad Veronica was in 1995 het grootste weekblad van Nederland, met een betaalde oplage van bijna 1,2 miljoen exemplaren per week. En dat is nog maar 16,9 procent van de totale oplage van omroepbladen in Nederland, die zich volgens het laatste overzicht van de NOTU vorig jaar rond de 4,7 miljoen exemplaren per week bewoog. Meer dan tachtig procent van de Nederlandse huishoudens heeft thuis zo'n tijdschriftje liggen, een markt-penetratie die door geen enkel ander gedrukt medium wordt overtroffen.

Dat de omroepen vorig jaar relatief zo makkelijk akkoord gingen met de positie van marktleider Veronica hing samen met het gegeven, dat door Europese jurisprudentie de publieke omroep zijn monopolie zeker zou verliezen. In 1991 stelde Europese rechter de Europese Commissie in het gelijk, die Britse omroepen eerder had gelast hun programmagegevens aan derden ter beschikking te stellen.

Tot vorig jaar had een ieder die met omroepgegevens iets wilde in Nederland, steeds met de rechter te maken gekregen. In 1992 nog moest De krant op zondag op last van de rechter de uitgave van een omroepgidsje staken, waarvan men zei dat het op "eigen vrije nieuwsgaring' was gebaseerd. Een poging van enkele dagbladen in 1983, om programmagegevens uitgebreider te gaan publiceren dan op de tot dan toe, door de NOS voorgeschreven minuscule wijze, strandde eveneens bij de rechter. Het befaamdste onafhankelijke programmablad uit de Nederlandse omroepgeschiedenis was het blad Televizier, dat eveneens "vrije nieuwsgaring' claimde en honderdduizenden abonnees kende, voordat het in 1967 door de Avro werd overgenomen.

Dat thans de Nederlandse uitgevers van tijdschriften en dagbladen niet staan te popelen om van het verscheiden van het oude monopolie te profiteren, hangt zeker samen met het feit dat sommigen van hen al direct betrokken zijn bij de bestaande programmagidsen. De VNU, die als drukker en mede-uitgever een overwegende invloed heeft in deze sector - net als bij de rest van de publiekstijdschriften - laat weten geen plannen te hebben om ook in haar andere uitgaven nu programmagegevens te gaan afdrukken. Van de dagbladuitgevers is vooral De Telegraaf sterk in deze sector, als medeuitgever van de TROS-bladen TrosKompas en TV Krant, samen goed voor meer dan 730.000 exemplaren per week.

Wel houden met name de dagbladuitgevers elkaar scherp in de gaten: mocht een van hen het wagen bij de krant een wekelijks programmagidsje te stoppen, dan zullen de anderen zonder twijfel op korte termijn volgen. Daarmee is het relatieve voordeel van die eerste natuurlijk binnen de kortste keren verdwenen, zodat het sterk de vraag is of de met zo'n gids verbonden investeringen wel kunnen worden terugverdiend. Dat laatste geldt ook voor tijdschriftuitgevers: de bestaande gidsen kosten de lezer minder dan twee gulden; op zo'n prijsniveau is het voor een nieuweling op de markt moeilijk concurreren.