Dossier Amerikaanse Verkiezingen 2000

Nieuws

Uitslagen

Kandidaten

Debatten

Voorrondes

Links

In de eindfase van de Amerikaanse verkiezingscampagne bezorgt Groene kandidaat Ralph Nader de strategen van Al Gore hoofdpijn. En dat is precies zijn bedoeling. Met Nader tegen de keer.

Door onze correspondent MARC CHAVANNES

WASHINGTON, 2 NOV. Ralph Nader blijft niet alleen tot het eind kandidaat voor het presidentschap van de Verenigde Staten. Hij blijft ook na de verkiezingen van 7 november strijden tegen de 'Republicrats', zoals de Groene kandidaat de Republikeinen en de Democraten aanduidt. Omdat deze partijen in de greep zijn van het grote bedrijfsleven.

In sommige staten krijgt hij tien procent steun. Naarmate de verkiezingsdag nadert en noch Al Gore noch George W. Bush op enig moment een beslissende voorsprong hebben kunnen nemen, wordt de roep om Naders terugtrekking luider. Dat wil zeggen: bij Democraten en groepen die willen dat de Democratische kandidaat wint.

De Republikein Bush probeert voordeel te trekken van de cruciale procenten die Nader wegsnoept bij Gore. Met bliksembezoeken aan staten in het milieubewuste Westen en Midden-Westen, en zelfs aan de van oudsher door Democraten beheerste megastaat Californië wil de Republikein Gore alsnog op verlies zetten. Maar Nader piekert er niet over zich terug te trekken ten gunste van 'de minst slechte van twee kwaden'. Zoals hij ook niets moet hebben van websites waar Democraten hun stem in een voor Gore veilige staat aanbieden in ruil voor een Groene stem op Gore in een staat waar anders Bush zou winnen.

In een ontmoeting met buitenlandse correspondenten in Washington zei hij deze week: "Het zijn verbijsterende vragen. Wat heb ik er mee te maken of de ene of de andere corrupte partij wint? Al Gore is de enige die Al Gore kan verslaan." Hij draait het verwijt vaak om: "Wie wil dat er de volgende keer geen Groene kandidaat is, moet nu Democratisch stemmen". Als de Groene kandidaat ten minste vijf procent van de stemmen haalt, kan hij bij de volgende verkiezingen rekenen op aanzienlijke financiële steun van de overheid. Daar profiteert dit jaar de uiterst rechtse Pat Buchanan van, die na een harde strijd de kandidatuur namens de Reform Party (vroeger van Ross Perot) veroverde. Buchanan, die ernstig ziek is geweest, krijgt in de peilingen zelden meer dan één procent.

Volgens Nader is een krachtige, progressieve derde partij essentieel om de gezondheid van het politieke systeem in de Verenigde Staten te herstellen. Het huidige duopolie van de Democraten en de Republikeinen berooft Amerikanen van een reële keuze: "De twee [grote] partijen hebben hun ziel verkocht aan (vaak dezelfde) commerciële belangen. Daardoor gaan zij steeds meer op elkaar lijken. Daarmee beroven zij de Amerikanen van hun rechten hun eigen politieke, economische en sociale belangen te verdedigen. Die macht is in handen gevallen van minder en minder gigantische wereldwijd opererende ondernemingen." Op vragen of hij werkelijk geen verschil ziet tussen de Republikein Bush en de Democraat Gore, en hun respectievelijke programma's, houdt de consumentenjurist droge ogen. Gore is evenzeer geketend door het geld van belangengroepen dat hem voedt als Bush. Ook het veel gehoorde argument dat Al Gore alleen al moet winnen omdat hij geen conservatieve rechters in het Supreme Court zal benoemen, is niet veel waard voor Nader: Gore en de meeste Democraten hebben in de Senaat gestemd voor de benoeming van de ultra-conservatieve hoge rechter Antonin Scalia, nu het toonbeeld van waar men onder Bush meer van kan verwachten. Nader: "Natuurlijk is Gore een beetje beter op het gebied van milieupolitiek. Maar wat te denken van een politicus die tientallen miljoenen dollars van notoire vervuilers accepteert en daarmee het land rondreist en zegt: 'ik ga ze aanpakken'?"

Nader heeft in zijn campagne ook alle vijftig staten van de Verenigde Staten aangedaan. Maar hij reist niet, zoals de andere twee 'grote' kandidaten, met een heel gevolg in eigen vliegtuigen. De hervormer neemt gewone lijnvluchten en de taxi, vergezeld door één medewerker. Bij de zeer goed bezochte massabijeenkomsten die hij in het hele land toespreekt, wordt meestal geld opgehaald om de campagne op gang te houden. De Naderisten hebben 6 miljoen dollar ter beschikking om in het hele land tv-reclame te maken, even veel als de Democraten in de staat Michigan. De Sierra Club, de grootste milieuclub in de Verenigde Staten, adverteert nu overigens massaal voor Gore. Het raakt Ralph Nader nauwelijks. Hij citeert uit onverdachte bron als hij wil onderstrepen dat 72 procent van de Amerikanen vinden dat het bedrijfsleven te veel politieke macht heeft. Het zakenblad Business Week schreef onlangs: 'Bedrijven moeten maken dat zij wegkomen uit de politiek'.

Tegen zijn buitenlands gehoor verduidelijkte Nader: "Vergeet niet dat de Groene partij heel gewone waarden verdedigt. De extremisten zitten bij de bedrijven die onze politieke partijen huren en kopen, die ons politieke systeem corrumperen, ons milieu plunderen, die Amerikaanse werknemers een minimum levensstandaard en een ziekteverzekering onthouden en het kind-zijn vercommercialiseren."De kruisvaarder tegen de commerciële politiek is niet altijd even ernstig. In een vraaggesprekje met The New York Times maakte hij gisteren een grapje. "Weet u wat het beleid tegen luchtvervuiling van George W. Bush is? Hij vindt dat mensen zelf verantwoordelijkheid moeten dragen. In dit geval dus: niet inademen."