Dossier Amerikaanse Verkiezingen 2000

Nieuws

Uitslagen

Kandidaten

Debatten

Voorrondes

Links

De verkiezingscampagne in de Verenigde Staten werd de afgelopen dagen opgeschrikt door de 'onthulling' dat George W. Bush op zijn dertigste was betrapt op rijden onder invloed - en daarover altijd had gezwegen.

Door onze correspondent MARC CHAVANNES

WASHINGTON, 4 NOV. Eén ding veranderde George W. Bush direct in de campagne-toespraak die hij drie keer per dag houdt: hij beschuldigde Al Gore, zijn Democratische tegenstander voor het presidentschap, niet meer van slordige omgang met de waarheid. Het nieuws dat de Republikein op zijn dertigste was gearresteerd wegens dronken rijden had in ieder geval dat effect.

Overigens was het zo veel mogelijk business as usual voor de Republikeinse campagne. "Ik heb fouten gemaakt. Ik heb er van geleerd." Met die woorden probeerde George W. Bush gisteren op campagne in Michigan zijn kandidatuur voor het presidentschap van de Verenigde Staten te redden. "Dat is de rol van een leider, om zijn wijsheid te delen, om zijn ervaringen te delen met mensen die op zoek zijn naar een leider."

De Republikeinse gouverneur van Texas was overigens wel aangeslagen. Voor wie zijn gestroomlijnde optreden de afgelopen maanden van dichtbij heeft meegemaakt, was het duidelijk dat hij gespannen en onzeker was. Voor het eerst sinds tijden hield hij spiekbriefjes in zijn hand, terwijl het merendeel van zijn verhaal hetzelfde pleidooi voor belastingverlaging en versterking van de defensie was.

Achter de schermen hield Karin Hughes, zijn waakhond voor contacten met de media, flink huis. De 'dirty tricks' van de Democraten werd genadeloos aangevallen. Zodra het nieuws dat Bush had verzwegen dat hij op zijn dertigste was betrapt op dronken rijden donderdagnacht via een lokaal tv-station van Fox in Maine bekend was geworden, trachtte zij de pers het gras voor de voeten weg te maaien. Bush gaf donderdag laat, na een grote toespraak in Wisconsin, één korte persconferentie en verder basta: niks aan de hand, doorlopen. Maar de focus van het verhaal draaide toen aan boord van het campagnevliegtuig van Bush, op weg naar de volgende campagnestop, om een journalist van de Dallas Morning News die aan collega's vertelde dat hij Bush in '98 nog had gevraagd: bent u sinds 1968 wel eens gearresteerd? Bush was op dat moment kandidaat voor herverkiezing als gouverneur van Texas en antwoordde, volgens de journalist uit zijn thuisstaat: "Nee".De vraag ging uit van 1968, want het was bekend dat Bush toen ook met de politie in aanraking was gekomen wegens overlast die hij had veroorzaakt als dronken student.

Op het moment dat deze Texaan dit nu vertelde kwam volgens de aanwezige Amerikaanse journalisten, perschef Karin Hughes naar achteren in het vliegtuig om in te grijpen. "Dat was toen toch off the record, Wayne?", vroeg zij dreigend. De betreffende journalist, Wayne Slater, ontkende dat. Sterker nog, hij herinnerde zich dat Bush op het punt stond zijn categorische ontkenning te nuanceren, maar ook toen greep Hughes in en maakte zij een eind aan het gesprek tussen Bush en de Texaanse journalist.

Het onderwerp was nu dus gekanteld van een 24 jaar geleden begane verkeersovertreding in een mogelijke leugen over zijn verleden twee jaar geleden. Hughes bleef intussen hameren op de schandelijke aanval onder de gordel waar de leiding van de Democratische campagne zich maar snel voor moet verontschuldigen. Na een halve dag kregen de Bush-mensen antwoord. Bill Daley, de oud-minister die sinds de zomer Gore's campagne leidt, gaf een verklaring uit waarin hij nogmaals in alle toonaarden ontkende dat Gore c.s. iets te maken hadden met het naar buiten komen van het nieuws. In een gemene slotzin schreef Daley: "Als er nog vragen open blijven dan komen die geheel voor de verantwoordelijkheid van gouverneur Bush en zijn campagne, en niet van ons." Hoe het verhaal naar buiten is gekomen, is intussen iets duidelijker geworden. Het is afkomstig van een advocaat uit Portland, Maine, Tom Connolly, die in het verleden een gooi heeft gedaan naar de Democratische kandidatuur voor het gouverneurschap van zijn staat. Hij was deze zomer afgevaardigde op de Democratische Conventie in Los Angeles en ontkent iedere coördinatie met de campagneleiding van Gore. "Ik heb ze gebeld, toen ik het verhaal donderdag hoorde, maar hun lijnen waren voortdurend in gesprek." Toen had hij het maar aan een lokale jouranalist gegeven. "Een vuile politieke streek? Hoe komt u er bij. De waarheid vertellen kan nooit een vuile streek zijn."

Al Gore bleef op campagne in het Midden Westen onverstoorbaar hameren op de onvolkomenheden in het programma van zijn tegenstander. Met geen woord ging hij in het drankverhaal van Bush. Dat was makkelijk genoeg geweest. Want Bush zegt nu wel steeds dat hij van deze arrestatie heeft geleerd, maar hij had toen nog tien jaar drinken voor de boeg. Hij heeft zijn veelbeschreven afscheid van de fles op de ochtend na zijn veertigste verjaardag bekend gemaakt, terwijl dit incident plaatsvond toen hij dertig was, een jaar nadat hij was afgestudeerd aan de Harvard Business School.

Gore maakte wel dankbaar gebruik van een nieuwe uitglijder van Bush. Die valt steevast de ideeën van Gore over uitbreiding van de sociale zekerheid aan. Eergisteren zei hij in een kleine improvisatie: "Mijn opponenet doet alsof dat een soort federaal programma is." Het was bedoeld als het toppunt van onzinnigheid. Alleen, het is waar. Die bal liet Gore niet voor open doel liggen.

Overigens zijn de laatste cijfers uit de 'battleground states' zo gemengd dat het tot het eind volstrekt onvoorspelbaar blijft wie gaat winnen. Terwijl de landelijke peilingen Bush een voorsprong van enkele procenten geven, zelden meer dan de gebruikelijke foutenmarge, wisselen de twee elkaar iedere dag af aan de leiding in de staten waar de strijd nu wordt uitgevochten. De laatste stand is licht gunstig voor Gore. In Illinois leidt hij 48 42 procent. In Missouri is het 45 45. In New Hamspshire en Tennessee gaat Gore ook aan kop.