Profiel - Kaukasus
NIEUWS | TEGENSPRAAK | SUPPLEMENT | AGENDA | ARCHIEF | ADVERTENTIES | SERVICE 





KAUKASUS
LABYRINT
NOORD
ZUID
ARMENIË
ALFABETTEN
BEROEMDHEDEN
GEORGIË
TALEN
TSJETSJENIË
AZERBAJDZJAN
OLIE EN GAS
NARTEN EPOS
BOEKEN



Overzicht eerdere
afleveringen Profiel

Talen

Qua taal en etniciteit is de Kaukasus het bontste gebied van Europa. De talen behoren tot zes verschillende families: drie Kaukasische, de Indo-europese, de Turkse en de Semitische. Inheems zijn drie groepen van talen waarvan oudere vormen al in prehistorische tijden in de regio voorkwamen: de Zuid-, de West- en de Oost-Kaukasische taalfamilies. Deze talen zijn niet Indo-europees, zoals het Georgisch niets met het Russisch heeft te maken.

West-Kaukasisch De West-Kaukasische familie bestaat uit twee Tsjerkessische en twee Abchazische talen. Die staan bekend om hun grote aantallen medeklinkers, hun weinige klinkers en hun complexe werkwoordsvormen. In het Tsjerkessisch kan het Nederlandse zinnetje 'Heeft hij niet, samen met hen, jou de opdracht gegeven mij te doden?' heel goed door een lange werkwoordsvorm worden weergegeven. Ooit werden deze talen gesproken in een groot deel van de West-Kaukasus.

Oost-Kaukasisch De Oost-Kaukasische familie telt 3 Nach-talen en ruim 25 Dagestaanse talen, allemaal gesproken door bergvolkeren. Tsjetsjeens en het naburige Ingoesj zijn nauw verwante Nach-talen. De meeste Dagestaanse talen hebben kleine aantallen sprekers; er zijn er maar vijf met meer dan 100.000. Dat zijn Avaars, Lezgisch, Darginisch, Lak en Tabasaraans. De acht Andi en vijf Tsez-talen hebben samen minder dan 100.000 sprekers. Veel Andische dorpen zijn verwoest na de inval van Tsjetsjeense militairen in Dagestan begin augustus 1999. Kan de bevolking niet snel terugkeren, dan moet voor deze talen worden gevreesd.

Zuid-Kakausisch De Zuid-Kaukasische of Kartveelse familie bestaat uit Georgisch, Mingreels, Laz en Svan. Het Georgisch is berucht om zijn merkwaardige gebruik van naamvallen. Ook het werkwoord heeft veel uitzonderlijks te bieden. Het Georgische mama betekent 'vader', en deda 'moeder'. Officieel heeft het Georgisch bijna vier miljoen sprekers; veel van hen hebben nog een tweede thuistaal: enige honderdduizenden Mingreliërs, enige tienduizenden Svanen en ruim duizend Lazen.

Armeens Het Armeens, de taal van Armenië, van Karabach en van een grote diaspora, is een geïsoleerde Indo-europese taal die veel invloed van Iraanse buurtalen heeft ondergaan. De Armeniërs bewoonden ooit een veel groter gebied. Hun verdrijving uit Anatolië culmineerde in de nooit door Turkije als zodanig erkende genocide van 1915.

Iraans Eveneens Indo-europees, en inheems in de regio, zijn vier Iraanse talen; dat zijn het Osseets, Talysj, Tat, wat onder meer de taal van Dages-taanse Berg-joden is, en Koerdisch. Russisch, met veel sprekers, Oekraïens en Grieks zijn ook Indo-europese talen van de Kaukasus.

Turks De Turkse talen van de Kaukasus zijn: Karatsjaj-Balkaars, Nogaj en Koemyk in het noorden en Azerbajdzjaans in het zuiden. Het Azerbajdzjaans, dat dicht bij het Turks staat, wordt gesproken door ongeveer 80 procent van de bevolking van Azerbajdzjan en door vele miljoenen in aangrenzend Iran.

Semitisch De enige Semitische taal die in de Kaukasus-regio wordt gesproken, is het Ajsor, een vorm van modern Aramees; het gaat om niet meer dan enige tienduizenden mensen.

NRC Webpagina's
16 DECEMBER 1999

   Bovenkant pagina


NRC Webpagina's © NRC HANDELSBLAD (web@nrc.nl) DECEMBER 1999