Man mikt te hoog, vrouw te laag

Op dit moment houden zo'n tien bureaus zich specifiek bezig met de werving van vrouwen. De vier grootste zijn: Diemen & Van Gestel Select, Nelemans & Partners, Rieken & Oomen en De Jong & Van Doorne-Huiskes. Gezamenlijk vervullen deze vier bureaus jaarlijks tussen de tweehonderd en driehonderd vacatures voor opdrachtgevers. Kandidaten komen vaak uit de eigen databestanden van de W&S-bureaus. Als daar niet voldoende geschikte vrouwen tussen zitten, plaatsen de bureaus een advertentie of zoeken ze naar kandidaten via verschillende netwerken. ,,Overal waar vrouwen georganiseerd zijn, hebben we wel een contact'', aldus drs. M. Brummans, directeur bij Diemen & Van Gestel Select.
Diemen & Van Gestel Select zoekt niet alléén vrouwen. ,,Ons uitgangspunt is dat we ernaar streven om vrouwelijke kandidaten voor te stellen. Belangrijkste is echter dat we zoeken naar de beste kandidaat. Dat kan ook een man zijn'', zegt Brummans. Per jaar bemiddelt Diemen & Van Gestel Select ongeveer honderd keer bij de opvulling van vacatures voor opdrachtgevers _ daarbij komt in tien procent van de gevallen een man als beste kandidaat uit de bus. ,,In de praktijk slagen we er bijna altijd in een vrouw te vinden. Maar door mannen niet uit te sluiten, hebben we veel weerstand bij bedrijven weggenomen. Dat heeft ons de afgelopen jaren zeker geholpen bij de uitbreiding van de klantenkring'', aldus Brummans.
Zoals Diemen & Van Gestel Select betrekt ook Nelemans & Partners mannen in de zoektocht naar de juiste kandidaat. Hun voorbeeld is onlangs gevolgd door branchegenoot Rieken & Oomen. ,,Het positieve-actiebeleid is uit. Bedrijven zoeken nog wel naar vrouwen, maar met een andere invalshoek dan een aantal jaren geleden'', zei directeur T. Rieken in november 1996 in het personeelsblad PW. "Toen ging het er meer om de maatschappelijke achterstand van vrouwen weg te werken, nu willen ze een vrouw om een complementair team te krijgen van mensen met verschillende deskundigheden en achtergronden.'' Vanuit die achtergrond past het niet meer vacatures dwingend door vrouwen te laten vervullen. ,,Tevreden klanten die intern problemen zouden krijgen als er exclusief onder vrouwen zou worden geworven, kunnen nu ook bij ons blijven'', aldus Rieken.
Exclusief zoeken onder vrouwen mag dan uit zijn, dat betekent nog niet dat het werven van vrouwen een aflopende zaak is. In tegendeel, stelt Brummans. ,,Het tij is heel gunstig voor bureaus die zich richten op vrouwen.'' De voorspoedige groei van de economie leidt de laatste tijd vooral tot spanningen in de top en de subtop van organisaties - mede als gevolg van het feit dat bedrijven begin jaren negentig sterk hebben gesneden in het midden- en hoger kader. Bij het invullen van de nu openvallende vacatures op hoge posten streven veel organisaties ernaar vrouwelijke kandidaten binnen te halen. Dat vrouwen tegenwoordig vaker de voorkeur krijgen, komt voor een deel voort uit de wens van organisaties om in het hoger kader een betere afspiegeling van de maatschappelijke verhoudingen te bewerkstelligen. Belangrijker is echter, volgens Brummans, dat werkgevers tegenwoordig andere kwaliteiten willen terugzien bij hun hoger personeel. ,,Er wordt nu veel meer gekeken naar vaardigheden, naar ervaring en niet meer specifiek naar bijvoorbeeld opleiding. Topfunctionarissen moeten nu ondere andere communicatief en slagvaardig zijn. Juist vrouwen voldoen heel goed aan deze eisen.''
De wervings- en selectiebureaus voor vrouwen hebben vrijwel allemaal dezelfde werkwijze. In opdracht van een werkgever gaat het bedrijf op zoek naar kandidaten voor een van tevoren omschreven vacature. Het W&S-bureau gebruikt daarvoor de eigen databank, zoekt via netwerken of zet een advertentie. Vervolgens houdt het bureau met alle kandidaten één of verscheidene gesprekken en bepaalt op basis daarvan wie bij de opdrachtgever wordt geïntroduceerd. De bureaus leggen vrijwel altijd ten minste twee kandidaten voor. De zoekactiviteiten van het W&S-bureau worden betaald door de werkgever. Het blad VB Magazine schatte eind 1995 dat de gemiddelde tarieven in deze branche variëren van 17 tot 25 procent van het bruto jaarsalaris van de aan te stellen kandidaat. Bij Diemen & Van Gestel betaalt de opdrachtgever ongeveer 20 à 25 procent van het bruto jaarsalaris: daarvan moet eenderde overgemaakt worden bij het verstrekken van de zoekopdracht en eenderde bij de voordracht van kandidaten. Het laatste deel hoeft alleen betaald te worden als één van de kandidaten daadwerkelijk wordt aangenomen. De bureaus bouwen een groot deel van hun databank op met behulp van vrouwen die zich spontaan aanmelden. Ook kandidaten die bijvoorbeeld hebben gereageerd op een advertentie, maar de baan niet gekregen hebben, kunnen met instemming in de databank worden opgenomen. De inschrijving is gratis: een HBO- opleiding is bij de meeste bureaus wel een minimumvereiste, evenals een aantal jaren relevante werkervaring.
Het animo van vrouwen om aan te kloppen bij een W&S-bureau neemt toe, constateert Brummans. Vrouwen melden zich omdat ze op zoek zijn naar een andere baan, of omdat ze op de hoogte willen blijven van het baanaanbod in hun sector. ,,Vrouwen zijn zich er steeds meer van bewust hoe ze moeten handelen om hun positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Ze letten er bij de keuze van hun studie beter op wat het perspectief op werk is. Ze laten zich professioneel bijstaan bij het zoeken naar een baan. Vooral bij jonge vrouwen zie je dat er ook in het privéleven heel bewuste keuzes worden gemaakt. Ik hoor bijvoorbeeld steeds vaker van vrouwen dat ze afzien van kinderen, omdat ze carrière willen maken.''
De zorg voor kinderen blijft een lastig onderwerp bij het werven van vrouwen voor hoge functies, erkent de directeur van Diemen & Van Gestel Select _ zelf moeder van twee kinderen. ,,Aan de ene kant ben ik positief gestemd, omdat steeds meer vrouwen erin slagen kinderen en carrière te combineren. In de praktijk blijkt echter nog wel eens dat ofwel het bedrijf ofwel de vrouw zelf uiteindelijk concludeert dat het geen ideale combinatie is.'' Het heeft volgens Brummans geen enkele zin als vrouwen dit probleem ontkennen of proberen het voor zich uit te schuiven. Veel werkgevers durven tegenwoordig niet meer te vragen naar persoonlijke omstandigheden van de sollicitant, uit een soort van political correctness. "Maar ik zeg altijd tegen kandidaten: ze mogen ernaar vragen of je van plan kinderen te krijgen, maar je hoeft niet te antwoorden. Wie weigert te antwoorden, laadt wel de verdenking op zich toch met zulke plannen rond te lopen, dat moeten ze zich goed realiseren.''
Vrouwen die een zware baan aannemen, maar hun privéleven - bijvoorbeeld de zorg voor kinderen - niet op orde hebben, komen zichzelf vrijwel altijd tegen, zo is de ervaring van Brummans. Dat is vervelend voor de werkgever die misschien zijn nek heeft uitgestoken om een vrouw op die functie benoemd te krijgen, maar ook voor de vrouw zelf. ,,Het afbreukrisico is in die gevallen heel groot. Zo'n vrouw stopt misschien wel helemaal met werken, terwijl dat helemaal niet nodig is.'' Volgens Brummans komt het echter maar zelden voor dat vrouwen onbezonnen aan een zware functie beginnen: ,,De meesten zijn heel serieus en reëel in dit soort zaken. Ze denken er van tevoren goed over na en bespreken alles van tevoren zorgvuldig met het thuisfront.''
Bij sollicitatiegesprekken komen vrouwen even goed naar voren als mannen, is de ervaring van Brummans. Wel stellen vrouwen zich van tevoren vaak bescheidener op. Mannen reageren ook op functies waarvan ze niet zeker weten of ze aan de eisen kunnen voldoen, vrouwen zijn voorzichtiger, kijken wat ze aankunnen, waar ze goed in zijn. "De vrouwen die worden aangenomen, zijn vaak eigenlijk overgekwalificeerd'', lacht Brummans. Een ander verschil is dat mannelijke kandidaten meer nadruk leggen op het salaris dat ze gaan verdienen en op de prijscategorie van de lease-auto. "Bij vrouwen telt de inhoud van het werk meestal zwaarder dan het geld. Onderhandelen over een auto doen ze maar zelden. Al is dat bij jongere vrouwen wel duidelijk aan het veranderen.

Inlichtingen:
De Jong & Van Doorne-Huiskes, Dordrecht, (078) 6 31 31 42.

Diemen & Van Gestel Select, Baarn, (035) 5 43 03 03.

Nelemans & Partners, Raamsdonksveer, (0162) 51 86 50.

Rieken & Oomen, Maastricht, (043) 3 21 96 07; Den Bosch, (073) 6 14 88 74