Troonrede
Leden van de Staten-Generaal,
In deze tijd van ongekende technologische ontwikkelingen en vervagende
grenzen wordt eens temeer duidelijk hoezeer landen en volkeren van
elkaar afhankelijk zijn. De wereld lijkt steeds kleiner te worden.
Ingrijpende politieke, economische en maatschappelijke veranderingen
elders beïnvloeden ook ons land. Conflicten en onrust dringen snel
door in het dagelijks leven.
In deze onzekerheid moeten wij onze weerbaarheid vergroten en onze
kwetsbaarheid verkleinen door met overtuiging te blijven investeren in
alles wat samenhang en evenwicht kan bevorderen. Zo kunnen wij ook, met
andere landen, onze bijdrage leveren aan stabiliteit in de wereld. De
noodzaak van hechte samenwerking met onze Europese partners is groter
dan ooit.
Een evenwichtige, weerbare samenleving kenmerkt zich door goede
verhoudingen tussen burgers en overheid, door verdraagzaamheid tussen
burgers onderling en tussen bevolkingsgroepen. Verschillen geven kleur
aan de samenleving, maar mogen niet tot onoverbrugbare afstanden leiden.
Gemeenschapszin en persoonlijke verantwoordelijkheid zijn beide nodig om
antwoord te kunnen geven op de grote vraagstukken en uitdagingen van
deze tijd. Veel van de voornemens voor het komende jaar staan in het teken van
duurzaamheid, stabiliteit en samenwerking.
Burgers moeten kunnen blijven rekenen op een actieve, verantwoordelijke
en betrouwbare overheid. De kwaliteit van bestuur, wetgeving en
rechtspleging krijgt hernieuwde aandacht en wordt toegesneden op de
eisen van deze tijd. Reeds dit najaar zal de regering in nauwe
samenwerking met de rechterlijke macht een aanvang maken met een betere
toerusting van de zittende magistratuur.
Het openbaar bestuur is aan verandering onderhevig. Het moet
doorzichtiger voor de burgers zijn, het dient snel en zorgvuldig te
werken en de prestaties behoren beter te kunnen worden getoetst. De
regering zal initiatieven nemen ter versterking van de gemeentelijke
democratie. Nog deze maand zal een staatscommissie worden ingesteld die
uiterlijk eind volgend jaar advies zal uitbrengen over de wijze waarop
vorm kan worden gegeven aan meer dualisme. Daarbij wordt tevens bezien
hoe een eventuele invoering van de gekozen burgemeester zich tot een
duaal bestel zou verhouden. De regering zal spoedig een voorstel tot
wijziging van de Gemeentewet indienen om een grotere invloed van burgers
op de benoeming van de burgemeester mogelijk te maken.
Veiligheid gaat de gehele gemeenschap aan. Voor een veiliger Nederland
is meer nodig dan uitsluitend grotere inspanningen van politie en
justitie. Integrale veiligheidsplannen - opgesteld en uitgevoerd door
overheid, burgers, bedrijven en maatschappelijke instellingen - brengen
dit tot uitdrukking. De verruiming van middelen voor politie en justitie
zal samengaan met een doeltreffender aanwending van de reeds beschikbare
capaciteit. De verantwoordelijkheid voor het centrale beheer van de
politie komt bij de minister van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties te liggen. De minister van Justitie blijft
verantwoordelijk voor de rechtshandhaving.
Alle overheidsgeledingen dragen zorg voor de cohesie in onze
samenleving. Een nieuw bestuursakkoord met gemeenten en provincies zal
de basis hiervoor versterken. Veel aandacht is nodig voor de positie van
jongeren. Met de meeste jongeren gaat het gelukkig goed. Maar er zijn
ook ernstige problemen. Aan een samenhangende, effectieve aanpak van
jeugdcriminaliteit zal hoge prioriteit worden gegeven. Nauwe
samenwerking tussen justitie en lokaal bestuur staat daarbij voorop. Om
het functioneren van jeugdvoorzieningen te verbeteren wordt een nieuwe
Wet op de Jeugdzorg voorbereid.
Het toenemend geweld op straat raakt ons allen. Regering en gemeenten
spannen zich in om deze zorgwekkende ontwikkeling te keren. De
ervaringen hebben inmiddels geleerd dat er een grote maatschappelijke
bereidheid bestaat om de handen ineen te slaan bij het werken aan
oplossingen.
De Nederlandse samenleving laat een steeds bredere schakering aan
culturen, godsdiensten en etnische groepen zien. Dit weerspiegelt zich
vooral in onze steden. De stad moet voor alle bevolkingsgroepen
aantrekkelijk zijn om in te wonen. In 1999 zullen nieuwe afspraken
worden gemaakt gericht op versterking van de sociale en economische
infrastructuur en op verbetering van de woonomgeving in onze steden.
Hiervoor komt extra geld beschikbaar. Bij het herstel van de vitaliteit
en leefbaarheid is een actieve betrokkenheid van bedrijven,
maatschappelijke organisaties en burgers onontbeerlijk.
Door instabiliteit elders in de wereld raken veel mensen ontheemd en
slaan op de vlucht. De regering zal nog in de loop van het komende
begrotingsjaar, met inachtneming van internationale
verdragsverplichtingen, voorstellen tot wijziging van de
Vreemdelingenwet aan u voorleggen. Uitgangspunt is dat, onder
voortzetting van een streng en rechtvaardig asielbeleid, procedures
worden verkort. Langdurige onzekerheid is in niemands belang. Personen
van wie is vastgesteld dat zij niet rechtmatig in Nederland mogen
blijven, dienen zo spoedig mogelijk ons land te verlaten. In geval van
toelating moeten alle inspanningen worden gericht op integratie.
Cultuur is zowel voor de samenleving in haar geheel als voor de
individuele burger van grote waarde en kan een bijdrage leveren aan
integratie en cohesie in onze maatschappij. Cultuureducatie krijgt
daarom een belangrijker plaats in het onderwijs.
Media en cultuur kunnen elkaar wederzijds versterken. Nieuwe eisen en
verantwoordelijkheden die de informatiesamenleving met zich meebrengt,
vragen ook in het mediabeleid om een antwoord.
Een kennisintensieve samenleving als de Nederlandse maakt het wenselijk
dat eenieder kennis en vaardigheden op peil weet te houden. De regering
zal hieraan een krachtige bijdrage leveren. In het onderwijs zal
bijzondere aandacht blijven uitgaan naar het voorkomen en tegengaan van
achterstanden.
Het is de taak van het onderwijs om kwaliteit te verhogen en kansen te
scheppen. De regering zal hierin meer investeren. Dit komt tot
uitdrukking in een verdergaande verkleining van de klassen in het
basisonderwijs. Voor het voortgezet en beroepsonderwijs wordt extra geld
vrijgemaakt. Volgend jaar wordt financiële ruimte geboden voor de
verdere introductie van informatie- en communicatietechnologie in
scholen. In bibliotheken zullen computers worden geplaatst om meer
burgers de kans te geven daarmee te leren omgaan.
Goede lerarenopleidingen en adequate arbeidsvoorwaarden zijn vereisten
voor hoogwaardig onderwijs. De regering zal voorstellen doen inzake
functiedifferentiatie en modernisering van de arbeidsverhoudingen.
Het economisch beleid biedt ruimte aan slagvaardig ondernemerschap en
stimuleert tot duurzaamheid en vernieuwing. Alleen een gezond en
concurrerend bedrijfsleven is voldoende in staat zich tijdig aan te
passen aan nieuwe economische en technologische ontwikkelingen.
De gevolgen van de informatiemaatschappij zijn ingrijpend. Traditionele
verhoudingen veranderen en vragen om een nieuwe manier van leren en
werken. Niet alleen aan bestaande bedrijven maar ook aan startende
ondernemingen kunnen deze ontwikkelingen nieuwe kansen bieden.
1999 is het laatste jaar waarin computers gereedgemaakt kunnen worden
voor de eeuwwisseling. De regering zal er alles aan doen om te voorkomen
dat de uitvoering van de publieke taken wordt belemmerd. Ook het
bedrijfsleven zal het millenniumprobleem creatief en energiek moeten
aanpakken.
Vanaf 1 januari aanstaande is onze gulden onlosmakelijk gekoppeld aan de
nieuwe gezamenlijke Europese munt, de euro. De bereikte convergentie van
de verschillende economieën biedt het vertrouwen dat de euro over
een solide basis zal kunnen beschikken. De voltooiing van de Economische
en Monetaire Unie spoort ons aan tot verdergaande samenwerking en
integratie op andere terreinen.
Door de gunstige economische ontwikkeling, het gevoerde beleid en de
constructieve opstelling van sociale partners is de groei van de
werkgelegenheid de afgelopen jaren veel omvangrijker geweest dan eerder
werd verwacht. Ook in 1999 zal de werkgelegenheid toenemen, zij het
minder spectaculair. De geregistreerde werkloosheid daalt naar
verwachting tot onder de 5 procent. Sinds 1980 is dat niet meer
voorgekomen. De risico's zijn echter duidelijk groter dan de afgelopen
jaren, nu de economische vooruitzichten voor belangrijke delen van de
wereld ongunstiger worden.
Dit noopt tot behoedzaamheid. Wij mogen de gunstige resultaten op
sociaal-economisch gebied van de afgelopen jaren niet in de waagschaal
stellen. Een verantwoorde loonontwikkeling blijft met het oog op een
voortgaande groei van de werkgelegenheid van het grootste belang. De
regering zal in overleg met de sociale partners bezien op welke wijze
werknemers en werkzoekenden beter kunnen worden toegerust voor de
veranderende arbeidsmarkt. In het bijzonder de positie van oudere
werknemers verdient daarbij veel aandacht.
Het tekort van de overheid zal in 1999 naar verwachting 1,3 procent
bedragen. Een verdere daling is de komende jaren mogelijk, zeker bij een
meevallende economische groei. De schuld van de overheid is nog steeds
te hoog.
De komende jaren zullen extra middelen beschikbaar komen voor
belangrijke maatschappelijke prioriteiten. In totaal bieden de
begrotingsvoorstellen een additionele ruimte van ruim 2,5 miljard
gulden. De begroting voorziet ook in besparingen. Onder meer door een
grotere doelmatigheid bij de uitvoering van publieke taken kan volgend
jaar een uitgavenbeperking van bijna 1,5 miljard gulden worden bereikt.
In verband met de noodzaak de vermogenspositie van de sociale fondsen op
peil te brengen is volgend jaar enige lastenverzwaring helaas
onvermijdelijk. Desondanks is de verwachting omtrent de
koopkrachtontwikkeling over het algemeen positief. Door de invoering van
een nieuw belastingtarief worden de laagste inkomens extra ondersteund.
Voorts zijn voor kwetsbare groepen ruimere middelen beschikbaar. De
regering blijft armoede en sociale uitsluiting met kracht bestrijden.
Een te groot aantal langdurig werklozen heeft moeite de weg naar de
arbeidsmarkt te vinden. Om aan hen begeleiding te bieden waar dat
mogelijk is, zal in 1999 een start worden gemaakt met de zogeheten
sluitende aanpak, die beoogt aan alle werkzoekenden een aanbod voor werk
of scholing te doen. De regeling Extra Werkgelegenheid Langdurig
Werklozen wordt op belangrijke onderdelen verruimd.
Om een beter evenwicht te bereiken tussen zorg en arbeid, sociale
participatie en vrije tijd voor mannen en vrouwen, zal de regering een
Kaderwet Arbeid en Zorg indienen. Voorrang zal worden gegeven aan een
voorwaardelijk wettelijk recht op deeltijdarbeid. Persoonlijke, sociale
en economische belangen versterken elkaar in een modern
emancipatiebeleid. De kinderopvang en naschoolse opvang krijgen de
komende jaren een belangrijke financiële impuls. Er wordt een
wetsvoorstel Basisvoorziening Kinderopvang voorbereid.
Zowel de economische groei als de toenemende omvang van de bevolking
beïnvloedt ons milieu. De regering streeft naar vermindering van de
druk op het milieu, ook bij voortgaande groei van productie en
consumptie. Nieuwe afspraken met bedrijven zijn nodig over
milieuvriendelijke technologie, energiezuinige producten, hergebruik van
materialen en vermindering van afval. Op de naleving van milieuwetten
zal nauwgezet worden toegezien.
De uitstoot van broeikasgassen stelt Nederland, evenals andere landen,
voor zware opgaven. Om de overeengekomen reductiedoelstellingen te
bereiken is een grotere inspanning op het gebied van energiebesparing en
duurzame energie vereist. De regulerende energiebelasting zal vanaf
volgend jaar in drie stappen worden verhoogd. De opbrengst wordt
teruggesluisd naar burgers en bedrijven. Een deel hiervan wordt ingezet
om bedrijven tot energiebesparing te stimuleren. Voorts wordt een
regeling voorbereid die de aanschaf van energiezuinige apparatuur voor
burgers aantrekkelijker maakt. De regering maakt extra geld vrij voor
duurzame energie, in het bijzonder voor een snellere introductie van
zonne-energie.
De groei van de economie leidt tot een groter beslag op de schaarse
ruimte in ons land. Nog dit jaar zal de regering u een schets voor de
toekomstige inrichting van Nederland voorleggen. De spanning tussen de
behoefte aan ruimte voor de individuele burger en de wens tot het behoud
van de collectieve waarden van natuur en landschap wordt steeds sterker
voelbaar. De druk op de landbouw is groot, mede omdat de
maatschappelijke functies van het landelijk gebied anders worden
gewaardeerd. In de eerste helft van 1999 zullen de hoofdlijnen worden
geformuleerd van het beleid op het gebied van landbouw, veeteelt en
natuur. Het doel is een nieuwe impuls te geven aan de vitaliteit van ons
platteland.
De mobiliteit neemt snel toe. Dit stelt ons allen voor ernstige
problemen. Files brengen hoge kosten met zich mee en geven bovendien
aanleiding tot ergernis. De regering stelt grote bedragen beschikbaar
voor verbetering van de achterlandverbindingen en de bereikbaarheid van
onze economische centra. Dit najaar kunt u nadere voorstellen verwachten
voor de bestemming van de middelen die daarvoor zijn gereserveerd. De
eerste proeven met rekeningrijden worden binnenkort gestart. Investeren
in nieuwe vervoerssystemen is nodig en ook economisch aantrekkelijk.
De regering acht het van grote waarde dat voor beslissingen over
belangrijke infrastructurele werken zo veel mogelijk begrip en steun
wordt verworven. In samenwerking met andere overheden en
maatschappelijke groeperingen wordt een nota over het nationale
verkeers- en vervoersbeleid voorbereid.
Binnen enkele maanden zal de regering haar inzichten aan u voorleggen
omtrent een mogelijke ruimere benutting van Schiphol op langere termijn.
Voorts zal de regering nog dit jaar haar voornemens formuleren inzake
een eventuele aanvullende locatie om de groei van de luchtvaart op te
vangen. Hierbij worden de randvoorwaarden van milieu, gezondheid en
veiligheid in acht genomen.
Gezondheid is een groot goed. Ons stelsel van gezondheidszorg is
weliswaar van hoge kwaliteit, maar verbeteringen zijn wel nodig. Er komt
meer geld beschikbaar voor de zorgsector, waardoor het volume met ruim2
procent per jaar kan groeien. Duidelijke keuzen blijven nodig over de
vraag waar en hoe het geld zal worden uitgegeven. De nadruk wordt gelegd
op de zorg voor ouderen en gehandicapten en op de thuiszorg. Verbetering
van kwaliteit, vermindering van werkdruk en verkorting van wachttijden
staan centraal. In goede samenwerking zal inhoud worden gegeven aan de
verantwoordelijkheden van de overheid en de zorgsector zelf. Dit is de
kern van nieuwe bestuurlijke afspraken die de regering voor ogen staan.
De regeling inzake eigen bijdragen voor de ziekenfondsverzekering wordt
met ingang van 1 januari 1999 ingetrokken, evenals de toegangsbijdrage
voor de thuiszorg en voor ouder- en kindzorg. Om de kosten van de
geneesmiddelen te beheersen zal een reeks van maatregelen worden
getroffen gericht op kwaliteit, kosteneffectiviteit en doelmatigheid.
Dit najaar zal u een plan van aanpak worden gezonden.
Mensen bereiken een hogere leeftijd dan vroeger en blijven langer gezond
en vitaal. Het is zeer gewenst dat ouderen zo lang mogelijk actief aan
de samenleving deelnemen. Zo wordt ook de band tussen de generaties
versterkt.
Voor het sportbeleid wordt meer geld uitgetrokken. Het maatschappelijk
belang van sport is zichtbaar in tal van activiteiten. De amateursport
als basis van de sportbeoefening zal verder worden gestimuleerd. Over de
topsport zal de regering u nog dit najaar een beleidsnota toezenden.
Nederland wenst bijdragen te blijven leveren aan de handhaving van de
internationale rechtsorde. De aanwijzing van Den Haag als standplaats
van het op te richten Internationaal Strafhof is een blijk van
waardering voor de Nederlandse inspanningen.
Stabiliteit en veiligheid zijn helaas geen zekerheden voor iedereen.
Dagelijks worden wij via de media geconfronteerd met conflicten;
dichtbij in Europa, maar ook verder weg. Alleen samen met andere landen
kan Nederland een bijdrage leveren aan een wereld die stabieler en
veiliger is. De regering spreekt de hoop uit dat het Verdrag van
Amsterdam spoedig door u zal worden goedgekeurd.
Dat is noodzakelijk om tot de volgende stappen in het integratieproces
te kunnen overgaan en een goed antwoord te geven op de uitdagingen van
de volgende eeuw. De Europese Unie dient zich daarop tijdig in te
stellen. Het is van groot belang dat de uitbreiding van de Unie
voortvarend en zorgvuldig wordt voorbereid. Aanpassing van het
gemeenschappelijk landbouwbeleid, het structuurfondsenbeleid en de wijze
waarop de Unie wordt gefinancierd, is noodzakelijk. De onderhandelingen
daarover zullen veel creativiteit en energie vragen.Onze vrede en
veiligheid wordt gewaarborgd door de Noord-Atlantische
Verdragsorganisatie, die in april 1999 haar vijftigjarig bestaan viert
en bij die gelegenheid drie nieuwe lidstaten zal verwelkomen. De NAVO
blijft van essentiële betekenis bij het voorkomen en indammen van
conflicten die de internationale veiligheid bedreigen. De
transatlantische banden zijn ook op andere terreinen van bijzondere
waarde.
Uiterlijk begin volgend jaar ontvangt u een brief met de uitgangspunten
voor de nieuwe Defensienota. Daarin zal worden ingegaan op de omvang, de
structuur en de toerusting van onze krijgsmacht.
Grote inspanningen blijven nodig om de kwetsbare positie van de armste
mensen in de wereld te verbeteren. Structurele armoedebestrijding is de
centrale doelstelling van de Nederlandse samenwerking met
ontwikkelingslanden. Het gaat daarbij om het stimuleren van participatie
door de mensen zelf, voorrang aan basisvoorzieningen zoals onderwijs en
gezondheidszorg, een zuinig gebruik van natuurlijke hulpbronnen en een
goed bestuur. Constante aandacht voor de effectiviteit van de hulp is
een vereiste.
Nederland blijft zich inzetten voor een versterking van de positie van
ontwikkelingslanden in de wereldeconomie. De Nederlandse regering hecht
grote waarde aan de verdere ontwikkeling van de constructieve
betrekkingen met de Nederlandse Antillen en Aruba. De regering van de
Nederlandse Antillen staat voor de zware taak de zorgwekkende
financieel-economische problemen aan te pakken. De rol van het
Internationaal Monetair Fonds is hierbij van groot belang. Verhoging van
de kwaliteit van het openbaar bestuur en de rechtshandhaving verdienen
in alle drie de landen van het Koninkrijk nadrukkelijke aandacht.
Leden van de Staten-Generaal, het fundament van een democratische
samenleving wordt gevormd door vertrouwen tussen burgers en bestuur en
tussen burgers onderling. Veranderingen, dichtbij en ver weg, stellen
hoge eisen aan onze weerbaarheid en het vermogen om de cohesie in onze
maatschappij te behouden en te versterken. Regering en
volksvertegenwoordiging hebben in dezen een bijzondere opdracht.
Van harte spreek ik de wens uit dat u uw verantwoordelijke taken met
toewijding en grote inzet zult vervullen, in het vertrouwen dat velen
met mij u wijsheid toewensen en om zegen voor u bidden.
NIEUWS
SUPPLEMENT
DOSSIERS
ARCHIEF
ADVERTENTIES
SERVICE
