INHOUD 
 HOOFDLIJNEN MILJOENENNOTA 
 TROONREDE 
 ARTIKELEN 
 DEPARTEMENTEN 
 CIJFERS & GRAFIEKEN 
 LINKS 

Tijd om te kiezen in de ruimtelijke ordening

FLORIS VAN STRAATEN
Het nieuwe kabinet beloofde deze zomer nog voorzichtig een 'houtskoolschets' voor de ruimtelijke ordening in de volgende eeuw, die nog voor het eind van het jaar gereed zou moeten zijn. Maar aan minister J.Pronk was zulke behoedzaamheid bij de mondelinge toelichting op zijn eerste begroting als minister van VROM niet besteed. In robuuste penseelstreken schilderde hij alvast welke kant Nederland volgens hem uitmoet.

De bewindsman wil transportstromen en andere economische activiteiten zoveel mogelijk onderbrengen in een beperkt aantal niet te brede corridors tussen steden, waarbij rekening wordt gehouden met de ligging van ons land in Noordwest-Europa. Het heeft volgens hem geen zin te doen alsof Nederland op zichzelf staat. Hij hoopt te vermijden dat er tal van stedelijke knooppunten tussen die corridors ontstaan, omdat dat gemakkelijk zou kunnen leiden tot een onwelkome lintbebouwing. Pronks motto: ,,Het is tijd om te kiezen. Ik kies voor concentratie en selectiviteit.''

Of Pronks schilderij ook werkelijkheid zal worden, staat nog te bezien. De begrotingsparagrafen van zijn eigen departement over de ruimtelijke ordening vormen intussen een flauwe afspiegeling van zijn bevlogen presentatie, afgelopen vrijdag. En of de rest van Nederland zich hierin kan vinden, is ook nog een vraag.Op het terrein van het milieubeleid blijkt de nieuwe minister niet minder onstuimig. Hij legde uit dat de doelstelling van het kabinet om de uitstoot van het schadelijke CO te verminderen, dreigt te mislukken. Terwijl die uitstoot eigenlijk al naar beneden had moeten gaan, steeg die vorig jaar opnieuw met twee procent, mede als gevolg van de sterk groeiende economie.

Pronk stelt daarom extra maatregelen in het vooruitzicht om die emissies wel degelijk naar beneden te brengen, zoals ook in EU-verband is overeengekomen. Er kon geen sprake van zijn dat Nederland met zijn armen over elkaar zou wachten totdat andere landen actie zouden ondernemen om hun luchtverontreiniging eerst aan te pakken. Pronk: ,,We willen de EU helpen die voorwaarden te vervullen door zelf alvast in die richting te werken.''Daarbij zullen wat Pronk betreft prijsprikkels niet moeten worden geschuwd. Wanneer een product slechts met veel vervuiling als gevolg kan worden gemaakt, dient dat ook in de prijs tot uiting te komen. Omgekeerd zouden milieuvriendelijke en energiebesparende goederen juist moeten worden aangemoedigd.

Voor dat laatste heeft het kabinet voor de komende vier jaar ruim 600 miljoen gulden gereserveerd, waarvan volgend jaar 70 miljoen beschikbaar is. Pronk noemde als voorbeeld een 'groene' ijskast, die met weinig energie toe kan. Het kabinet wil zulke apparaten testen en als ze de keuring doorstaan, klanten daarop een substantiële korting bieden. Ook komen er directe of indirecte subsidies voor mensen die het energieverbruik in hun huizen terugbrengen via dubbele beglazing en andere maatregelen. Het kabinet besluit vóór de komende zomer hoe dit beleid gestalte zal krijgen.

De nieuwe minister van Verkeer en Waterstaat, T.Netelenbos, hield een heel wat ingetogener verhaal dan haar collega Pronk. Hier geen grillig olieverfschilderij maar een grijze bouwtekening uit de koker van haar ambtenaren. Netelenbos had kennelijk geen zin in controverses bij de eerste presentatie van haar begroting. Zo deed ze het voorkomen alsof twee van de zorgenkinderen van het departement van de laatste jaren, de Betuwelijn en Schiphol, inmiddels onder controle zijn.

Kalm zette ze uiteen dat het nu werkelijk te laat is om de Betuwelijn nog ter discussie te stellen, omdat er al voor een kleine vier miljard gulden is aanbesteed. In de loop van volgend jaar al zal de rest zijn beslag krijgen. Of daarbij nog een bijdrage van het bedrijfsleven van 1,5 miljard gulden is te verwachten of niet, doet er volgens haar niet toe. ,,Die lijn komt er gewoon.''

Op het thema 'Schiphol' week Netelenbos geen duimbreed af van de standpunten van haar voorgangster Jorritsma. Ze betoogde dat er alle reden was aan te nemen dat de rechter het kabinet in het gelijk zou stellen, mocht dat worden gedaagd wegens schendingen van de wettelijke geluidsvoorschriften. Er wordt immers al hard gewerkt aan nauwkeuriger geluidsnormen en het aantal woningen dat geluidshinder ondervindt in de zone rond Schiphol zelf is binnen de juridische grenzen gebleven. Wel gaf ze toe dat de aanleg van een vijfde baan op Schiphol vertraging had opgelopen door een recente uitspraak van de Raad van State. Die oordeelde dat het kabinet bij zijn plannen voor een vijfde baan onzorgvuldig te werk was gegaan. Netelenbos zei dat het kabinet er alles aan wil doen de opgelopen vertraging in te halen. Bovendien zal het kabinet nog voor het eind van het jaar besluiten waar de verwachte verdere groei van de luchtvaart in Nederland het beste kan worden opgevangen: op Schiphol zelf of elders.

Uit de memories van toelichting op de begroting van zowel Verkeer en Waterstaat als van VROM blijkt dat er nog veel beleidsvoornemens uit het regeerakkoord vastere vorm moeten krijgen. Zo verschijnt volgende maand het Meerjarenprogramma Infrastructuur en Transport, dat helderheid moet verschaffen over de besteding van enkele tientallen miljarden guldens die het kabinet tot 2010 wil besteden aan infrastructuur en leefomgeving. Het ministerie van VROM wacht nog op een berekening van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) van de effecten op het milieu van het beleid zoals dat in het regeerakkoord is geformuleerd. De conclusies daarvan moeten mede richting geven aan Pronks milieubeleid, samen met de eerder genoemde houtskoolschets voor de ruimtelijke ordening.

Hierdoor hebben de begrotingen van beide departementen vooralsnog iets vrijblijvends. Dat weerhield minister Netelenbos er niet van in de memorie van toelichting te schrijven: ,,Kortom, Verkeer en Waterstaat is volop aan de slag om onze dynamische delta klaar te maken voor de volgende eeuw.''

VOLKSHUISVESTING, RUIMTELIJKE ORDENING EN MILIEUBEHEER

J. Pronk (PvdA)

Budget: 8,5 miljard

Percentage van de totale begroting: 3,6

Ambtenaren: 4.600

VERKEER EN WATERSTAAT

T. Netelenbos (PvdA)

Budget: 14,6 miljard

Percentage van de totale begroting: 6,3

Ambtenaren: 15.000 (van wie 11.300 bij Rijkswaterstaat)