NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

Door RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
De prijs voor de merkwaardigste reactie op het rapport van de commissie-Ververs gaat naar Kamerlid Marijn de Koning van D'66. Omroepverkiezingen, merkte zij op, is net zoiets als mensen die alleen maar hamburgers eten, de keuze geven tussen de Italiaanse en de Franse keuken. Deze beide stonden in haar vergelijking voor de zegeningen van de publieke omroep, terwijl met de liefhebbers van hamburgers het klootjesvolk werd bedoeld, dat alleen maar naar RTL4 kijkt.

Op het rapport van de commissie-Ververs valt het nodige af te dingen, maar het moet gezegd dat de commissie-voorzitter bij de toelichting krachtige taal niet schuwde. Terecht wees hij er in een uitzending van het actualiteitenprogramma Nova op, dat ook het klootjesvolk 180 gulden per jaar omroepbijdrage betaalt, omdat deze verplichting nu eenmaal door de wetgever niet is gekoppeld aan kijk- en luistergedrag, maar aan het bezit van een televisie- of radio-ontvanginstallatie. Mogen de RTL4-kijkers dan misschien enige inspraak bij de besteding van deze gelden?

Dezelfde Ververs - onveranderlijk boos kijkend, alsof hij achteraf spijt heeft, ooit het voorzitterschap van zo'n commissie op zich te hebben genomen - muntte uit in sombere voorspellingen voor het geval dat zijn plannen zouden worden gedwarsboomd. Al het andere dan de door hem voorgestelde omroepverkiezingen en centralisatie in de organisatie van de publieke omroep zou, zo meldde hij met grafstem, neerkomen op een 'sterfhuisconstructie'. Maar het hielp niet: de bestaande publieke omroeporganisaties prezen zijn rapport eensgezind het graf in. Wát een positief en inspirerend rapport was dat, riepen hun woordvoerders om het hardst, met zúlke positieve elementen - en bedoeld werden dan het behoud van hun organisaties als basis van het bestel en het feit dat Ververs niet had gedecreteerd dat ze radio- of televisiekanalen zouden inleveren. Nou ja, gingen de voorlieden van het bestel verder, er waren natuurlijk hier en daar wat 'onduidelijke' of minder geslaagde elementen in het rapport - en daarmee deponeerde men dan de enige door Ververs voorgestelde vernieuwingen, respectievelijk centralisatie van de programmering en de omroepverkiezingen, in de vuilnisbak.

De eerste politieke reacties op het rapport doen vermoeden dat de aloude kongsie tussen omroepverenigingen en sommige politieke partijen nog altijd functioneert. Ondanks de vele rampen die zich de afgelopen jaren aan het publieke bestel hebben voltrokken, lijkt de Nederlandse wetgever niet van zins, zijn verantwoordelijkheden te nemen en dat bestel grondig te hervormen.

Zou het niet eens tijd worden, voor wat buitenparlementaire actie om zo'n hervorming af te dwingen, en het delven van het graf voor de bestaande structuren wat te verhaasten? De meest indrukwekkende actie heeft natuurlijk al plaatsgevonden: de grootscheepse kijk- en luisterstaking van de laatste jaren - zo mag je dat immers wel noemen als een publiek omroepbestel binnen luttele jaren meer dan de helft van zijn afnemers verliest. Het laat zich aanzien, dat deze ontwikkeling ook nog lang niet ten einde is, met de verwachte verveelvoudiging van het aantal beschikbare televisie- en radiosignalen in de komende jaren.

Maar het is allemaal niet voldoende. Weliswaar hebben een aantal omroepen hun best gedaan in de afgelopen jaren, zich gebruiksvriendelijker op te stellen - zenderkleuring op de radio, horizontale programmering van informatieve programma's op de televisie. Maar het bestel in zijn geheel is nog steeds in essentie naar binnen gericht: met in het hart het streven naar behoud van de in een ontzuilde samenleving behoorlijk anachronistische pretentie, in verscheidenheid een algemeen belang te representeren - of zoiets. Deze hoogmoed werd uitstekend verwoord door NCRV-voorzitter Herstel. In de laatste uitzending van Veronica's Nieuwslijn zaterdag jl, werd hem gevraagd waarom een ontzuilde samenleving nog verzuilde omroepen nodig heeft. Zuilen zijn er misschien niet meer, maar wel verschillende lifestyles, antwoordde Herstel met ijzeren glimlach.

Misschien hadden wij, de kijkers en luisteraars, het militante protest tegen de vigerende omroeppolitiek in het verleden wat minder moeten overlaten aan het dagblad De Telegraaf, met zijn langdurige campagnes tegen 'holle-bolle-NOS' en dergelijke. Misschien wordt het tijd dat ook andere publiekssegmenten dan de liefhebbers van het 'Rad van fortuin' en de 'Soundmixshow' eens in het geweer komen. Wat te denken van een massale wanbetaling der omroepbijdragen? Weliswaar maakt de wanbetaler voor de rechter geen schijn van kans, aan de andere kant is het mogelijk door subtiele wanbetaling de incasso-inkosten van de omroepbijdragen enorm te doen oplopen. Door het massale karakter van de inning zullen controle en vervolging van de wanbetaling al vlug volstrekt onmogelijk worden. Alleen al het massaal opzeggen van alle automatische bank- en giro-overschrijvingen zou een teken kunnen zijn, dat de kijkers en luisteraars de bestaande omroeppolitiek beu zijn. Waar blijft het burgercomité, dat dergelijke acties inleidt, om regering en parlement tot wat meer daadkracht aan te zetten, door in het sterfhuis de helpende hand te bieden? En wil de boze Ververs, als hij zich heeft gerealiseerd dat zijn commissie-werk voor niets is geweest, dan misschien erevoorzitter worden?