NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

Door WIM KÖHLER
Zit misdaad in de genen? Hoogleraar genetica en programmapresentator Steve Jones van het University College London zegt: ,,Ik heb veel vertrouwen in experts.'' Dus - in de BBC2-uitzending In the Blood die gisteravond werd uitgezonden - op naar de gevangenis waar Engelands zwaarste jongens zitten.

Danny (heeft een politieman vermoord die hem toevallig aanhield) : ,,Mijn vader heeft altijd voor geweld in de gevangenis gezeten. Ik ben precies hetzelfde. Het zit bij ons hier (wijst op zijn rechterslaap) en het komt los. Ik ben niet gek, niet seksueel misbruikt, ik ben gewoon slecht.''

Samen met een paar collega's die getuigen van vaders, moeders, broers en neven die vaker in de gevangenis dan thuis zitten, is Danny tamelijk overtuigend. Jones: ,,Het is wetenschappelijk aangetoond dat misdaad in families voorkomt, maar zit het daarmee ook in de genen. Of is het aangeleerd?''

Voor dr. David Comings is dat nauwelijks meer een vraag. In het City of Hope Medical Centre in Los Angeles behandelt hij kinderen met concentratie- en activiteitsstoringen (ADHD, attention deficit and hyperactivation disorder). Hij vindt de aandoening aangeboren. ADHD levert misdadigers op en is met medicatie te bestrijden. Comings: ,,Iedereen accepteert dat genen invloed kunnen hebben op je spieren, op je skelet, op je organen, maar als het om de hersenen gaat, dan stokt het opeens. Terwijl nergens in het lichaam zoveel genen actief zijn als in de hersenen.''

Jones interviewt een oud-patiënt van Comings. Brian had een onrustige jeugd maar daarna op Comings' medicijnen een kalme puberteit. Brian stopte met de medicijnen omdat hij dacht het wel zonder te kunnen en omdat hij last had van de bijwerkingen. Nu begint hij net aan een straf van ruim tien jaar voor een gewapende overval. Jones interviewt in deze prachtige programmaserie over genetica in het dagelijks leven In the Blood vaker in gevangenissen dan in laboratoria.

De misdaad van Brian verbaast Comings niets. Brian was vroeger al agressief tegen zijn moeder en doodde zijn eigen hond, twee daden die Comings als ernstige voortekenen voor een criminele carrière beschouwt. Jones, in de auto tegen zijn kijkers na het bezoek aan Comings: ,,Comings probeert zijn gelijk te bewijzen, niet zijn ongelijk. En hij geeft zijn patiënten hoop. Dat hoort een onderzoeker allemaal niet te doen.''

Comings heeft nog geen gen voor gestoord gedrag in handen. Dat heeft dr. Han Brunner van de Nijmeegse universiteit wel. In een Nederlandse familie vond hij bij mensen met impulsieve agressiviteit een kleine afwijking in het gen voor monoamineoxidase A (MAOA). Het enzym werkt daardoor niet, wat een storing in de prikkeloverdracht tussen sommige hersencellen tot gevolg heeft.

In de Verenigde Staten verdiepen een aantal strafrechtadvocaten zich al in de genetica. Het strafrecht is gebaseerd op de vrije wil van de mens. Het uitgangspunt is dat de mens de vrije wilsbeschikking heeft om al of niet een misdaad te plegen. Misdaadgenen leggen een bom onder deze rechtsfilosofie. Advocaat Charles Taylor: ,,Als je een gen voor borstkanker opspoort, vindt iedereen dat prachtig, maar van een misdaadgen wordt iedereen doodsbang.'' Taylor verdedigde een overvaller van een pizzatent die de pizzabakker doodschoot, toen hij zijn geld al had afgegeven. De overvaller is ter dood veroordeeld en Taylor wilde, toen hij ontdekte dat veel leden van de familie last hadden van impulsieve agressie, genetisch familie-onderzoek naar het gen van Brunner beginnen. De vader van de veroordeelde ontsloeg de advocaat. De familie kon het niet aan. De moeder van Brian daarentegen, de patiënt van dr. Comings, is vastbesloten haar zoon te laten vrijpleiten op grond van een genetische afwijking. Over niet al te lange tijd zal het genonderzoek in volle glorie bezit nemen van de Amerikaanse rechtszaal.

Jones eindigt zijn programma in de kerk. De leer van de erfzonde, vraagt hij zich af, waarin een mens slecht kan zijn zonder dat iemand hem ertoe aanzet, is dat niet het ultieme bewijs dat het kwade in het bloed zit?