NIEUWSSELECTIE
KORTE
BERICHTEN
RADIO & TELEVISIE
MEDIA
Door onze redacteur MONIQUE SNOEIJEN
HILVERSUM, 5 JUNI.
De huidige voorzitter van het commerciële Veronica J. van der
Reijden was als NOS-voorzitter nog de centrale figuur van de publieke
omroep in Nederland. En bij de VPRO fronste men diep over de vraag of de
A-status wel iets was wat ze moesten ambiëren. Toch is het nog maar
zes jaar geleden dat A.J. Heerma van Voss (inmiddels 54) aantrad als
voorzitter van de VPRO. In Hilversum kwam hij terecht in ,,een licht
afbrokkelende zelfgenoegzaamheid''. ,,Het NOS-bestuur hield nog pompeuze
vergaderingen die de allure hadden van een soort culturele
ministerraad.'' Maar de commerciëlen hebben inmiddels een gat
geslagen in het voormalige bastion van de macht. Op een inhoudelijke
discussie heeft Heerma van Voss het NOS-bestuur nooit kunnen betrappen.
,,Het bleef bij inleidende praatjes. Daarna sloeg de managementtaal weer
toe.''
Na zes jaar VPRO-voorzitterschap kijkt Heerma van Voss terug op zijn tijd bij de NOS-familie. Sinds deze week is hij hoofdredacteur radio van de VPRO. Zijn aantreden als voorzitter had toentertijd nogal wat voeten in aarde. De sollicitatie-commisse achtte hem verre van geschikt. Heerma van Voss had een tijd in de redactie van Adriaan van Dis gezeten, had samen met Wim Noordhoek een groot aantal radioprogramma's gemaakt en in Van Kooten en De Bie's Keek op de Week trad hij wel eens op als een of andere gechargeerde autoriteit. Creatieve en bestuurlijke talenten konden volgens de toenmalige sollicitatiecommissie maar beter van elkaar gescheiden blijven. ,,Alsof je bij de vijand zat.''
Onder zijn voorzitterschap heeft de VPRO onder meer de A-status bereikt, is de top van het bedrijf volledig gereorganiseerd en heeft de legendarische ledenraad zichzelf opgeheven. Wat ooit bedoeld was om leden op een leuke manier bij de VPRO te betrekken, was verworden tot een logge vergadermachine. ,,Dan zag je op zo'n ledenvergadering een groepje mannen samendringen om een concept-notitie. Ze speelden een soort privé-versie van Den Haag Vandaag na. Maar wel met een vreselijke ernst. De ledenraad moest alle doorslaggevende beslissingen nemen of bekrachtigen.''
Intussen kwamen de commerciëlen. Het begon met de aankondiging van TV10, het station van Joop van den Ende. Heerma van Voss zag hoe in Hilversum het eerste besef ontstond van een vage dreiging. Met het succes van RTL 4 kwam de schrik er pas goed in. Daar kwam nog eens een vernietigend rapport van adviesbureau McKinsey overheen. Met gespierde taal uit het bedrijfsleven probeerde de toenmalige voorzitter Max de Jong toen de verzuilde federatie met oud-politici wakker te schudden. ,,We moesten de bezem door het stof halen en verpletterend terugslaan. Van die dingen.'' Een paar jaar lang was de publieke omroep volgens Heerma van Voss ,,totaal verslagen en ontredderd'' en in paniek probeerde het bestel tevergeefs een strategische alliantie te sluiten met het inmiddels commerciële Veronica en programmaproducent Joop van den Ende. Maar die defensieve houding is weer aan het verdwijnen, meent Heerma van Voss. De laatste tijd neemt hij _ vooral bij programmamakers _ een groeiend zelfvertrouwen waar en het besef dat de publieke omroep nu eenmaal een uniek produkt is. Al blijft hij zich verbazen over het NOS-bestuur.
,,Dat gegoochel met marktaandelen heb ik nooit zo goed begrepen.'' De grens van het beoogde bereik verschoof volgens Heerma van Voss ook met de jaren. ,,En steeds was het idee: Als we nu onder de zoveel procent komen, dan is dat de ondergang van de publieke omroep in Nederland.'' Om het marktaandeel op peil te houden besloot een krappe meerderheid van het NOS-bestuur onlangs dat iedere omroep twee miljoen gulden uit zijn eigen budget moet reserveren voor extra sportuitzendingen. De VPRO en de bespelers van het eerste net (AVRO, KRO en NCRV) waren daar fel op tegen. ,,Maar ja, dan zegt zo'n aanwezige adviseur dat zonder extra sport definitief het licht uitgaat in Hilversum. Dat is voor sommige bestuurders dan voldoende om voor te stemmen.''
Na zijn allerlaatste bestuursvergadering vorige week reed Heerma van Voss met vraagtekens in zijn hoofd naar huis. Hij kon niet begrijpen waarom een meerderheid van het NOS-bestuur die dag had ingestemd met deelname van de NOS in het produktiebedrijf Stokvis. ,,De NOS gedraagt zich steeds meer als een gefrustreerde manager, een gedwarsboomde technocraat'', had Heerma van Voss in zijn afscheidsrede gezegd. ,,Iemand die de moderne tijden wel ziet, maar in de praktijk gehinderd wordt door allerlei residuen uit een archaïsch verleden.''
Daarbij komt volgens Heerma van Voss de vraag over de taak van de publieke omroep dan amper aan de orde. Hij hoopt dat het antwoord zal komen van de commissie-Ververs, die op 26 juni een advies uitbrengt over de toekomst van het publieke bestel. ,,Je mag hopen op een breuk met het verleden, maar te vrezen valt een broddelig compromis.'' In ieder geval moet de commissie volgens Heerma van Voss een uitspraak doen over het gewenste marktaandeel en de taak van de publieke omroep. Ook moet er over de structuur van de publieke omroep voor eens en voor altijd een duidelijke keuze worden gemaakt.
Radicale breuk of compromis _ Heerma van Voss zal het vanuit zijn nieuwe
positie aandachtig blijven volgen. Al had hij een half jaar geleden nog
niet kunnen denken dat hij nu in de VPRO-villa achter het bureau van de
inmiddels vertrokken Jan Haasbroek zou zitten. Heerma van Voss zat zelf
in de sollicitatiecommissie voor de nieuwe hoofdredacteur en was in die
hoedanigheid ,,beslist niet op zoek naar mezelf''. ,,Bij de VPRO-radio
zitten al te veel mensen die al heel lang jong zijn''. Maar een
geschikte jongere kandidaat bleef onvindbaar. Over zijn
hoofdredacteurschap wil Heerma van Voss na twee dagen nog niet
uitwijden. Al beseft hij wel dat het medium in
5 JUNI 1996