Dossier
Kabinetscrisis

Nieuws

Van dag tot dag

Achtergrond

Documenten

Discussie

De Eerste Kamer riep premier Kok ter verantwoording over de Nacht van Wiegel, die leidde tot het aftreden van het kabinet.

Door onze politieke redactie

DEN HAAG, 16 JUNI. Premier Kok sluit niet uit dat hij in de toekomst opnieuw druk zal uitoefenen op coalitiefracties in de Eerste Kamer wanneer senatoren dreigen te stemmen tegen wetsvoorstellen waarover in een regeerakkoord afspraken zijn gemaakt. De premier zei dit gisteren in een interpellatiedebat in de senaat dat was aangevraagd door fractievoorzitter Schuurman van RPF/GPV.

Schuurman had de premier ter verantwoording geroepen wegens zijn optreden in de nacht van 18 op 19 mei, waarin een grondwetsherziening voor invoering van een bindend correctief referendum werd verworpen. Dit leidde tot de ontslagaanvraag van het kabinet, die drie weken later weer werd ingetrokken. Senator Schuurman stelde gisteren vragenderwijs dat de premier door het spreken van een "verkapt machtswoord" ongeoorloofde politieke druk op de Eerste Kamer heeft uitgeoefend. Daarmee heeft Kok zich schuldig gemaakt aan een ongewenste "politisering" van de senaat, aldus Schuurman.

Kok stelde in zijn antwoord dat hij bewust niet het klassieke machtswoord 'onaanvaardbaar' had gesproken, omdat hij dit niet passend vond in de Eerste Kamer die een eigen verantwoordelijkheid heeft. Wel had hij met klem gewezen op "de zeer ernstige consequenties" die verwerping van het referendumvoorstel zou kunnen hebben. Kok onderstreepte dat de senaat een politiek orgaan is, waarvan het "de fracties en leden vrijstaat bij zichzelf na te gaan of zij een morele binding voelen" met afspraken die door hun partijen zijn gemaakt. "De Eerste Kamer bestaat niet uit 75 onafhankelijken - zo politiek bent u toch wel?", aldus de premier.

Senator Schuurman diende een motie in waarin hij stelt dat het ongewenst is leden van de Eerste Kamer te binden aan regeerakkoorden. Woordvoerders van PvdA, VVD en D66 kondigden aan dat de coalitiepartijen deze motie niet zullen ondersteunen, omdat die overbodig zou zijn. VVD-fractieleider Ginjaar sprak, evenals premier Kok, over een "indirecte binding" van senatoren aan coalitie-afspraken, die zij via hun partijen zijn aangegaan. D66-senator Schuyer stelde dat "het land niet te regeren zou zijn" als partijen niet op onderdelen harde afspraken zouden kunnen maken.

Fractieleider De Boer van GroenLinks wees erop dat de komende jaren de spanning rondom de senaat zal toenemen nu de paarse coalitie in de Eerste Kamer beschikt over de kleinst mogelijke meerderheid van 38 zetels en het kabinet zal doorgaan met het uitoefenen van politieke druk om coalitie-afspraken ongeschonden door de Eerste Kamer te loodsen.

Interpellatiedebatten worden in de Eerste Kamer zelden gehouden. In de jaren tachtig en negentig is een bewindsman hiervoor zes maal naar de senaat geroepen, waarvan driemaal wegens vragen over de plaats en taak van de Eerste Kamer. Premier Kok heeft vorige week aangekondigd dat het kabinet dit najaar komt met een notitie over de positie en wijze van verkiezing van de Eerste Kamer.