NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door Hans Wammes
Weinig overzichtelijker markten dan die voor mobiele telefonie. Welgeteld twee exploitanten kent dit land: PTT Telecom en, sinds vorig jaar, Libertel. Dus is het voor potentiële gebruikers makkelijk kiezen bij wie ze hun abonnement afsluiten. Of niet? Dus niet, zegt de Consumentenbond.

De twee aanbieders kennen samen inmiddels veertien abonnementsvormen, volgens hun marketeers uiteraard ,,afgestemd op wensen en behoeften van de gebruiker''. Veelbellers kiezen in principe een duur abonnement en profiteren van relatief lage gesprekskosten. PTT Telecom biedt voor 105,69 gulden per maand een SuperSpace-abonnement, waarbij een nationaal gesprek op werkdagen tussen 08.00 en 20.00 uur, de piekuren, wordt afgerekend voor 71 cent per minuut en voor 35 cent daarbuiten.

Wie weinig belt, neme een goedkoop abonnement. Het laagst geprijsd is Telecoms jongste marketing-vondst: Hi, jouw telefoon. Een abonnement kost 25 gulden per maand, 2,20 minder dan een vaste aansluiting. Maar als jij binnen piekuren belt, kost jou dat 1,75 per minuut. Libertel kent voor 28,95 gulden het Stand- by abonnement, dat zelfs in de daluren 2,29 gulden per minuut rekent.

Tussen SuperSpace en Stand-by bevinden zich legio andere vormen, met namen als FreeSpace, EconomySpace, Regio Voordeel, Zakelijk, enzovoorts. Naast de hoeveelheid te gebruiken piek- en dalminuten speelt bij de selectie van een abonnement waar en waarheen de abonnee het meest belt - lokaal, landelijk of internationaal. Ook telt in hoeverre de gebruiker hecht aan privacy; vijf van de negen mobiele-telefonieabonnementen die PTT Telecom aanbiedt, waaronder Hi, zijn gebaseerd op het eenvoudig af te luisteren analoge NMT-systeem. Vergeleken met het nieuwere, digitale GSM zijn de mogelijkheden ervan bovendien aanzienlijk beperkter: buiten Nederland is NMT in slechts enkele landen bruikbaar, ontvangst van tekstberichten is niet mogelijk, hoogwaardig fax- en dataverkeer evenmin.

Wie de tarievenbrochures van PTT Telecom en Libertel naast elkaar legt, en even oplet of er BTW wordt gehanteerd, krijgt een goed overzicht van de prijzen. Vooropgesteld dat het de meest recente brocures zijn, want tarieven in telecommunicatie veranderen zo snel als het weer.

Met die brochures is overigens geenszins gezegd dat dan ook helderheid is verkregen over de feitelijke kosten van mobiele telefonie. Daarvoor dient ook de prijs van een mobiel telefoontoestel (eventueel inclusief car kit en inbouwkosten) in de berekening te worden meegenomen, evenals de aansluitkosten. Want hoe draadloos ook, aansluiting kost bij de PTT 108,69 gulden en bij Libertel 105,75.

Ingewikkeld? Het wordt erger. PTT Telecom en Libertel distribueren mobiele telefonie via eigen verkooporganisaties en service providers. Dit soort bedrijven, met namen als Talkline, Debitel of Intercity Mobile Communications, legt zich exclusief toe op wederverkoop van de twee mobiele netwerken, aangevuld met eigen diensten. Daarbij maken zij op hun beurt weer gebruik van vooral detaillisten die hun nering in consumentenelektronica hebben uitgebreid met mobiele telefoons, geïndentificeerd als de laatste echte groeisector. Hier wordt het beeld nog diffuser. Ook de winkeliers pogen consumenten te verlokken met spotgoedkope mobiele telefoons, verlaagde of geen entreekosten, aanvullende diensten als verzekeringen, enzovoorts. Ze adverteren zich suf met aanbiedingen, waarbij het verlies op de geleverde apparatuur gecompenseerd wordt door de vergoeding voor uitgezette abonnementen.

Zo prees BelCompany, een keten "speciaalzaken in mobiele communicatie', onlangs een Nokia zaktelefoon aan met gratis Sony Walkman - zolang de voorraad strekt - voor 29 gulden, inclusief 3-jarig Hi-abonnement (of 79 gulden bij een eenjarig contract). Een Sony GSM-telefoon ging, inclusief 3-jarig Libertel Corporate abonnement, voor 579 gulden over de toonbank. Met een eveneens 3- jarig PTT SuperSpace-abonnement, dat wordt afgesloten via service provider Cellway, kost hetzelfde toestel 699 gulden, maar dan zit er voor 200 gulden gratis bellen bij. En de klant krijgt ook nog eens gratis "het unieke Cellway Services reispakket', dat borg staat voor "persoonlijke service onderweg; vervangend toestel binnen 24 uur in heel Europa en binnen 4 uur in Nederland; voordelig overnachten bij ruim 55.000 hotels'. Reken maar uit wat het voordeligst is.

De Consumentenbond kent het probleem. In zijn algemeenheid kan de bond vaststellen dat mobiele telefonie de voorbije jaren goedkoper is geworden, maar wat het nu kòst... ,,Met de concurrentie is de transparantie er niet groter op geworden'', zegt beleidsmedewerker Hein Albeda, die het op zichzelf ,,best goed'' vindt dat de telecombedrijven maatwerk bieden en verder van mening is dat het allemaal veel goedkoper kan. Albeda stelt vast dat voor potentiële gebruikers van mobiele telefonie de keuze van een abonnement aan de hand van eigen "belgedrag" uitgangspunt moet zijn, niet de kosten van de apparatuur. De kortingen daarop leiden gemakkelijk naar een verkeerde abonnementsvorm, die het nieuwe speeltje per saldo tot onverwacht dure liefhebberij maken. Maar, erkent hij, wie de aangeboden korting laat lopen om maximale keuzevrijheid te behouden kan ook een dief van zijn eigen portemonnee zijn.

In dat verband prijst hij de door Libertel geboden mogelijkheid in de eerste drie maanden van het contract de abonnementskeuze te wijzigen. PTT Telecom is in dit opzicht onvermurwbaar. Daarmee is overigens niet gezegd dat alle Libertel-klanten na drie maanden de juiste abonnementsvorm hebben gevonden. Wie na die periode nog geen inzicht heeft in de kosten van internationale mobiele telefonie, juist een van de attracties van het in Europa nagenoeg overal bruikbare GSM, kan nog van een koude kermis thuiskomen. Zo lijkt de mobiele telefoon bijvoorbeeld voor Nederlanders die tegelijk in afzonderlijke auto's naar Frankrijk rijden een uitkomst: even tijdens de rit bijpraten over halteplaatsen of trajectkeuze. Al rijden ze tien meter achter elkaar, hun voertuigen veranderen in mobiele kassa's. Want wat op een zeer lokaal gesprek lijkt, is dit geenszins. De beller moet namelijk het Nederlandse nummer van de andere abonnee gebruiken en betaalt een internationaal mobiel tarief Frankrijk-Nederland, plus een opslag voor het contact dat hij zoekt met een andere mobiele telefoon. Ook binnen Nederland kost vanaf een "vast' toestel bellen naar een mobiele telefoon al gauw vijfmaal zoveel als naar een gewone.

Een mobiele-telefoongebruiker betaalt bovendien voor zijn bereikbaarheid in het buitenland. Degene die belt hoeft immers niet te weten waar de aangesprokene zich bevindt; de beller wordt daarom alleen aangeslagen voor de kosten tot aan de grens. In het geval van de telefonerende Nederlandse automobilisten in Frankrijk betaalt ook de ontvanger voor de internationale verbinding. Ergo: één gesprek, twee internationale tarieven en een mobiel opslagje.

Dan is er nog iets. In veel landen zijn er meer aanbieders van mobiele telefonie. Die concurreren met elkaar, onder meer op tarief. Mogelijk kunnen de Nederlandse automobilisten in Frankrijk het net van staatsbedrijf France Télécom vermijden. Dat rekent tijdens piekuren - in Frankrijk reiken die tot 21.30 uur - 2,09 gulden voor een minuut bellen met Nederland, exclusief BTW (inclusief 2,46). In de regio Parijs ligt de prijs zelfs op 2,69 per minuut, inclusief BTW. De opgebelde automobilist betaalt ongeveer een kwart minder.

Nee, dan zouden de automobilisten via het schermpje op hun telefoon beter kunnen kiezen voor SFR. Deze onderneming berekent in de piek voor mobiel bellen naar Nederland vanuit geheel Frankrijk - althans waar het SFR-net dekking biedt - 1,15 gulden per minuut (1,35 inclusief). Kennis van actuele tarieven scheelt hier dus bijna de helft in gesprekskosten.

Overigens gaat het bij deze cijfers om automobilisten met op internationaal gebruik geënte GSM-abonnementen bij PTT Telecom. Volgens ANWB Travelcom, dat met PTT Telecom samenwerkt, hanteert Libertel veelal hogere opslagen op de tarieven die met buitenlandse operators zijn afgesproken.

Dat de prijs van mobiele telefonie door onbekendheid met tarieven, onduidelijkheid over bijkomende kosten en gebrekkig inzicht in eigen belgedrag menig gebruiker tegenvalt, kan Hein Albeda van de Consumentenbond slechts beamen. ,,Het leidt nogal eens tot frustraties als de eerste rekening binnenkomt.''

Voor wie daar zwaar aan tilt, zit er weinig anders op dan het toestel opbergen en het contract uitdienen. In de hoop dat hij zijn contract niet heeft afgesloten via Libertel-zusje Liberfone: dat brengt nog eens 146,88 gulden "opzegkosten' in rekening.