Dossier Kabinetscrisis 1999

DOSSIERS

SERVICE

Dossier
Kabinetscrisis

Van dag tot dag

Adviezen van de fractievoorzitters van PvdA, VVD, D66 en GroenLinks aan de koningin in verband met de kabinetscrisis.

Mijn fractie betreurt in hoge mate de situatie die na het aanbieden van het ontslag door het kabinet is ontstaan. Het vorig jaar overeengekomen regeerakkoord biedt voldoende basis voor een voortzetting van de samenwerking tussen de drie partijen. Het belang van het vraagstuk van staatkundige vernieuwing is onverminderd groot. De PvdA-fractie weegt echter ook andere belangen van regeringsbeleid zwaar.

Mede gelet op de gewenste spoedige voortgang van het regeringsbeleid is het van belang te onderzoeken of op een nader te verkennen wijze tot voortzetting van de samenwerking tussen D66, VVD en de Partij van de Arbeid gekomen kan worden.

Ik zou u willen adviseren een informatieopdracht in deze zin te verstrekken.
A.P.W. Melkert

Ter bevestiging van het advies, dat ik hedenmiddag aan u mocht uitbrengen, wil ik u het volgende mededelen.

De verkiezingen van 6 mei 1998 wezen op een toegenomen steun voor de coalitie PvdA-VVD-D66 en het beleid daarvan. Het nadien tot stand gekomen regeeraccoord en het geformeerde kabinet kregen de volle steun van de VVD.

De VVD acht de verwerping van het grondwetwijzigingsvoorstel inzake het correctief wetgevend referendum in de Eerste Kamer onvoldoende grond voor beëindiging van de samenwerking in het bestaande coalitieverband en van de uitvoering van het onder andere in het regeeraccoord overeengekomen kabinetsbeleid.

Tevens spelen voor de VVD de voor de continuïteit van beleid en bestuur onwenselijkheid van te snelle kabinetswisselingen en de bijzondere omstandigheid van de betrokkenheid van Nederland bij de internationale inspanningen om de ernstige problematiek in Kosovo tot een oplossing te helpen brengen een belangrijke rol.

Dit alles leidt tot de conclusie dat een verkenning door een informateur over mogelijke voortzetting van de coalitie PvdA-VVD-D66 gewenst is. Indien onomstotelijk zou komen vast te staan dat en waarom D66 van deelname afziet, zou de mogelijkheid van een PvdA-VVD coalitie kunnen worden onderzocht.

Natuurlijk heeft de VVD ook overwogen of het uitschrijven van verkiezingen niet in de rede ligt. Deze optie verdient echter nu niet de voorkeur.

Inmiddels verblijf ik, Majesteit, met gevoelens van de meeste hoogachting,

uw dienstwillige
H.F. Dijkstal

De fractie van D66 heeft met grote spijt kennis genomen van de verwerping in de Eerste Kamer van het wetsvoorstel in tweede lezing tot invoering in de Grondwet van de mogelijkheid van een correctief wetgevingsreferendum. De verwerping van dit voor kabinet en coalitie zo belangrijke wetsvoorstel was mede het gevolg van het stemgedrag binnen een der coalitiefracties in de Eerste Kamer.

Het besluit van het kabinet om, als gevolg van de ontstane politieke situatie, ontslag aan te bieden achtte de fractie van D66 onvermijdelijk.

De programmatische en politieke grondslag van het kabinet is in ernstige mate aangetast. Een van de coalitiepartijen is immers niet in staat gebleken een zwaarwegende afspraak in het kader van het regeerakkoord gestand te doen.

Het lijkt tegen deze achtergrond wenselijk dat het thans demissionaire kabinet overgaat tot ontbinding van de Tweede Kamer en het uitschrijven van verkiezingen op korte termijn. Uiteraard zal het demissionaire kabinet alles moeten doen wat in het landsbelang wordt vereist, mede met het oog op de internationale situatie.

Met gevoelens van hoge achting,
Th.C. de Graaf

De fractie van GroenLinks vindt het teleurstellend dat het wetsvoorstel inzake de invoering van een correctief referendum verworpen is. Voor lange tijd is er een blokkade opgeworpen voor een betekenisvolle stap in een door ons gewenst democratiseringsproces. Het feit dat uitgerekend één lid van de VVD-Senaatsfractie zijn beslissende stem niet ten gunste van het wetsvoorstel wilde uitbrengen heeft tot nog verderstrekkende politieke gevolgen geleid.

Doordat de ministers van D66-huize het op de kortst mogelijke termijn ongewijzigd opnieuw indienen van de grondwetswijziging een onvoldoende politiek antwoord achten op dit feit, is u het ontslag aangeboden van alle ministers en staatssecretarissen.

Naar het oordeel van de fractie van GroenLinks is het niet zinvol en ook niet gewenst om nog pogingen te ondernemen tot reconstructie van de paarse coalitie. Het is niet zinvol, omdat gisteren bleek tijdens het debat met de minister-president dat de fractie van D66 geen ander politiek antwoord zag of naar voren heeft gebracht dat voor deze partij voldoende is om de coalitie voort te zetten. Het is ook ongewenst. Omdat Paars II voor de betrokken partijen de inzet was bij de verkiezingen in 1998 rest er nu slechts één weg naar de kiezer.

Daar er ook gespeculeerd wordt over de mogelijkheid van een rompkabinet PvdA-VVD wil ik u daarover het volgende in overweging geven. Een dergelijk rompkabinet kan naar de mening van mijn fractie geen voldoende legitimatie vinden in de verkiezingsuitslag van 6 mei vorig jaar. Wel vindt mijn fractie de timing van de kabinetscrisis buitengewoon ongelukkig gelet op de oorlog in Kosovo. Zij is echter na het debat van gisteren gesterkt in de gedachte dat de verantwoordelijke opstelling van alle fracties in de Kamer het in beginsel mogelijk maken dat een demissionair kabinet de volle politieke verantwoordelijkheid kan nemen, opdat Nederland op zo krachtig mogelijke wijze in internationaal verband een bijdrage levert aan een politieke en diplomatieke oplossing van het conflict. Mijn fractie waardeert het zeer dat de minister-president dit ook mogelijk acht.

Gelet op het bovenstaande zou ik u willen adviseren om te bevorderen dat een besluit tot ontbinding van de Tweede Kamer tot stand komt en er op korte termijn nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven. Via die weg wordt er de minste tijd verloren en zal er zo snel mogelijk weer een volwaardig kabinet kunnen worden gevormd.

Met gevoelens van de meeste hoogachting, verblijft,
Paul Rosenmöller

NRC Webpagina's
21 mei 1999

Bovenkant pagina

NRC Webpagina's © NRC Handelsblad