NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

DE RUSSEN hebben gekozen voor het heden en zodoende tegen het verleden. Ze hebben dat gedaan in verkiezingen die, behoudens enkele opmerkelijke en vooralsnog onverklaarbare uitzonderingen, democratisch lijken te zijn verlopen. Dat is belangrijk. Want in de campagne, die aan de verkiezingen voorafging, was de kiezers van alle kanten ongezonde schrik aangejaagd. De communisten gingen bij voorbaat uit van vervalsingen en hadden uit hun tienduizenden kaders daarom alternatieve telcommissies geformeerd. Het presidentiële kamp had op zijn beurt de suggestie gewekt dat de bolsjewieken een soort machtsgreep hadden voorbereid om hun onvermijdelijke nederlaag alsnog af te wenden. Geen van beide is uitgekomen. En dat kan de basis leggen voor een traditie in Rusland.

Dat kan. Het hoeft niet per se. Want ondanks de rustig verlopen presidentsverkiezingen is de democratie in Rusland nog zeker niet halverwege. De wijze waarop er afgelopen maanden in het immense rijk campagne is gevoerd, stemde op zichzelf al niet vrolijk. Alle smerige trucs die je maar zou kunnen bedenken, zijn daadwerkelijk gebruikt. De eerlijkheid gebiedt te erkennen dat de campagne van de herkozen president Jeltsin daarbij aanzienlijk verder ging dan die van zijn tegenstrever Zjoeganov. Jeltsin kon dat ook gemakkelijk, omdat hij alle grote media en de staatskas onder controle had. Zelfs gisteren klonk door de radio om de haverklap het liedje 'Jeltsin yes', hoewel de kieswet zulke agitatie op de verkiezingsdag nadrukkelijk verbiedt.

MAAR VEEL BELANGRIJKER voor de toekomst van Rusland, en indirect ook voor de Westerse wereld, is het grote gevecht dat zich nu in en rond het Kremlin gaat afspelen. De afgelopen twee weken is de machtsstrijd al in volle hevigheid losgebarsten. De voorlopige winnaar was generaal Aleksandr Lebed, die bij de eerste ronde van de verkiezingen bijna vijftien procent van de stemmen verwierf en deze positie onmiddellijk in het Kremlin te gelde wist te maken. Binnen een week waren bijna alle commandanten van de gewapende macht in Rusland buitenspel gezet.

Lebed mag, als secretaris van de nationale Veiligheidsraad, op de vrijgekomen plaatsen nu zijn eigen vertrouwelingen neerzetten. Want de 53 procent die Jeltsin gisteren haalde (ongeveer achttien procent meer dan in de eerste ronde), zal de generaal zeker eerst en vooral op zijn conto zetten. Hij gaat sinds kort bovendien over de staatsveiligheid. En dat is in Rusland traditiegetrouw een portefeuille die veel meer behelst dan de verdediging van de landsgrenzen. De oogst en de fiscus horen daarbij.

Dat Jeltsin vanmorgen zijn premier Viktor Tsjernomyrdin heeft opgedragen een nieuwe regering te vormen, zegt ook iets over de krachtsverhoudingen. Ten eerste, de president kan zijn eerste minister om simpele financiële redenen niet zomaar laten vallen. De gasgigant Gazprom, waar Tsjernomyrdin zijn loopbaan begon, is goed voor twintig procent van de inkomsten van de rijksbegroting en dus niet te passeren. Ten tweede, de opdracht aan Tsjernomyrdin is geen eenvoudige. In het parlement, dat de nieuwe ministersploeg straks moet goedkeuren, hebben de gisteren verslagen communisten plus andere oppositionelen nog altijd een meerderheid.

JELTSIN KAN op twee manieren met de Doema omgaan. Hij kan de communisten en hun bondgenoten paaien en uit elkaar spelen door enkele prominenten posten aan te bieden. Zijn opmerking vanmorgen dat een nieuwe regering de nationale eenheid moet representeren, en eerdere geruchten dat hij de communistische mijnwerkersleider Aman Toelejev uit Kemerovo binnenboord zou willen halen, wijzen in die richting.

Jeltsin kan ook het parlement tot een harde oppositie provoceren zodat hij, conform de grondwet, de volksvertegenwoordiging kan ontbinden. Die koers zou de weg openen voor vele en uiteindelijk niet ongevaarlijke intriges. Intriges die na de zomervakantie nog eens een extra dimensie kunnen krijgen door de nu reeds voorspelde financiële crisis als gevolg van het feit dat Jeltsin terwille van zijn campagne veelvuldig een greep heeft gedaan in de schatkist om zijn beloftes voor hogere pensioenen, hogere studiebeurzen en hogere subsidies aan het leger te kunnen betalen.

EN DAN IS ER nog de gezondheidstoestand van de herkozen president. Gezegd wordt dat het niet zo goed met hem gaat. De ervaring tot nu toe leert dat Jeltsin zich in zulke omstandigheden pleegt terug te trekken uit het centrum van de besluitvorming. Zij leert ook dat naaste medewerkers in een dergelijke periode lustig doorgaan met politiek bedrijven.

Als Jeltsin de afgelopen vijf jaar had gewerkt aan een fatsoenlijke politieke partij zou het nu niet zo'n vaart lopen. Maar dat heeft Jeltsin heel bewust niet gedaan, omdat hij de illusie in stand wilde houden dat hij boven de partijen stond. Nu hij de sleutelfiguren in zijn oude entourage heeft moeten ontslaan, is hij aangewezen op een entourage waarmee hij geen stabiele verhouding heeft. De nieuwe spil in dit apparaat heet vooralsnog Aleksandr Lebed. De zege van Jeltsin gisteren is dan ook vooral zijn overwinning.