NIEUWS | TEGENSPRAAK | SUPPLEMENT | AGENDA | ARCHIEF | ADVERTENTIES | SERVICE

Overzicht eerdere afleveringen SCHOTLAND BEHAARDE TAS TYPISCH SCHOTS BOLWERK VAN BESCHEIDENHEID ECONOMIE HISTORIE POLITIEK VERKIEZINGEN LIJSTTREKKERS CULTUUR VOETBAL ENGELAND - SCHOTLAND BOEKEN & FESTIVALS LINKS

Labour Donald Dewar, de Labourleider in Schotland, was allang voor de verkiezingen de machtigste Schot. Als minister voor Schotland runt hij de provincie nog een week vanuit het Scottish Office in Londen. Daarna wordt hij zo goed als zeker de eerste eerste minister van het nieuwe, semi-autonome bestuur in Schotland. Welke taken er voor zijn opvolger in Londen overblijven, is onduidelijk, maar Dewars bureau wordt in elk geval niet leger. Bij zijn baan hoort de verantwoordelijkheid over bijna honderd organisaties die meeverhuizen van Londen naar Edinburgh, plus een 'ambassade' in Brussel. Het parlement zal hem niet alleen op zijn politieke koers afrekenen, maar ook op zijn vermogen die papierwinkel onder controle te houden. Dewar (62), geboren, opgeleid en als advocaat werkzaam in Glasgow, is de oudste van de vier belangrijkste Schotse lijsttrekkers. Met zijn grijze pakken, zijn grijze haar en samengeknepen mond heeft hij op het oog een hoog aktetasgehalte. Zijn vrienden bevestigen dat hij geen lachebek is, maar roemen zijn subtiele gevoel voor humor. De ernst die hij uitstraalt dient het politieke doel. Zijn boodschap, nu en de komende jaren, is dat de regeringsmacht bij hem in degelijke handen is. Van een kundige Labourregering in Londen en een Labourregering in Schotland kunnen de Schotten alleen maar beter worden, aldus Dewar. In zijn studententijd was hij, zoals zoveel van de huidige Labourpolitici, radicaal. Maar inmiddels is hij opgeschoven naar het midden, Naar rechts, zeggen zijn vijanden. Met de andere prominente Schotten die in Londen de dienst uitmaken de in Edinburgh geboren premier, de ministers van Financiën, Buitenlandse Zaken en Defensie en de voorzitter van het Hogerhuis werkt Dewar zo gestaag aan zijn image van elder statesman. Schotland is armer en vaker zonder baan dan de rest van het koninkrijk. Gezondheidszorg, huisvesting, werkgelegenheidsprojecten en openbaar vervoer krijgen daarom van Labour de komende tijd extra aandacht. ,,Er waart een geest van gretigheid door Schotland'', zei Dewar, doelend op de verkiezing van volgende week donderdag. ,,Zo lang al hebben we actie gevoerd om verantwoordelijkheid te kunnen dragen voor onze eigen binnenlandse aangelegenheden.'' Libdems Jim Wallace, de 44-jarige lijsttrekker van de Liberal Democrats, rekent niet op een kolossaal aantal parlementszetels. Maar met zestien van de 129 is hij al dik tevreden. Dat brengt zijn partij in de comfortabele positie zowel met de Scottish National Party als Labour te kunnen onderhandelen, die allebei niet zonder de LibDems kunnen om een regeringscoalitie te vormen. De jurist Jim Wallace, die in Westminster al sinds 1983 een zetel heeft namens de Orkney- en Shetland-eilanden, loopt zich alvast warm voor zijn rol die volgens hem past bij een partij die trots het erfgoed beheert van de liberale premier William Ewart Gladstone, een Schot. ,,Wij zijn de enige partij die echt in een Schots parlement gelooft'', zei Wallace tegen de BBC. ,,De Tories waren er altijd tegen. De Scottish National Party wil het alleen maar als opstapje naar onafhankelijkheid gebruiken en wat de Schotse Labourpartij doet, wordt in toenemende mate in Londen bepaald.'' SNP Met Alex Salmond, de leider van de Scottish National Party (SNP), kun je wél lachen. Als parlementslid voor Banff and Buchan, in het noordoosten van Schotland, treedt hij tijdens het woensdagse vragenuurtje in Westminster steevast aan met zijn kanariegele das en zijn donkere stem, die niet toevallig lijkt op die van Sean Connery, de schutspatroon van zijn partij. En bij elk grijnzend uitgesproken ,,rubbish!'' of ,,Diktat!'' van Salmond, heeft Tony Blair meer moeite zijn woede te bedwingen. Diezelfde act moet de SNP op 6 mei stemmen bezorgen. Want de sociaal-economische ideeën van de twee linkse partijen mogen elkaar niet ver ontlopen, de SNP beschouwt Labour tegelijkertijd als verlengstuk van het neokoloniale Londen. Salmond hoopt dat Schotland onder zijn leiding de stap durft te nemen om de Unie te verlaten. Als je de 44-jarige oud-econoom van de Bank of Scotland zijn berekeningen hoort maken, zou je bijna geloven dat het kan. Onafhankelijk binnen Europa' is de leus van Salmonds voorzitterschap. Daarvoor heeft de SNP wel een pirouette moeten maken, want vóór de jaren tachtig was de partij faliekant tegen Brussel. Dat de rechtse premier Thatcher zowel tegen Brussel, als in Schotse ogen tegen Schotland was, vergemakkelijkte die ommezwaai. De vijand van mijn vijand is mijn vriend. Salmond mag er graag aan herinneren dat ,,het Schotse volk de poorten naar de onafhankelijkheid op elk gewenst moment bij elke verkiezing voor het Schotse parlement kan openzetten.'' Ontstaan in het interbellum moest de SNP het vooral hebben van steun op het platteland. Tegenwoordig zijn de meeste kiezers te vinden in de arme buitenwijken van Glasgow, Edinburgh en Dundee. Haar politiek is daarop afgestemd. Onderwijs, gezondheidszorg en steun aan kleine ondernemers zijn haar prioriteit, zegt ze. De Scottish National Party wil ook afzien van een door Labour voorgestelde belastingverlaging. De nationalisten vinden dat de overheid die inkomsten niet kan missen en dat het geld ,,rechtstreeks in Schotland kan worden besteed''. O ja, en het astronomische tolgeld voor de nieuwe brug naar het eiland Skye wordt vanzelfsprekend afgeschaft. Conservatieven David McLetchie, de 46-jarige leider van de Schotse Conservatieven moet in de fenikslegende geloven. Bij de vorige verkiezingen verspeelde zijn partij al haar parlementszetels in Westminster, zelfs die van haar prominente minister van Defensie, Malcolm Rifkind. Maar de Conservatieven haalden wel 17,5 procent van de stemmen. Eén van de 'onrechtvaardigheden' die het nieuwe kiesstelsel in Schotland moet rechttrekken, is dat zo'n percentage geen enkele zetel oplevert. De Schotse Tories hopen uit hun as te herrijzen met een pleidooi voor verdere belastingverlaging, verdere hervorming van de gezondheidszorg en omvangrijke steun aan natuurbeheer en milieu. Van een tegenstander van decentralisatie is de partij nu in een voorzichtig voorstander veranderd en, bizar genoeg, in een bijna-bondgenoot van Labour. ,,Alleen door te bewijzen dat het parlement werkt, kunnen we voorkomen dat de Unie uiteenvalt'', aldus McLetchie.

NRC Webpagina's 29 APRIL 1999

Bovenkant pagina