Dossier
Kabinetscrisis

Nieuws

Van dag tot dag

Achtergrond

Documenten

Discussie

Waarschijnlijk alweer verkiezingen. Alweer campagne voeren. Hoe staan de partijen er financieel voor?

Door onze redacteuren ROBERT GIEBELS en
EGBERT KALSE

DEN HAAG 21 MEI. De draaiboeken kunnen weer uit de kast, de bedelacties kunnen weer op touw worden gezet en de plakteams kunnen weer worden gemobiliseerd. Het wordt weer verkiezingstijd, tenminste als lijmpogingen de komende dagen mislukken. Daar hopen vooral de penningmeesters van de politieke partijen op. De ene tuurt met de handen in het haar naar de zichtbare bodem van de verkiezingskas en de andere zoekt naarstig naar posten op de partijbegroting waarin geknepen kan worden.

Neem de VVD. De twee geldstromen waarmee de liberalen hun verkiezingsfonds vullen, zijn de donaties van de exploitatierekening van de partij en financiële acties. Voor 1998 had de partij ruim 1,2 miljoen gulden in kas gebracht. "De campagne 1998 kostte 1,5 miljoen gulden, maar het fonds is nog niet leeg. We gaan nooit tot op de bodem", zegt voorlichtster P. Ginjaar. De tijd-, foto- en lijstnummerloze verkiezingsposters van de VVD kunnen in ieder geval hun nut weer bewijzen. "Dat doen we al jaren, geen data erop enzo, da's een beetje de huisstijl geworden", aldus Ginjaar.

Dat gaat de PvdA niet lukken. "Op al onze affiches stonden data", legt partijvoorlichter S. Baart uit, "dat werkte vorige keer opkomstbevorderend". De PvdA wil eigenlijk niets van vragen over de komende verkiezingscampagne weten. Dat vinden de sociaal-democraten maar voorbarig. Hun campagne wordt hoe dan ook kort en zeer sober en zal onvergelijkbaar zijn met de drie miljoen kostende campagnes van vorig jaar. De financiële situatie is bij de PvdA thans niet bepaald rooskleurig, meent Baart.

Dat geldt a fortiori voor D66. Als de campagne voor de Europese verkiezingen op 10 juni is afgelopen, hebben de Democraten geen cent meer over voor nieuwe verkiezingen. "De penningmeester is opgedragen de begroting tegen het licht te houden. De kas is leeg", zegt woordvoerder L. Pinxten. De vorige campagne kostte anderhalf miljoen. "Dat niveau halen we nooit. Het zal een sobere campagne worden, waar we heel erg inventief zullen moeten zijn." D66 gaat ervan uit dat de verkiezingen op de laatste woensdag van september, uiterlijk de eerste woensdag van oktober zullen plaatsvinden. De organisatie van de partij is zo ingesteld, dat dan volgende week de kandidatenlijsten al moeten worden opgesteld. "Het grote gelduitgeven gaat voor ons dus volgende week al beginnen, terwijl de campagne pas in september van start gaat." " Natuurlijk hebben we geen rekening met verkiezingen gehouden", zegt partijvoorlichter M. Meijer van het CDA. Net als bij de PvdA wordt gedurende de kabinetsperiode gespaard voor verkiezingscampagnes en door de plotseling noodzakelijke verkiezing is hooguit een kwart van dat noodzakelijke geld verzameld. Maar somber zijn ze bij het CDA niet. De laatste verkiezingen, die voor de Provinciale Staten, hebben de christen-democraten evenwel het zelfvertrouwen gegeven dat een bedelactie onder de leden misschien nog wel meer kan opleveren dan het miljoen dat voor de vorige Tweede-Kamerverkiezingen is opgehaald. Die campagne kostte bijna 2,5 miljoen gulden, maar het CDA verwacht niet dat de komende campagne zo duur zal zijn. In ieder geval hebben de christen-democraten volgens Meijer "enkele tonnen" in de verkiezingskas. En ook op de partijbegroting van acht miljoen zullen nog wel posten te vinden zijn die voor dit "positieve noodgeval" kunnen worden gebruikt. Jammer is dat elders in de partij een geweldig vermogen is opgebouwd waar de campagneleiders statutair vanaf moeten blijven. Het wetenschappelijk instituut van het CDA belegt met miljoenen die jaarlijks vele tonnen opleveren. GroenLinks mag wel het partijvermogen aanspreken. Die vermogenspositie is goed, vooral omdat de vier partijen die in GroenLinks zijn opgegaan renderende vermogensbestanddelen zoals panden hebben ingebracht. GroenLinks is nog aan het rekenen hoeveel geld de partij precies heeft voor de komende campagne. " Het wordt natuurlijk niet zoveel als de vorige keer", zegt partijvoorlichter T. van der Lee. Die campagne kostte samen met de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen ongeveer 1,1 miljoen gulden. Volgens Van der Lee kan zijn partij nog wat geld uitsparen door campagnemateriaal van de vorige verkiezingen te gebruiken. Alleen bij de Socialistische Partij (SP) kijken ze al weer reikhalzend uit naar nieuwe verkiezingen. De duizenden vrijwilligers, die de partij van oudsher heeft, staan klaar om de knuffeltomaten, zakjes ketchup en tomaatvormige schuursponsjes weer massaal over Nederland uit te storten. De vorige campagne van de partij was een combinatie van gemeenteraads- en Tweede- Kamerverkiezingen. "De totale kosten voor die gecombineerde campagne bedroegen 1,8 miljoen gulden", zegt Kox. "Dus negen ton voor de komende campagne, daar moeten we toch wel op rekenen." De totale middelen van de SP - waarbij alle gemeenteraadsleden, statenleden en Kamerleden hun loon in de partijkas storten - kunnen dat makkelijk opvangen. " Maar socialisten zijn zuinige mensen, we hopen het goedkoper dan vorig jaar te doen", zegt Kox.