ARTIKELEN:

NRC HANDELSBLAD & IDFA:
   GESPREK VAN DE DAG
   RECENSIES
   PUBLIEKSRECENSIES EN REACTIES

FESTIVAL INFORMATIE:

IDFA & DOCUMENTAIRES:

Zie ook het
NRC Handelsblad
Filmarchief

Door onze redacteur PIETER STEINZ
AMSTERDAM, 29 NOV. Beter dan met O amor natural van Heddy Honigmann kon het negende International Documentary Filmfestival Amsterdam (IDFA) eigenlijk niet beginnen. De openingsfilm van het festival, die is gebaseerd op de erotische poëzie van de Braziliaanse dichter Carlos Drummond de Andrade (1902-1987), is niet alleen internationaal van opzet en Amsterdams van makelij, maar vertoonde gisteravond bij de afgeladen première ook veel kenmerken van de ideale documentaire: originaliteit, een persoonlijke stem, en heel veel humor.

Voor O amor natural reisde de in Peru geboren regisseuse van Tot ziens naar Rio de Janeiro, waar ze een groot aantal oudere Brazilianen interviewde over de postuum verschenen erotische gedichten van Carlos Drummond _ en onbevangen doorvroeg over liefde en seks. ,,We zijn oud, maar niet dood'', verwoordt een van de geïnterviewde vrouwen het motto van de film. Net als de anderen geniet ze van de gedichten van Drummond en van de daardoor opgeroepen herinneringen aan haar eigen seksuele leven. Want, zo zegt een andere vrouw: ,,Wie heeft er geen heimwee (saudade) naar die verrukkelijke dagen en nachten.''

O amor natural, een van de 25 films in competitie voor de Joris Ivens Award, wemelt van de grappige, soms hilarische scènes: een man declameert in een kapperszaak Drummonds ode aan de bil ("billehoning, billekleur, billelelie, billelief...') en krijgt van de kapper te horen dat hij "met al die billen niet kan scheren'; een whiskydrinkende grijsaard (,,ik ben 85 en een half'') praat samen met zijn dochter over de zorgeloze, kluchtige ontrouw die zijn 50-jarig huwelijk kenmerkte.

Toch is het uiteindelijk niet de humor in de film die de meeste indruk maakt, maar de weemoed die uit de interviews spreekt en de oprechte ontroering die de gewone Brazilianen bij het voorlezen van de poëzie van Drummond overvalt.

De interviewster is in O amor natural nadrukkelijk aanwezig, als om te onderstrepen wat IDFA-directrice Ally Derks gisteravond in haar openingstoespraak constateerde: er is in de moderne documentaire een tendens naar subjectiviteit; de filmer treedt steeds nadrukkelijker op de voorgrond.

Dat laatste wordt ook geïllustreerd door een andere opvallende film over seks die op de openingsdag van het IDFA werd vertoond: Fetishes, mistresses and domination at Pandora's Box. Hierin geeft de Engelsman Nick Broomfield, bekend van zijn documentaire over de Hollywood-hoerenmadam Heidi Fleiss, een geestig en persoonlijk gekleurd beeld van een Newyorkse SM-salon, waar bankiers en effectenmakelaars "1.000 dollar per sessie betalen om vernederd te worden'.

Fetishes is een superieure pendant van de pseudo-documentaires over SM die wel eens te zien zijn op SBS 6 of Veronica. Hoewel Broomfield de dagelijkse praktijk van het sado-masochisme in alle details laat zien _ compleet met afranselingen, rubberverstikking en tepelbeklemming _ vervalt hij niet in sensatiezoekerij.

Geduldig en Brits-beleefd vasthoudend probeert hij zowel van de klanten als de meesteressen te weten te komen hoe ze tot SM gekomen zijn en wat hen erin aantrekt. Goedkoop psychologiseren doet hij niet, commentariëren wel. Met bijzonder resultaat: aan het eind van de film krijgt _ en kweekt _ hij zelfs begrip voor de man die "volledig tot rust' komt bij het uitlikken van een wc-pot. "O amor natural' is te zien op zondag (18u, Calypso 1), dinsdag (19u45, Alfa 1) en daarna in het hele land. "Fetishes' wordt herhaald op zaterdag (22u15, Alfa 3) en maandag (14u, Calypso 1).