Rijksbegroting 2001

Nieuws

Plannen
per departement

Troonrede

Algemene Beschouwingen

Rijksbegroting:
Hoe en wat?

Links

Door een onzer redacteuren
DEN HAAG, 5 OKT. Minister Zalm (Financiën) is bereid bij een onverwachts hoge loonstijging extra uitgaven te doen ten koste van een iets geringere aflossing van de staatsschuld.

"Ik begrijp natuurlijk ook wel dat ik moeilijk een bezuinigingspakket op de uitgaven kan verdedigen als de inkomstenmeevallers me om de oren vliegen", aldus Zalm gisteren tijdens de afronding van de algemene financiële beschouwingen. De minister reageerde op een vraag van CDA-woordvoerder Balkenende. "Tot het onmogelijke is niemand gehouden", zo citeerde Zalm oud-premier Van Agt. Zalm gaf hiermee voor het eerst aan dat kan worden afgeweken van de naar hem vernoemde norm, waarbij de maximale uitgaven, die in het regeerakkoord zijn vastgelegd, niet mogen worden overschreden. Enkele Kamerfracties drongen de afgelopen maanden aan op een doorbreking van de 'Zalmnorm' als in 2002 mocht blijken dat het rijk moet bezuinigen terwijl de economie groeit.

Volgens de minister is er in zijn voorstel geen sprake van een herziening van de spelregels. "Als de economische situatie, bijvoorbeeld door te hoge lonen of te hoge werkloosheid, daartoe aanleiding geeft, dienen we gewoon een begroting in met een overschrijding van het uitgavenkader. Dat is een politieke keuze, los van de spelregels", aldus Zalm. Tot nu toe werd aangenomen dat bij dreigende overschrijdingen de departementen hun geldproblemen binnen de eigen begrotingen zouden moeten oplossen.

De overschrijding van het uitgavenkader gaat ten koste van het begrote overschot. Naar verwachting heeft het rijk in 2002 een overschot van 0,3 procent van het bruto binnenlands product. Als het kabinet kiest voor een overschrijding van het uitgavenkader, zal het overschot afnemen. Waarschijnlijk is dat het kleinere overschot zal worden aangevuld met geld uit de verwachte inkomstenmeevallers.

Zalm liet weten niet te verwachten overschrijding van de norm nodig te hebben. "Ik verwacht dat we het keurig binnen de beschikbare ruimte op kunnen lossen. Ik heb inmiddels wat behendigheid in het zoeken in de hoeken en gaten van de begroting", aldus Zalm.

Met de opmerking van Zalm is een dreigende politieke botsing met PvdA- fractievoorzitter Melkert waarschijnlijk geneutraliseerd. De PvdA heeft eerder gezegd de 'Zalmnorm' te willen openbreken, als niet aan de wensen van de partij zou worden voldaan. De PvdA wil in totaal 9 miljard gulden extra investeren in zorg, onderwijs en veiligheid. Tot nu toe kon Zalm de wensen van de Kamer steeds betalen uit 'structurele' uitgavenmeevallers. Die worden dan ook structureel ingezet en tellen in volgende jaren dus door op de begroting.

Het Centraal Planbureau (CPB) rekende eerder dit jaar voor dat de uitgavenmeevallers over twee jaar zouden kunnen tegenvallen, vergeleken bij eerdere jaren. Het CPB verwachtte dat door de krapte op de arbeidsmarkt de lonen in de marktsector dan harder zouden kunnen stijgen. Aangezien de ambtenarenlonen zijn gekoppeld aan de lonen in de markt, zou dat tot een tegenvaller kunnen leiden. De regering gaat uit van een loonstijging van 2 procent in 2002. Het CPB verwacht echter een stijging van 3,5 procent.

Zalm zei "betrekkelijk relaxed" te blijven onder zijn toezegging: "Ik ben redelijk zelfverzekerd dat ik het bij het rechte eind heb en niet het CPB. En als ze wel gelijk hebben, dan hebben we een probleem. Maar ik ga natuurlijk mijn best doen om ook in het laatste jaar binnen de kaders te blijven."

Zalm waarschuwde voor te veel optimisme over de economische groei in een volgende kabinetsperiode. Hij zegde toe dat een studiegroep een aantal scenario's zal doorrekenen die betrekking hebben op een volgende kabinetsperiode. De minister bleek er echter geen behoefte aan te hebben nu al een aantal variaties door te rekenen voor mogelijke economische tegenvallers deze periode.