Dossier
Kabinetscrisis

Nieuws

Van dag tot dag

Achtergrond

Documenten

Discussie

Door onze politieke redactie
DEN HAAG, 28 MEI. PvdA, VVD en D66 zullen pas na het weekeinde daadwerkelijk onderhandelen over herstel van de coalitie. Het eerste gezamenlijke overleg van de fractieleiders met informateur Tjeenk Willink, vanmorgen, had vooral een oriënterend karakter.

De fractieleiders, die vanmiddag hun besprekingen zouden voortzetten, spraken met de informateur over een 'groslijst' van voorstellen. Gisteren hadden zij daarvoor hun wensen aan Tjeenk Willink voorgelegd. D66-leider De Graaf noemde het vanmiddag, na de eerste gezamenlijke gespreksronde, "nog te vroeg om te concluderen dat alles naar wens loopt". VVD-leider Dijkstal bestempelde de voortzetting van het beraad, vanmiddag, als "een gunstig teken voor een goed resultaat".

De afwachtende houding van de fractieleiders houdt mede verband met partijbijeenkomsten van de VDD en D66, vanavond, die als graadmeter dienen voor de stemming in beide partijen. Zo moet op een VVD-congres in Rotterdam duidelijk worden hoeveel steun fractieleider Dijkstal binnen zijn partij geniet en hoe de partij oordeelt over de afwijzing van het correctief referendum door VVD-senator Wiegel. D66 opent vanavond in Maastricht zijn Europese verkiezingscampagne. De fractieleiders toonden zich gisteren, na een derde afzonderlijk gesprek met de informateur, voorzichtig positief over de kans van slagen van de lijmpoging. Eerder was afgesproken dat ze onder leiding van de informateur nader zouden onderhandelen over 'staatkundige vernieuwing'. De fractieleiders deden geen mededeling over de onderwerpen die ze hierbij aan de orde willen stellen, om te voorkomen dat de gesprekken negatief worden beïnvloed door vroegtijdige publiciteit. Zelf laste informateur Tjeenk Willink gisteren al 'radiostilte' in: hij liet zijn woordvoerder geen mededelingen doen over het verloop van de besprekingen. Leden van de drie paarse fracties weten te melden dat vandaag en volgende week wordt gesproken over een nieuw referendumvoorstel, aanpassing van het kiesstelsel, gekozen burgemeester en de positie van de Eerste Kamer. De lijmpoging wordt verder beïnvloed door de afwikkeling van het enquêterapport over de Bijlmerramp, zo zeggen leden van de coalitiefracties. De Tweede Kamer heeft in meerderheid ernstige kritiek op het optreden van minister Borst, waardoor haar positie in het geding is. Volgende week debatteert de Kamer met de regering over het Bijlmerrapport. Naar buiten toe ontkenden de fractieleiders gisteren een koppeling tussen de lijmpoging en de bespreking van het Bijlmerrapport. Minister Borst kondigde gisteren aan dat ze zich bij haar optreden in de Tweede Kamer "op geen enkele manier zal laten beïnvloeden door lijmoperaties".

De Grave: debat over rol senaat

D66- fractieleider De Graaf ontkende dat D66 binnenskamers van de coalitiepartijen heeft geëist minister Borst te ontzien in ruil voor steun van D66 aan de poging het kabinet te herstellen.

Minister De Grave (VVD, Defensie) meent dat Eerste-Kamerfracties van coalitiepartijen zich ook moeten binden aan "cruciale onderdelen van regeerakkoorden". Hij zegt dit vandaag in de Volkskrant. Volgens de minister is het "niet verstandig" en "niet goed" dat senaatsfracties "totaal geen relatie hebben" met regeerakkoorden. Hij meent dat het hoofdbestuur van de VVD het initiatief moet nemen voor een discussie over de staatsrechtelijke positie van de Eerste Kamer.

De uitspraken van De Grave zijn bedoeld als een handreiking aan D66, dat garanties wil van de VVD voor een volstrekt loyale opstelling van de nieuwe VVD-senaatsfractie tegenover het tweede paarse regeerakkoord. De Grave's uitlatingen sluiten ook aan bij opvattingen van VVD- fractieleider Dijkstal, die gisteren de positie van de Eerste Kamer heeft laten plaatsen op de agenda van informateur Tjeenk Willink.

De VVD zou de Eerste Kamer onder meer willen 'depolitiseren' door terug te keren naar de senaatsverkiezing zoals die gold voor 1983: met een zittingstermijn van zes jaar, waarbij iedere drie jaar de helft van de leden wordt vervangen. Sinds '83 wordt de Eerste Kamer iedere vier jaar in haar geheel nieuw gekozen.

Fractieleider Rosenmöller van GroenLinks vindt het "volstrekt ongeloofwaardig" als D66 weer in de coalitie zou terugkeren. Hij zei dit gisteravond op een bijeenkomst van zijn partij in Wageningen. "De partij had vorige week de kans te laten zien dat zij geen club is die met alle winden meewaait. D66 heeft toen hard ingezet op nieuwe verkiezingen", aldus Rosenmöller, die meent dat D66 "nu geen draai meer kan maken".