Dossier Val Milosevic

Nieuws

Achtergrond verzet

Hoofdrolspelers

HET BEGON MET EEN confrontatie, het eindigde dit week einde met zijn arrestatie in Belgrado: de cirkel van het politieke leven van Milosevic is gesloten. Als afgezant van de Joegoslavische regering naar Kosovo, waar de Servische minderheid zich beklaagde over de Albanese meerderheid in de communistische partij en het provinciale bestuur, maakte Milosevic in 1987 van de gelegenheid gebruik om, in strijd met zijn opdracht, de toegestroomde Serviërs zijn nationalistische kleuren te tonen: "Niemand zal u ooit meer slaan".

Vanaf dat ogenblik was de loopbaan van deze nauwelijks bekende bankier en partijfunctionaris niet meer te stuiten. Achtereenvolgens verwierf hij het presidentschap van Servië en van Joegoslavië. Met dien verstande, dat de oorspronkelijke federatie toen al was teruggebracht tot een Servische rompstaat waarbinnen het Albanese en Montenegrijnse nationalisme verdere afbraak beloofden. In plaats van de Servische droom van Groot-Servië te verwezenlijken, liet Milosevic een verloederde en straatarme ministaat achter.

Meer dan een etmaal lang dreigde de aanhouding van het voormalige staatshoofd in een bloedige tragedie te eindigen. Zwaarbewapende getrouwen namen een agressieve houding aan tegenover het arrestatieteam en Milosevic dreigde zichzelf, zijn vrouw en zijn dochter van het leven te beroven. Een bloedbad zou tot verdergaande geweldsuitbarstingen hebben kunnen leiden. Maar het besef dat zelfs zijn partij zich van hem afwendde, heeft de man ten slotte tot inkeer gebracht. Milosevic zal terechtstaan wegens corruptie en machtsmisbruik. In feite zal hem de ondergang van land en volk worden verweten.

HET HEEFT IETS van een anticlimax nu de onruststoker achter de tralies zit die een tiental jaren lang niet alleen zijn land hielp vernietigen, maar heel Europa en, in wijder verband, heel het Westen tot ontreddering bracht met een reeks van geweldsexplosies tegen wat historisch en staatkundig zijn eigen volk was. In wezen greep het nationalisme van Milosevic terug op een middeleeuwse legende die niets van doen had met het moderne Joegoslavië. Dat uitgerekend een doorgewinterde communist als hij zich van deze waan bediende, onderstreepte het opportunisme waarmee hij zijn doelen nastreefde. Het geweld dat hij en zijn aanhang aanwendden, kostte honderdduizenden het leven en verjoeg nog eens honderdduizenden van de grond van hun voorouders. Vanaf 1995 trof dat lot ook de Serviërs zelf, een feit dat zeker heeft bijgedragen tot zijn ondergang.

De arrestatie van Milosevic is tot stand gekomen onder zware internationale, vooral Amerikaanse, druk. Het dreigement dat hulp aan het zwaar verarmde land zou worden stopgezet, heeft de doorslag gegeven. De vervolging van Milosevic had voor de regering in Belgrado niet de hoogste prioriteit, zo kort na haar verkiezingsoverwinning en gezien de gevaarlijke restanten van het voormalige regime in de staatsinstellingen. De spanningen waarmee de aanhouding gepaard ging, tonen aan dat de regering reden had om bezorgd te zijn. Maar het resultaat maakt het mogelijk nu werkelijk schoon schip te maken en af te rekenen met een zwarte episode uit de aan geweld toch al rijke geschiedenis van de Balkan.

MILOSEVIc WACHT ook nog het internationale tribunaal voor Joegoslavië in Den Haag. Hij staat daar geboekt als verdacht van misdaden tegen de menselijkheid in Kosovo en wegens het Joegoslavische en Servische optreden in Kroatië en Bosnië. Een scenario waarbij Milosevic achtereenvol gens terecht zal staan in Belgrado en in Den Haag behoort tot de serieuze mogelijkheden. Anders dan in Joegoslavische kringen wordt gedacht, bestaat er geen probleem rondom uitlevering. Een enkele reis Den Haag is geen uitlevering. Het hof vertegenwoordigt geen land, maar is ingesteld door de VN- Veiligheidsraad. Belgrado moet als lid van de volke renorganisatie gewoon zijn verplichtingen nakomen.