NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

Door RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
Het kan nog nét: abonnee worden van TV Plus, met ruim negenduizend afnemers het exclusiefste televisiestation van Nederland. Wie een abonneegeld van 75 gulden betaalt en een D2Mac-decoder koopt of regelt, kan bijvoorbeeld straks de Olympische Spelen van Atlanta in breedbeeld genieten. Uiterlijk 31 december van dit jaar, is de pret voorbij, en staakt TV Plus de uitzendingen.

Directeur Cees Dorland (50 jaar, voormalig financieel directeur van de AVRO) is er niet bedroefd om: ,,TV Plus was een experimenteel station voor vijf jaar.

De doelstellingen zijn bereikt: breedbeeldtelevisie heeft ingang gevonden, zo'n zestig procent van alle nu verkochte, duurdere televisietoestellen zijn breedbeeld-tv's. Het produktiebedrijf NOB kan nu aan elke vraag naar breedbeeldprogramma's voldoen, de NOS heeft zich voorgenomen binnen het komende jaar ten hoogste 25 procent van zijn uitzendingen in breedbeeld te maken en uit te zenden. De bedoeling van TV Plus was om de industriepolitiek met software, programma's, te ondersteunen en een produktievraag te creëren. Dat is allemaal gelukt.''

Toch stond bij de start van TV Plus, dat in februari 1992 met uitzenden begon, en te ontvangen is via een Eutelsat-satelliet en ongeveer veertig procent van de Nederlandse kabelaansluitingen, niet louter het propageren van breedbeeld-tv voorop. In die eerste jaren had de Europese industrie zijn zinnen gezet op een systeem voor HDTV (High Definition TV) met 1250 in plaats van de 625 in Europa gebruikelijke beeldlijnen. De Europese HDTV was mede ontworpen om de Japanse industrie, die op de markt was gekomen met een HDTV-systeem van 1125 lijnen, de wind uit de zeilen te nemen. Verder wilden Europese industrie en Europese autoriteiten een transmissie-techniek voor satelliet-televisie ingang doen vinden, dat D2Mac heet.

Het ministerie van economische zaken was de grote gangmaker, ook financieel, bij de start van TV Plus, vertelt directeur Dorland. Andere deelnemers: Philips Nederland (leverde voor vijftig miljoen gulden aan hardware), PTT Telecom (droeg de satelliettransponder bij), de NOS (leverde programma's) en het NOB (deelde de meerkosten van produktie met TV Plus).

Wie vandaag de dag een televisiebeeld in HDTV wil zien, zal zich echter naar de in het Hilversumse omroepcomplex gevestigde 'uitzendstraat' van TV Plus moeten begeven. ,,Het huidige HDTV geeft een prachtig, scherp beeld, maar het is een analoge techniek die inmiddels door de digitale techniek voorbij is gestreefd'', aldus Dorland. Eenzelfde lot treft D2Mac. Het NOB produceert voor TV Plus (en anderen) dus wel uitzendingen op de door Philips aangeleverde apparatuur voor HDTV, maar voordat deze programma's de kijker bereiken, worden ze naar de gebruikelijke 625 beeldlijnen vertaald.

De oorspronkelijke inustrieel-politieke bedoelingen achter TV Plus mogen dan in het slop zijn geraakt - in 1993 kwam er uitkomst in de vorm van een Europese promotiecampagne voor (analoge) breedbeeldtelevisie. In het kader van deze nieuwe strategie heeft TV Plus, als breedbeeldstation, sedert 1993 uit Brussel vele miljoenen guldens mogen ontvangen. De Europese televisiekijker is al een beetje gewend aan de breedbeelduitzendingen, die hem via de publieke zenders volgens de zgn. 'Pal Plus'-techniek bereiken. Commerciële stations blijven er meestal afkerig van, omdat ze denken dat de kijker met een conventioneel televisietoestel (beeldscherm 4:3) zich stoort aan de zwarte balken onder en boven het beeld, waarin de extra informatie voor breedbeeldtoestellen 'verstopt' zit. Een voor Pal Plus uitgerust breedbeeldtoestel (beeldscherm 16:9) 'vertaalt' deze beeldlijnen terug in zichtbare vorm. Overigens hebben de meeste thans verkochte breedbeeldtoestellen helemaal geen Pal Plus, maar stellen elke derde, in het zwart verstopte beeldlijn, samen uit de omringende. Zelfs Dorland heeft op zijn directiekamer zo'n toestel zónder Pal Plus. ,,Pal Plus geeft een helderder beeld, maar zo'n toestel is veel duurder, dus het leek me niet zo nodig.''

Het klinkt vreemd voor de directeur van een abonnee-televisiezender, maar een van Dorlands zorgen in de afgelopen jaren was dat TV Plus niet al te veel abonnees zou krijgen. ,,De NOS mocht van het Commissariaat voor de Media niet deelnemen in commerciële activiteiten en had bepaald dat als TV Plus meer dan tienduizend abonnees zou krijgen, de NOS eruit moest stappen. Ik heb me in de promotie door de jaren heen dus maar gedeisd gehouden.''

Sinds 1994 hebben NOB en NOS alle beelden van het betaalde voetbal in Nederland in breedbeeld voor TV Plus vervaardigd, en zond het station tientallen wedstrijden volledig uit. Het waren ook deze beelden die het NOS-programma Studio Sport bereikten, maar dan werden eerst de stroken beeld links en rechts weggelaten. De voetbalactiviteiten van TV Plus, waarvoor de kijker per maand 12,50 gulden extra moest betalen, vielen vooral in slechte aarde bij de commerciële abonnee-zender Filmnet, die op zijn sportkanaal Supersport dezelfde integrale wedstrijdverslagen bracht, eveneens in geamputeerde vorm. Omdat de Nederlandse voetbalrechten, die TV Plus expoliteerde met een sublicentie van de NOS, inmiddels zijn aangekocht door de commerciële, nu nog alleen in de verhouding 4:3 werkende zender Sport7, lijkt aan het breedbeeldavontuur op de Nederlandse voetbalvelden voorlopig een einde gekomen.

Directeur Dorland zint op een vervolgproject, maar er is nog niets zeker. Misschien kunnen de bij TV Plus aanwezige know how en hardware nuttig zijn voor exploitanten van digitale 'boeketten' op kabel of satelliet, die zenders zowel in 4:3 als 16:9 willen aanbieden - in Duitsland en Frankrijk hebben commerciële exploitanten daarvoor concrete plannen. Ook houdt Dorland scherp het oog op het project BVN (Beeld van Nederland), een plan van de publieke omroep om op de satelliet een soort Nederland 4 te beginnen dat een keuze uit de bestaande netten zou bevatten. Voor TV Plus vormen de Olympische Spelen in Atlanta in ieder geval de finale: honderden uren in HDTV vervaardigde breedbeeldtelevisie, waar behalve TV Plus ook de Duitse ZDF, ARD en 3Sat, het Franse Supervision, de Ierse RTE, de Spaanse RTVE, de Belgische BRTN en RTBF, de Griekse RET3 en Japanse NHK voor tekenen. De laatsten zijn de enigen die de Spelen ook in HDTV zullen uitzenden: in hun eigen systeem van 1125 lijnen, dat TV Plus in het begin van zijn bestaan moest helpen bestrijden.