|
|
  afleveringen PORTRET AGENDA HOFHOUDING KAMERHEREN KABINET BESCHERMVROUW GEZIN HAASSE EN VAN AGT OP BEZOEK KERSTTOESPRAKEN BEELDHOUWER FEEST KONINGINNEDAG LINKS  |
XI. Couture royale De kleding van koningin Beatrix wordt al sinds 1965 gemaakt door de Amsterdamse couturier Theresia Vreugdenhil. Sinds enkele jaren wordt ze bijgestaan door haar dochter Saskia. Koningin en couturier hebben in de loop der jaren een typische Beatrix-stijl ontwikkeld, zo vertelde Theresia Vreugdenhil in 1995 in een vraaggesprek met NRC Handelsblad. De koninklijke smaak wordt gekenmerkt door een krachige schouderlijn, kloeke jasvormen en jurken en pakjes met schootjes en volants. De kleding van de koningin wordt voorzien van een op maat gesneden zijden onderjurk (surplace) die onder alle omstandigheden een optimale pasvorm garandeert. Bij elk staatsbezoek draagt de koningin een kledingstuk waarmee zij een hommage brengt aan het gastland. In Italië was dat een jurk in de kleuren van de Italiaanse vlag, in India een avondjurk van Indiase zijde, in Indonesië een tailleur van geel-zwarte zijden batik. In het vraaggesprek met deze krant laat couturier Vreugdenhil enige kritiek op de kledingkeuze van de koningin doorklinken. Zij zegt: ,,De koningin is geen normale vrouw met normale eisen. Ze is visueel heel sterk en heeft oog voor ieder detail. Alles moet perfect zijn bij haar. Zelf vind ik wel eens dat de perfectie zover wordt doorgevoerd dat er iets van de soepelheid van de kleding verloren gaat.'' Couturier Frank Govers liet in 1994 in een vraaggesprek blijken weinig waardering te hebben voor de wijze waarop koningin Beatrix gekleed gaat: ,,Op een beladen dag als de D-day-herdenking moet je niet verschijnen in een uitbundig zijden bloemenjurkje, een grote flaphoed, een verkeerde gele roos en een poncho-achtige affaire die in de wind aan alle kanten om het hoofd heen wappert.'' Frans Haks, voormalig directeur van het Groninger Museum, schreef in zijn onlangs verschenen dagboek, Een calculerende terriër, over de opening van de nieuwe behuizing van zijn museum, eind 1994, in aanwezigheid van de koningin: ,,Ik zag tot mijn verbijstering dat kekke, korte zwarte jasje waaronder een blommetjesjurk tevoorschijn kwam''. Haks speelt de rol van moderne hofnar met verve. Over Hare Majesteits smaak op kunstgebied schrijft hij: ,,Toppunt van ongemakkelijkheid bezorgde zij me door (..) naar buiten te wijzen, zeggend: 'wat staat daar voor een monsterlijke stoel?' 'Majesteit, dat is de bronzen poltrona van Proust, ontworpen door Alessandro Mendini.' 'Oh', zei ze, 'toch vind ik het een monsterlijk ding'.'' Desgevraagd voegt hij eraan toe: ,,In de eigentijdse cultuur stelt ze weinig tot niets voor. Als je kijkt naar de inrichting van de tentoonstelling in het Paleis op de Dam bij de uitreiking van de koninklijke subsidies voor kunstenaars: dan wordt die ruimte toegetakeld met vitrines en schotten. Je kunt haar rol in de cultuur niet vergelijken met die van iemand als Mitterrand.''
XII. Privé Toen prins Claus in de jaren tachtig werd geveld door ,,klachten van depressieve aard'' betrachtte het koninklijk paar daarover opmerkelijke openheid. De ziekte van de prins werd toegelicht in communiqués van de Rijksvoorlichtingsdienst. Overigens blijven de persoonlijker getinte uitlatingen summier. Koningin Beatrix heeft, in gezelschap van prins Claus, sinds 1980 viermaal een vraaggesprek gegeven. Tot het beperkte aantal ontboezemingen daarin behoren de liefdevolle wijze waarop zij spreken over het jonge gezinsleven op kasteel Drakensteyn, de passie van de koningin voor beeldhouwen en boetseren en de kookkunst van prins Claus die een meester zou zijn in boeuf stroganoff en uiensoep. De regie over publiciteit houdt zij strikt in eigen hand. Een vraaggesprek van NRC Handelsblad met prins Willem-Alexander, in september 1995, werd niet gepubliceerd omdat de koningin passages herschreven wilde zien in een vorm waarin ze niet door de prins waren uitgesproken. Koningin Beatrix weet zich omringd door een uiterst discrete vriendenkring, waartoe onder meer oud-politicus prof. Bas de Gaay Fortman, hoogleraar internationaal recht Frans Alting von Geusau en ex-diplomaat Piet-Hein Houben behoren. De koningin onderhoudt ook nauw contact met de leden van haar jaarclub uit Leiden. ,,Beatrix is zeer trouw in haar vriendschappen. Altijd een kaartje'', valt in die kring op te tekenen. Meer niet. In een koninklijk leven zijn 'werk en privé' niet altijd even eenvoudig te scheiden. Dat geldt in versterkte mate voor prins Willem-Alexander die - op huwbare leeftijd - regelmatig prooi is van de populaire media. Los daarvan is zijn eventuele partnerkeuze uiteindelijk een staatszaak. In 'de bladen' gelden de Zweedse prinses Victoria en de van oorsprong Nijmeegse orthodontistendochter Emily Bremers als belangrijke kandidaten. Laatstgenoemde zou, volgens serieuzere bronnen rondom de prins, op dit moment de hoogste ogen gooien. Geheel zonder publicitair risico zou deze keuze niet zijn: de ouders van de mogelijk toekomstige koningin hebben zich inmiddels in Brasschaat, in het fiscaal aantrekkelijke België gevestigd, het weekblad Panorama portretteerde haar vader twee jaar geleden al als 'de foutste schoonvader' van Nederland, zijn broers haalden in de jaren zeventig de kolommen van Vrij Nederland wegens fraude en belastingontduiking. Zonder stressbestendigheid tegen mediageweld valt in koninklijke kring steeds moeilijker te leven.
XIII. Cantatediensten Voorganger in deze dienst is dominee Nico ter Linden, schrijver van de bestseller 'Het verhaal gaat'. Hij is een broer van dominee Carel ter Linden bij wie koningin en prins in Den Haag regelmatig ter kerke gaan. Beide Ter Lindens zijn beoefenaar van de 'narratieve theologie', waarbij het vooral om het verhalende karakter van de bijbel gaat . Dominee Carel ter Linden is sinds 1983 predikant van de Haagse Kloosterkerk. Door zijn pastorale capaciteiten en zijn preken weet hij veel mensen aan zich te binden. De Kloosterkerk aan het Lange Voorhout is van hervormde signatuur, maar vormt binnen de grote Nederlandse Hervormde Kerk een aparte stichting. Het is geen wijkkerk, maar haalt zijn publiek van heinde en ver uit de Haagse regio. Kloosterkerkgangers zijn overwegend mensen uit de sociale en intellectuele bovenlaag van de bevolking. Veel ambtenaren, tal van gepensioneerden, ook wat jongeren. Zoals dat heet: men weet zich er te gedragen. Niemand moet de moed hebben de koningin na afloop van een dienst zomaar aan te spreken. Dat wordt door haar en de andere kerkgangers bepaald niet gewaardeerd. Koningin Beatrix en prins Claus zijn in de Kloosterkerk regelmatige bezoekers van de cantatediensten die eenmaal in de maand worden gehouden. Deze diensten sluiten aan bij de muzikale belangstelling van prins Claus. Koningin Beatrix hecht er bovendien aan door het Woord geraakt te worden. De predikant en de kerkenraad worden van tevoren telefonisch op de hoogte gebracht van de komst van het koninklijk paar. Gedurende de dienst zitten koningin en prins te midden van een min of meer vaste groep mensen die zich in de loop der jaren heeft gevormd. In tegenstelling tot haar moeder, die aanhanger was van de ethisch-christelijke richting, wordt koningin Beatrix een 'rechts-vrijzinnig' gelovige genoemd, iemand die ,,een duidelijke lijn naar boven'' heeft en veel waarde hechtte aan de geloofsopvoeding van haar kinderen, vooral van de kroonprins. Willem-Alexander heeft vorig jaar in de Kloosterkerk belijdenis des geloofs gedaan. Na zijn studententijd nam de kroonprins deel aan een gesprekskring onder leiding van dezelfde predikant.
XIV. Perfectie als paradox Koningin Beatrix werkt hard, ze is bepaald niet dol op overmatig feestgedruis en ze staat in haar directe, kleine kring bekend om haar zuinigheid. 'Oud geld' voert een degelijke staat; smijten met geld is voor de nouveaux riches. Aan het hof van koningin Beatrix wordt Ford Scorpio gereden (ondenkbaar aan menig ander Europees hof), want dat vindt Hare Majesteit praktisch en modern. De viering van Koninginnedag moet eenvoudig blijven, geen overdadige show. Waar andere koningshuizen, zoals in Denemarken of in Zweden, wel vaker grote hoffeesten organiseren, doet koningin Beatrix dit ter gelegenheid van haar zestigste verjaardag eigenlijk voor het eerst. Bij festijnen aan andere hoven arriveert ze vaak als laatste en vertrekt ze als eerste. Dan moet ze weer aan de slag. Samen met koning Juan Carlos van Spanje wordt ze tot de nijverste monarchen van Europa gerekend. Kroonprins Willem-Alexander zei in september vorig jaar, in een vraaggesprek met Paul Witteman, dat hij ,,geen enkele eigenschap'' van zijn moeder zou willen overnemen. Koning-koopman Willem I (1813- 1840) en koningin Juliana (1948-1980) zijn eerder zijn voorbeelden: minder staatszaken, meer handelspolitiek en een menselijker maat, dat lijkt de richting waarin de troonopvolger het zoekt. Maar voordat het zover is, zal de 60-jarige Beatrix naar verwachting nog vele jaren Hare Majesteit de Koningin blijven. Haar moeder regeerde tot haar 71ste verjaardag. In kringen rondom het hof wordt hier en daar betwijfeld of koningin Beatrix nog wel elf jaar zou kunnen doorgaan, gezien de afmattende wijze waarop zij haar taken opvat. De vraag wordt ook gesteld of zij wel zo lang zou moeten doorgaan. Journalist Harry van Wijnen schreef in 1992, in Werry Crone's fotoboek 'In dienst van het koninkrijk': ,,[Het] is de paradox van de kwaliteit die koningin Beatrix in de afgelopen jaren in haar werk tentoon heeft gespreid - de paradox van het moderne koningschap dat onafwendbaar aan zijn eigen perfectie te gronde gaat.'' Koningin Beatrix is in kennis en ervaring inmiddels vrijwel alle politici van Nederland voorbijgestreefd. Dat ogenschijnlijke voordeel zou in een nadeel kunnen omslaan. Een constitutioneel monarch mag perfect willen zijn, maar heeft vooral een soepele geest en flexibiliteit nodig om te kunnen functioneren in een omgeving van democratisch gekozen nieuwkomers.
|
NRC
Webpagina's
|
