NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

Door CAROLIEN ROELANTS
Extremisten, Arabieren zowel als joden, zoeken hun toevlucht in blind geweld om een eind te maken aan het vredesproces in het Midden-Oosten. De Israelische kolonist Baruch Goldstein sloeg zijn slag onder biddende Palestijnen in een moskee in Hebron en Yigal Amir vermoordde premier Yitzhak Rabin; aanhangers van moslim-fundamentalistische Palestijnse groepen als Hamas en Islamitische Jihad doen hun werk met bomaanslagen op druk-bezochte plaatsen in Israel: in bussen, bij bushaltes.

Een van die aanslagen had op 6 april 1994 plaats in de Israelische plaats Afula. Toen een bom ontplofte bij het lokale busstation werden acht mensen gedood en 45 gewond, onder wie een aantal schoolkinderen. Er volgden nog talrijke bijna identieke aanslagen, die onder de Israelische bevolking in het algemeen een klimaat van angst schiepen en zonder twijfel meewerkten aan de recente verkiezingsnederlaag van premier Shimon Peres. Maar wat was nu het effect op de direct betrokkenen - de gewonden die de aanslag overleefden, verwanten van de doden? Daarover hoort men doorgaans niets meer.

In de documentaire En toen brak de hel los vertellen dezen hun herinneringen aan die dag. Wat deden ze precies toen de klap kwam, en hoe verging het hen later? Er is de jongen die nooit meer alleen kan zijn, omdat hij zich blijft verwijten zijn vriendjes niet te hebben kunnen helpen, bij wie 's nachts altijd een familielid moet slapen om hem weer te kalmeren en een slaappil te geven. Het Arabische meisje dat haar beste vriendin verloor en zelf werd gewond, en triestig concludeert dat in de praktijk alleen joodse slachtoffers tellen. De schooljongens met hun door lidtekens van brandwonden verstrakte huid.

Helaas gaat hun relaas op suggestieve wijze vergezeld van beelden van businterieurs, onbetrouwbare typen en achteloos neergezette boodschappentassen waarin elk moment een nieuwe bom dreigt te ontploffen. De makers lijken eigenlijk een spannende speelfilm te hebben willen maken - alsof het verhaal dat de slachtoffers te vertellen hebben niet ingrijpend genoeg zou zijn.

De documentaire heeft behalve haar speelfilm-aspiraties nog een nadeel: zij heeft een Boodschap. Die Boodschap luidt dat het Kwaad ook hier niet zegeviert: de aanslag leidt juist tot verbroedering tussen joden en Arabieren/Palestijnen. Het joodse meisje Naama, dat haar moeder bij de aanslag in Afula verloor, zet zich juist extra in voor de Beweging, een joods-Arabische vredesgroep. De herinneringen van de overlevenden zijn in feite omlijst met de vredescampagne van Naama en de Israelische Arabier Rame, die onder andere scholen bezoeken om aanhangers te winnen. Mijn indruk is, in tegenstelling tot wat de documentairemakers willen suggereren, dat Naama en Rame daarbij niet al te veel succes hebben. Rame wordt in een bar in elkaar gemept, en diverse ondervraagden getuigen van hun diepe wantrouwen in de bedoelingen van de Arabische medemens. Maar is dat temidden van dergelijk geweld een wonder?

En toen brak de hel los, Ned.3, 23.17-0.07u.