Dossier Amerikaanse Verkiezingen 2000

Nieuws

Uitslagen

Kandidaten

Debatten

Voorrondes

Links

Op basis van de vragen van de rechters van het federale Gerechtshof gisteren lijkt Bush in het voordeel. Maar niets is zeker.

Door onze correspondent MARC CHAVANNES

WASHINGTON, 2 DEC.De zaal was afgeladen en muisstil. Aan de orde was de verkiezing van de 43ste president van de Verenigde Staten, maar zijn naam werd noch genoemd noch bekend. Het hoogste federale Gerechtshof van het land mengde zich gisteren in de juridische strijd om het hoogste ambt. En een tipje werd opgelicht van zijn gevoelens.

De advocaat van George W. Bush stak direct van wal. Hij wist wat hem te wachten stond: meer vragen dan tijd voor een mooi pleidooi. Na anderhalf uur, eerlijk verdeeld over de twee partijen, had het US Supreme Court 92 vragen afgevuurd op de advocaten. Acht opperrechters discussieerden daarmee vooral onderling. De negende, Clarence Thomas zweeg, maar hij stemt altijd mee met het rechter deel van het Hof.

Alle kenners van het Supreme Court zeggen het elkaar na: uit de strekking van de vragen is niet altijd af te leiden welke kant het vonnis opgaat. Maar de breuklijnen binnen het Hof tekenen zich wel af. De president van het Hof, William Rehnquist en rechter Antonin Scalia lieten overduidelijk blijken dat zij het door George W. Bush aangevochten vonnis van het Supreme Court van Florida veel te ver vonden gaan.

Zoals Bush en de zijnen steeds hebben gezegd: het Hof herschrijft de wet van Florida door hertelling met de hand van de stemmen toe te staan en de termijn voor het inleveren van de resultaten met twaalf dagen te verlengen. Ook de rechters Sandra O'Connor en Anthony Kennedy leken die opvatting te zijn toegedaan, maar zij stelden ook feitelijke vragen, die het grensgebied leken te verkennen tussen de puur 'Republikeinse' stellingen en de tegenovergestelde visie.

De stelling van de Gore-campagne is steeds geweest dat duizenden stemmen in enkele kiesdistricten in Zuid-Florida, waar ouderwetse stemmachines zijn gebruikt, nooit zijn geteld. Het Supreme Court van Florida heeft dat erkend en met de wetten van die staat in de hand vastgesteld dat in geval van twijfel (her)telling met de hand nodig is. Dat woog zwaarder dan de termijn van een week waarbinnen de staat de einduitslag moet vaststellen. Dus rekte het Hof die termijn wat op, zonder uit het oog te verliezen dat iedere staat op 12 december zijn kiesmannen moet hebben aangewezen. Die kiesmannen wijzen dan vervolgens op 18 december de volgende president aan.

De Clinton-rechters Ginsburg en Breyer waren in hun vragen permanent bezig de stellingen tegen het Florida-vonnis te ondergraven. "Zaak na zaak hebben wij het grootste respect opgebracht voor de staten en hun rechtspraak", zei mevrouw Ginsburg tot Bush' verdediger Ted Olsen. Ook rechter Stevens, een benoeming van president Ford, leek in zijn vragen en opmerkingen sympathie te hebben voor het Gore-standpunt.

De door een Republikeinse president aangewezen rechter Kennedy nam een positie in, die niet helemaal voorspelbaar is. Na twee minuten onderbrak hij Olson al met de vraag: "Wij zijn op zoek naar het federale aspect". Met ander woorden: waarom brengt u een zaak van de staat Florida voor het federale Hof? Verderop was het alsof hij weer dichter bij de Bush-vleugel opereerde. Rechter Souter, een benoeming van Bush senior, leek nog op zoek naar kwadranten.

De advocaat namens de Democraten, professor Laurence Tribe, van Harvard University, maakte zijn naam als briljant pleiter niet helemaal waar. Zijn wat saaie opponent Olson had de feiten beter op een rijtje, en de klok beter in de gaten. Hij spaarde vier minuten van zijn eerste ondervraging om aan het eind het laatste woord te claimen, waarin hij opnieuw de juridisch lastige stelling verdedigde dat het hoogste Hof van Florida federaal recht had overtreden door de Grondwet van Florida te gebruiken om de verkiezingswet van Florida ruim uit te leggen. Tribe miste passie en alertheid.

De negen rechters trokken zich om half twaalf terug. Niemand weet hoe lang en hard zij gaan debatteren. Gezien de vragen die zijn stelden lijkt een unaniem vonnis, waar Amerika op hoopt, nauwelijks voorstelbaar. Het vonnis kan op ieder moment komen, maar het meest waarschijnlijk is volgens kenners maandag of dinsdag.