Minister Sorgdrager, als minister van Justitie in de politiek verwelkomd als 'Winning Winnie', lijkt in de aanloop naar de verkiezingen een extra probleem voor D66 te vormen. Dat is hoogst onrechtvaardig, zo oordelen haar politieke vrienden.

DEN HAAG, 21 FEBR. ,,Het is helemaal niet leuk wat er rond Winnie gebeurt. En het berokkent niet alleen haar, maar ook ons als partij schade'', verzucht Nicky van 't Riet, Tweede-Kamerlid van D66. ,,Kijk maar naar de opiniepeilingen''.

Collega-Kamerlid Jan van Walsem beaamt dat: ,,Natuurlijk is het voortdurende gedoe rond Winnie Sorgdrager schadelijk voor ons. En dat is, neem ik aan, ook precies de bedoeling van de oppositie - en van de coalitiepartijen die de minister voor elk wissewasje naar de Tweede Kamer halen.''

Tot nog toe gaven opiniepeilers en pers-commentatoren drie oorzaken voor de halvering van D66 in de opiniepeilingen, van 24 naar 12 zetels: de onzichtbaarheid van de partij tussen de 'mastodonten' Kok en Bolkestein, de teloorgang van het milieu-gezicht en andere D66-karakteristieken en de fouten die Els Borst sinds haar aantreden als lijsttrekker heeft gemaakt. Maar daar lijkt intussen een vierde factor te zijn bijgekomen: Winnie Sorgdrager, minister van Justitie.

De voortdurende discussies in de Tweede Kamer over haar beleid en haar gezag op het departement lijken D66 en de kansen op herstel geen goed te doen. Op spreekbeurten en fora in het land worden diverse D66-Kamerleden minder op hun eigen onderwerpen aangesproken dan op de problemen bij Justitie. En de oppositie wakkert het vuurtje alleen maar aan.

Van 't Riet (verkeersspecialiste in de fractie, plaats 15 op de kandidatenlijst en daarmee in de gevarenzone): ,,Op fora waar ik kom zijn de ruzies op Justitie, na de uitbreiding van Schiphol, het belangrijkste onderwerp. Mensen willen weten waarom er steeds ruzie wordt gemaakt. En ik moet dan uitleggen dat dat niet de schuld van Winnie is.'' Ook berichten over een mogelijke gouden handdruk voor Docters van Leeuwen werken op dat soort avonden negatief uit. In de Tweede Kamer heeft de minister dat weerlegd, aldus Van 't Riet, ,,maar veel mensen blijven toch denken dat er wel iets van waar zal zijn''.

Van Walsem (plaats 19): ,,Het gedoe blijft doorgaan. Elk klein dingetje wordt opgeblazen, ook door PvdA en VVD. Dat drukt ons in het defensief.'' Zo zag hij met leedwezen hoe luttele uren na het Kamerdebat van eergisteren dat de minister goed doorstond, het college van procureursgeneraal een verklaring uitgaf die Sorgdragers winst weer deed wegsmelten. De PG's gaven aan hoe gesteld ze waren op Docters van Leeuwen, en hoe teleurgesteld over diens ontslag.

De oppositie was er snel bij om de verklaring te begroeten als het zoveelste signaal dat de minister het gezag mist om een einde te maken aan het gekrakeel tussen Justitie en het openbaar ministerie.

Boris van der Ham, vice-voorzitter van de Jonge Democraten, noemt Sorgdrager ,,een groot talent'', die zich de laatste maanden heeft ontwikkeld tot ,,een typisch pech-geval''. Van der Ham: ,,Sorgdrager is de laatste weken uitgegroeid tot hét symbool van de 'pluche-vastheid' van paars, terwijl ze dat het minst verdient. Bewindslieden als Voorhoeve en Tommel hadden allang moeten aftreden, maar dat is iedereen weer vergeten. Omdat de discussies rond Sorgdrager in verkiezingstijd spelen, kleeft juist haar het etiket aan van de minister die niet wil opstappen. Daarbij speelt ook nog eens een rol dat ze van D66 is, waarvan men juist ander gedrag zou verwachten.''

De vraag dringt zich op of Winnie Sorgdrager nog kan opereren als pluspunt voor de partij, die met verve eigen beleidspunten zoals het alternatieve strafrechtbeleid kan uitdragen. Of dat ze zich juist ontwikkelt tot een zwakke stee, omdat ze steeds weer moet uitleggen waarom ze genoeg gezag heeft op het departement. Van Walsem denkt dat zij ,,niet bepaald meer de eerst aangewezene is om onze onmisbaarheid voor paars te bewijzen''.

Ook buitenland-specialist Jan Hoekema (plaats 12 op de kandidatenlijst) vreest dat de discussies rond de minister de partij in de verkiezingscampagne kunnen opbreken. ,,Je ziet dat de andere partijen er nu van alles bij halen dat in principe niets met de discussie op Justitie te maken heeft. Bolkestein bijvoorbeeld stelde de hele kwestie voor als een interne partijaangelegenheid: D66-minister Sorgdrager tegen D66-prominent Docters Van Leeuwen. Dat is natuurlijk flauw.''

Maar Hoekema ziet ook een andere kant. Strijdend als een Jeanne d' Arc die wordt belaagd door mannetjesputters van het openbaar ministerie, zou Sorgdrager juist een goede indruk op het electoraat kunnen maken. Hoekema: ,,Ik krijg veel reacties van leden die het prima vinden dat de bezem eindelijk eens door het openbaar ministerie gaat.''

D66-campagneleider Ewoud Cassee meent: ,,Sorgdrager is de eerste minister van Justitie die de reorganisatie van het openbaar ministerie durfde aan te pakken. Van Agt deed dat destijds niet. Korthals Altes durfde het niet en Hirsch Ballin durfde het al helemaal niet. Dat Sorgdrager het wel aandurft en dat daarbij incidenten en ruzies ontstaan, zal de kiezer best kunnen begrijpen.''

Er zijn dan ook weinigen binnen de partij die voorstellen de minister een laag profiel in de verkiezingscampagne te geven. Van 't Riet: ,,Sorgdrager zal actief moeten blijven uitleggen hoe het zit.'' Cassee noemt haar rol in de campagne ,,onveranderd''. En de fractievoorzitter van D66 in de senaat, Eddy Schuyer, zegt: ,,Natuurlijk zal ze tijdens haar optredens veel vragen over Justitie en het OM krijgen. Daar moet ze dan gewoon op ingaan. Ik ga er echter van uit dat ze daarnaast typische D66-punten voor het voetlicht kan brengen, zoals het alternatieve strafrechtelijk sanctiebeleid waaraan ze deze periode heeft gewerkt.''