Dossier IRT-affaire

Nieuws

Rapport

Kamercommissie

Achtergrond

Biografie

Opinie

Begrippen

Jaren geleden signaleerden ingewijden in kleine kring de komst van de internationaal georganiseerde misdaad naar Nederland. Twijfel was hun deel. Inmiddels hebben politie en justitie de eerste grote slag tegen die inmiddels ingeburgerde vorm van criminaliteit verloren.

Diender en magistraat hebben met hun nieuwe strijdtechnieken zichzelf in de voet geschoten. Alsof het om de oplossing van een simpele burenruzie ging, kregen twee leden van de Regionale Criminele Inlichtingen Dienst Kennemerland blanco volmacht bij het bestrijden van de drugshandel in hun ressort. Hun bazen, van korpschef tot burgemeester en van hoofdofficier tot procureur-generaal, keken jarenlang de andere kant uit. In plaats van het gevaar af te wenden bleek de door het duo ontwikkelde methodiek een katalysator: Nederland werd overstroomd met drugs, een reeks van landen werd het illegale operatieterrein van het inventieve tweetal, misdadigers verrijkten zich met door de CID-mannen uitgedeelde drugsgelden.

Drie onderzoeken en drie rapporten verder en ondanks de, aanvankelijk omstreden, volledige publicatie van het laatste, is de gang van zaken nog steeds niet helemaal duidelijk. Bijvoorbeeld de beslissende vraag of de misdaad de Haarlemse CID erin heeft geluisd of dat de betrokken politiemannen uit winstbejag bewust een verlengstuk van criminele opdrachtgevers waren geworden, is opgeworpen, maar niet beantwoord. Dat er iets goed mis is, blijkt uit het voornemen tot een strafrechtelijk onderzoek over te gaan. Dat de twee hoofdrolspelers op de verdachtenbank thuis horen, is aannemelijk na hun weigering de rijksrecherche de nodige medewerking te verlenen. Tegenover de parlementaire enqutecommissie zouden zelfs (onder ede) onjuiste verklaringen zijn afgelegd.

HYBRIS LIJKT DE voornaamste oorzaak van deze binnen de Nederlandse verhoudingen ongekende ontsporing. Het klakkeloos overnemen van bij cursussen in de Verenigde Staten opgedane tactieken - infiltratie, undercover, front stores etc. - leidde tot de roetsjbaan waarlangs justitiële en burgerlijke autoriteiten zijn afgegleden. Niet dat er geen regels waren afgesproken, dat was wel het geval, alleen, niemand heeft het nodig gevonden om ze toe te passen of na te gaan of ze werden nageleefd. Ook niet, dit terzijde, bij diensten als FIOD en douane.

De vertrouwenskloof die als uitvloeisel van het rapport-Van Traa al was ontstaan en die na het bekend worden van het resultaat van het rijksrecherche-onderzoek nog aanzienlijk is verdiept, moet zo spoedig mogelijk worden gedicht. De achterstand die is opgelopen in de strijd tegen de internationale misdaad moet binnen de kortst mogelijke termijn worden ingelopen. De voorzitter van het college van procureurs-generaal, Docters van Leeuwen, spreekt van een ,,basaal wantrouwen'' dat bestaat tussen functionarissen van politie en justitie in het ressort Amsterdam. Volgens Docters van Leeuwen, aangetrokken om orde op zaken te stellen, belemmert deze toestand nog altijd de strijd tegen de georganiseerde misdaad. Het mag duidelijk zijn: met het bestaande team bestuurders en magistraten kan het niet meer goed komen, en de tijd dringt.

IN HET DEBAT dat de Tweede Kamer aan de zaak zal wijden, zal niet langer om de brandende kwesties kunnen worden heengepraat. De ontsporingen hebben zich hoofdzakelijk voorgedaan onder een vorig kabinet, maar twee bewindslieden, de minister en de staatssecretaris van Justitie, hebben, respectievelijk als procureur-generaal en als burgemeester van Haarlem, verantwoordelijkheid gedragen. De burgemeester meer direct dan de procureur-generaal, maar als het gaat om de invloed van de Haarlemse affaire op beider tegenwoordig functioneren, staat de minister het meest in de vuurlinie. In ieder geval moet de indruk worden vermeden dat verantwoordelijkheden worden afgewenteld. En dat zou bij uitblijven van politieke gevolgen welhaast onmogelijk zijn gezien de urgentie van het nemen van forse maatregelen tegen de verantwoordelijke lokale en regionale autoriteiten. Het basale wantrouwen in het ressort Amsterdam, waarvan Docters van Leeuwen sprak, en de daaraan door hem verbonden consequenties betekenen dat de lucht niet met functioneringsgesprekken en een enkele overplaatsing is gezuiverd.

Een voorjaarsschoonmaak is des te meer onvermijdelijk geworden in aanmerking genomen de reacties op het rapport-Van Traa. De daarin geschetste noodzaak om met behulp van nieuwe regelgeving verdere ontsporingen van het politiële en justitiële apparaat te voorkomen, is in die kring zo niet met hoongelach begroet dan toch hoogmoedig terzijde geschoven. Met al die hinderlijke regeltjes zou de misdaad pas helemaal de vrije hand krijgen.

HET APPARAAT ONTBREEKT het nog steeds aan leergierigheid. De populariteit die de Haarlemse methode een tijdlang in vaderlandse justitiële en politiële kringen heeft gekend, dwingt bovendien tot het stellen van voorbeelden. Wie niet horen wil, moet voelen, luidt een oud Hollands gezegde.

Alleen dit hoofdredactionele commentaar verwoordt de mening van de krant