Dossier Val Milosevic

Nieuws

Achtergrond verzet

Hoofdrolspelers

In het Joegoslavië dat Vojislav Kostunica erft deugt na Milosevic weinig. De taak het land weer respectabel te maken, zal heel lang zeer zwaar zijn.

Door onze correspondent RENÉE POSTMA

BELGRADO 11 OKT. Vojislav Kostunica is geen vrolijke man. Het zit niet in zijn karakter, maar hij heeft ook weinig reden tot vrolijkheid. Hij is plotseling president geworden van een land waar zoveel mis is dat een gewoon mens er duizelig van zou worden. Kostunica ís een gewoon mens en nu de internationale gezanten hun steun komen betuigen kan er ook niet meer af dan een flauwe glimlach. Vermoeid en onervaren moet hij op alle velden tegelijk spelen. Hubert Védrine, de Franse minister van Buitenlandse Zaken, voorzitter van de Europese Unie, was de eerste hoge gast uit het buitenland die hem eer kwam betuigen. De EU heeft de sancties opgeheven. Eind deze week mag Kostunica zelf aanzitten met de groten van Europa op de EU top in Biarritz.

De lucht is geklaard, maar nieuwe wolken verschijnen. Védrine kon geen harde toezeggingen doen over een mogelijke donorconferentie die Joegoslavië de broodnodige financiële injectie kan geven. De Europese molens malen langzaam, maar Kostunica heeft geen tijd te verliezen. Over enkele dagen begint het stookseizoen. Er is geen geld en geen energie.

Ook Kostunica kon de Franse gezant niet geven wat deze wilde: een duidelijke uitspraak over de toekomst van Milosevic, die in zijn villa in Dedinje nog steeds zit te broeden; garanties dat Joegoslavië de kwestie-Kosovo niet zal opspelen en de kwestie-Montenegro met de uiterste omzichtigheid zal behandelen.

Integendeel, ook het nieuwe Joegoslavië staat op het behoud van beide staatsonderdelen. Kostunica heeft de verkiezingen gewonnen als democraat en patriot. Hij is er niet de man naar om na de verkiezingen een andere toon aan te slaan dan daarvoor. Geen gemakkelijke man dus voor het internationale circuit dat het nieuwe Joegoslavië zo graag in de armen wil sluiten.

Terwijl de onervaren Kostunica zijn weg zoekt in het labyrint van de internationale betrekkingen, is binnenslands ook zo goed als niets zeker. Ieder ander land zou na een omwenteling één nieuwe regering moeten vormen. Joegoslavië moet er twee uit de hoed toveren: de federale regering, waarbij een moeilijk politiek spel gespeeld moet worden met de Montenegrijnen die het bewind van Kostunica nog niet hebben erkend en die al jaren elk federaal gezag afwijzen; en de Servische regering, waarbij tenminste tot de verkiezingen van 17 december de oude partijen van Milosevic en de radicalen van Vojislav Seselj een flinke vinger in de pap hebben. Wat dus ook niet erg opschiet.

Het crisiscomité van de Democratische Oppositie (DOS) ziet het liefst technocraten in beide (voorlopige) regeringen. Maar afgezien van de vraag of dat politiek haalbaar is, is het de vraag of er wel genoeg capabele mensen zijn om alle opengevallen posten te vullen. Er zijn maar een paar namen en heel veel posten, niet alleen in de regering, maar ook in staatsinstellingen zoals de centrale bank, douane, ziekenhuizen, universiteiten en natuurlijk in het zakenleven. De revolutie sijpelt gestaag door naar alle niveaus van de samenleving. Niet de politiek, maar de werknemers en de vakbonden voeren overal zuiveringen uit. Directies worden naar huis gestuurd, bazen ter verantwoording geroepen. De restanten van het oude arbeiderszelfbestuur roeren zich alsof er geen dertien jaar Milosevic geweest is. Op dit niveau is de omwenteling onomkeerbaar. In de hogere politiek hebben nog niet alle oude krachten de strijd opgegeven. De Servische minister van Binnenlandse Zaken, Vlajko Stojilkovic, is afgetreden, maar de loyaliteit van de speciale politietroepen aan de nieuwe politieke leiders is nog geen uitgemaakte zaak en het nieuwe bewind heeft al geklaagd over de geheime dienst die haar afluisterpraktijken heeft hervat.

Dus hoewel het Milosevic-egime is gevallen, is de macht van de Democratische Oppositie (DOS) nog steeds niet gevestigd. Velimir Ilic, de flamboyante burgemeester van Cacak, die zelf vorige week het protest tegen het regime aanvoerde, waarschuwt al dat er ongelukken kunnen gebeuren 'als de partij van Milosevic blijft treuzelen'.

De praktische overgang van het angstige, geïsoleerde, dictatoriale Joegoslavië van Slobodan Milosevic naar een vrije Europese democratie zoals die Kostunica voor ogen staat, gaat op zijn minst lang duren. Op ongelegen momenten zullen er spoken uit de kast komen waar de nieuwe leiders, noch de internationale gemeenschap gelukkig mee zullen zijn. Vojislav Kostunica erft een verdeeld huis vol onopgeloste, en vaak onoplosbare problemen. Geen wonder dat er soms niet meer af kan dan een flauwe glimlach.