"Chaotisering' in wereld bereikt ook Nederland

Na de turbulente veranderingen sinds het einde van de Koude Oorlog wijst niets erop dat de wereld nu tot stilstand komt. In plaats van één grote breuklijn, zoals tot voor kort, dreigt een veelheid van kleine scheidslijnen te ontstaan. Per saldo wijzen de ontwikkelingen in de richting van een "multipolair' internationaal stelsel, zonder duidelijk leiderschap.

Dat schrijft minister Van Mierlo van buitenlandse zaken in de toelichting op zijn begroting (537 miljoen gulden). De internationale wedijver verschuift volgens hem naar de terreinen van economie en technologie. Handelsrelaties doorkruisen de veiligheidsrelatie binnen de driehoek Europa-Amnerika-Japan en er onstaat een tendens naar meer economisch gerichte blokvorming.

,,Door de gecombineerde impuls van technologische innovatie en de toenemende liberalisering en deregulering in grote delen van de wereld is een economische dynamiek ontstaan, waardoor een regio als Oost-Azië in tien jaar het Bruto Nationale Produkt heeft verdubbeld'', aldus de inleiding over buitenlands beleid. ,,Maar ook andere ontwikkelingen in de wereld gaan hard, zoals de milieudegradatie en de bevolkingsgroei. De lange termijn wordt korte termijn. De wereld dringt de huiskamer binnen. Ver weg wordt dichtbij.''

Nederland heeft een gunstige en beschermde geografische positie, aldus de minister. Maar het kan zich niet terugtrekken op een eiland van vrede en welvaart. Chaotiseringsverschijnselen aan de rand van Europa of verder weg kunnen Nederland of de partners van Nederland op diverse manieren raken, al was het maar door de vluchtelingenstromen die hierdoor in gang worden gezet, aldus de analyse.

Ook terrorisme kan een bijprodukt zijn van interne conflicten. Europese en bondgenootschappelijke solidariteit houdt in dat iedereen een redelijk aandeel levert om crisissituaties op te lossen en actief meewerkt aan het bevorderen van vrede en stabiliteit in Europa en daarbuiten.

Lessen uit de aftocht van Dutchbat uit Srebrenica vallen volgens de toelichting nog niet te trekken. De conclusie zal echter niet kunnen zijn dat de brandhaarden van deze wereld en hun vele slachtoffers voortaan maar aan hun eigen lot worden overgelaten. ,,Niets doen heeft ook een prijs die hoog kan oplopen.''

Nederland zal in de komende jaren beter ,,bilateraal moeten voorkoken'' wat het multilateraal wil bereiken. Prioriteit heeft Europa, niet alleen West-Europa. De regering zet een speciaal accent op het beleid ten aanzien van de buurlanden België, Duitsland en Luxemburg. Nederland moet met het oog op de opkomende isolationistische stroming in de Verenigde Staten een breder scala van contacten onderhouden ook buiten het traditionele "foreign policy establishment' dat Europa over het algemeen toch reeds positief gezind is.

Nederland moet actief inspelen op de economische dynamiek in Azië. Traditionele banden die Nederland met landen in Azië heeft en de intensieve ontwikkelingsrelatie met een aantal landen in de regio bieden een springplank voor Nederland om de betrekkingen verder uit te bouwen. Een van de beste diepte-investeringen ligt volgens de toelichting in opleiding en training van mensen. De regering pleit voor meer uitwisselingsprogramma's en gezamenlijke onderzoeksprojecten.

De regering hoopt dat Frankrijk de grenzen weer openstelt voor vrij verkeer conform het Schengenverdrag. Frankrijk sloot die grenzen met het oog op de openbare orde in het land. De Schengenregeling zal in 1996 op Schiphol kunnen worden ingevoerd. De landen van het verdrag van Schengen, Benelux, Frankrijk, Duitsland, Spanje en Portugal, moeten volgens de regering tot één visumbeleid komen. Nederland wil dat Schengen uitgroeit tot een vrij verkeer binnen de lidstaten van de gehele Europse Unie.