Dossier Amerikaanse Verkiezingen 2000

Nieuws

Uitslagen

Kandidaten

Debatten

Voorrondes

Links

De Amerikaanse presidentskandidaten Gore en Bush vechten over de vraag wie de meest capabele leider is. In hun tweede debat vannacht ging het weer niet om de echte onderwerpen.

Door onze correspondent MARC CHAVANNES

WASHINGTON, 12 OKT. Beiden moesten het beter doen dan waarom zij bekend staan. En zij voldeden vannacht aan die verwachting in het tweede debat om het Amerikaanse presidentschap. George W. Bush sprak veertig minuten volop mee over buitenlandse politiek en Al Gore overdreef niet, citeerde bijna geen statistieken en zei niets neerbuigends over zijn tegenstander.

Volgens drie opiniepeilingen die onmiddellijk na het negentig minuten durende debat werden gehouden, had gouverneur Bush meer mensen overtuigd dan vice-president Gore. Terwijl Gore tegen het eind zijn spijt betuigde voor feitelijke onjuistheden in enkele voorbeelden die hij gaf tijdens het debat van vorige week, moest de staf van Bush na afloop toegeven dat de gouverneur zich had vergist over de terdoodveroordeling van drie racistische moordenaars in zijn staat Texas: één bleek levenslang te hebben gekregen.

Beide incidenten onthullen de felheid waarmee nu gestreden wordt over de vraag wie de meest capabele én geloofwaardige man is om Amerika te leiden. Velen nemen aan dat de kiezers die nog niet hebben beslist aan de hand van dat criterium op 7 november hun stem zullen uitbrengen. Gevolg was dat het vannacht opnieuw niet om de onderwerpen maar om impressies van de persoonlijkheden ging. Vorige week eindigde het eerste debat in Boston volgens de meeste waarnemers onbeslist. Al Gore had weliswaar verreweg de breedste en diepste kennis van een groot aantal (binnenlands politieke) thema's aan de dag gelegd, maar hij had smalend gesnoven over de beperkte feitenkennis van zijn opponent. George W. Bush kreeg waardering voor zijn volhouden.

Vannacht kreeg de gouverneur van Texas meer commentatoren en geënquteerden achter zich doordat hij opnieuw het meest de gewone kiezer leek te evenaren. Al Gore deed hard zijn best niet belerend te lijken. Hij sprak op halve snelheid, liet menig weerwoord achterwege en zei meer dan eens dat hij het eens was met Bush. Telefoontjes naar radiostations van onafhankelijke kiezers suggereerden dat Gore bij die groep iets meer aanhang had verworven dan Bush. Anderen noemden hem nu slap en weinig ad rem.

In tegenstelling tot het eerste debat werd nu bijna de helft van de tijd besteed aan buitenlands beleid. Op veel gebieden weken de standpunten niet sterk af. George W. Bush onderstreepte zijn recente nadruk op 'regeren over partijgrenzen heen' door meermalen de regering-Clinton te prijzen. Inzake het vredesproces in het Midden-Oosten week Bush daar niet van af, al verweet hij Clinton dat de coalitie die de Golf-oorlog (onder leiding van president Bush senior) had gevoerd, uit elkaar was gevallen. Gore bracht in herinnering dat de Golf-oorlog niet definitief had afgerekend met Saddam Hussein.

Het meeste verschil van houding suggereerde Bush bij vredesoperaties. Hij zou, anders dan president Clinton, Haïti niet zijn binnengevallen. Overzeese inzet van de krijgsmacht in Libanon, Grenada, Panama, de Golf en Servië had wel zijn instemming. Gore steunde 'Haïti', maar was het achteraf niet eens met de Libanon-operatie. Bush uitte ook stevige kritiek op het IMF-geld voor Rusland. Dat was voor een deel terechtgekomen in de zakken van "de machtigen", onder wie toenmalig premier Tsjernomyrdin. Bush wilde een scherpere selectie van overzeese gebieden waar de VS ingrijpen of hulp bieden: "Wij kunnen niet voor iedereen alles betekenen."

De Republikein verklaarde met zoveel woorden dat Afrika geen prioriteit is, geheel in lijn met de Republikeinse meerderheden in Huis en Senaat, die voor volgend jaar elke bijdrage aan Afrikaanse vredesoperaties hebben afgesneden. Op twee momenten leek Gore beter uit de strijd te komen. In navolging van het vice-presidentiële debat werd ook de twee voormannen gevraagd naar hun opvatting over het homohuwelijk. Bush was tegen. Gore zei dat hij het eens was met zijn eigen kandidaat- vice-president Lieberman en Bush' tweede man Cheney. Bush had daar niet meer op te zeggen dan dat hij een tolerant man was. Ook op het terrein van wapens leek Gore een iets fermer standpunt te hebben. Hoewel hij het recht op een pistool of geweer voor "jagers, sportlieden en huizenbezitters" niet wilde aantasten, pleitte hij toch voor een strikter vergunningenbeleid en meer veiligheidsmaatregelen. De gouverneur van Texas vond dat eerst naleving van de bestaande wet beter moest worden afgedwongen. Verder moest het geweld op scholen worden bestreden met "godsdienstlessen en karakteronderwijs". Bush: "Iemand moet die kinderen een arm om hun schouder leggen en zeggen: 'Wij houden van je'."