Dossier Amerikaanse Verkiezingen 2000

Nieuws

Uitslagen

Kandidaten

Debatten

Voorrondes

Links

Het debat is afgelopen, de camera uit - tijd voor de campagnemedewerkers om uit te leggen waarom hún kandidaat heeft gewonnen.

Door onze correspondent MARC CHAVANNES

BOSTON, 4 OKT. "Ik verwacht dat Al Gore de komende dagen omhoog schiet in de peilingen." Donna Brazile, topfunctionaris van Gore's campagne voor het presidentschap, weegt haar woorden zorgvuldig. Zij kan er niet minder van maken: "De vice-president heeft gewonnen."De kandidaat Al Gore was nog bezig gebruik te maken van zijn recht op het laatste woord, toen de eerste grote namen van beide partijen zich al discreet mengden onder het talrijke persvolk dat in de sporthal van de Bostonse campus het debat volgde. Dagen hadden de strategen voorspeld wat men zou gaan zien. Nu kwam het er op aan duidelijk te maken wát men had gezien: een uitstekende prestatie. Van de eigen man.Niet alleen de lof klonk soms identiek. Beide kandidaten zagen er ook vrijwel hetzelfde uit, in hun donkere pak, spierwit overhemd en effen rode das. Kennelijk is uit peilingen gebleken dat de Amerikaanse burger verwacht dat zijn president er zo uitziet. Geen button down, geen streepje, maar effen wit. En rood zijden om daadkracht aan te geven. Soms leek het op beheerste agressie.

Vooral vice-president Gore stond zich bij herhaling te verbijten over de 'onkunde' van zijn tegenvoeter, of hij lachte hem uit als hij niet meer mocht repliceren van debatvoorzitter Jim Lehrer, bekend journalist van de publieke televisie. Het had Ari Fleischer, woordvoerder van Bush, niet gedeerd. Volgens hem was het "een goeie avond" geweest. "Het was erg op onderwerpen gericht, en zo wil gouverneur Bush het ook."

Waarom had Bush vaker Gore als persoon aangevallen dan andersom? Fleischer, een kalende veertiger die vrijwel zonder overgang van een dicteertoon overgaat op een brede lach, ontkent namens zijn baas: "Bush heeft veel aanvallen en verkeerde samenvattingen van zijn plannen moeten verduren. In zijn eerste zinnen zat Gore er al naast." De Democraat legde er veel nadruk op dat Bush de rijkste één procent van de Amerikanen meer belastingkorting geeft dan hij aan onderwijs, sociale zekerheid, medicijnen voor bejaarden en defensie extra gaat uitgeven.

Volgens Fleischer pareerde Bush die herhaalde, onjuiste aanval effectief: "Er is geen werkende jongere meer in dit land die niet weet dat Bush hen vertrouwt, belasting teruggeeft en zelf laat beslissen hoe zij willen investeren in plaats van Washington te laten oppotten in onrendabele sociale fondsen. Er zit een groot filosofisch verschil tussen de twee. De vice-president wil de belastingen hoog houden en het geld in Washington uitgeven. De gouverneur gunt mensen meer vrijheid in hun eigen leven. Dat is in dit debat duidelijk naar voren gekomen."

Gore's campagne-directeur, oud-minister van Handel Daley, liep niet te stralen na afloop. Hij sprak over een "vrij succesvol debat", waarin Bush wel veel tegengas gaf op Gore's meer gedetailleerde voorstellen. Maar: "Nergens heeft hij kunnen zeggen dat de feiten van Gore niet kloppen". Daley prees zijn kandidaat, die tot het einde was blijven weigeren persoonlijke aanvallen te doen. Op herhaalde vragen over het democratisch gehalte van het debat zonder de 'andere' kandidaten, Nader, Buchanan en de Libertarians uit Massachusetts, liep Daley liever wat verder door het geroezemoes.

Gouverneur George Pataki van de staat New York steunt George W. Bush en brengt dan ook naar voren dat de collega uit Texas "intellectueel een fatsoenlijke man is. Jongeren zien dat en zij voelen zich er toe aangetrokken". Volgens hem is Gore een voorstander van 'big government', "en hij heeft de bijbehorende resultaten niet kunnen leveren. Acht jaar hadden Clinton en Gore geen energiepolitiek en opeens drie maanden vóór de verkiezingen moet er van alles gebeuren. Een nieuw beleid om bejaarden aan medicijnen te helpen dat hebben ze acht en vier jaar geleden ook al beloofd. Ze kunnen het niet. Het Amerikaanse volk heeft gouverneur Bush vanavond in de ogen gekeken en gezien wat voor soort man het is."

Iets subtieler formuleert Condy Rice, de academicus die Bush bijschoolt in buitenlands beleid. Zij doet niet aan brede politieke vegen uit de pan, maar schuwt de kritiek niet. Terugkijkend op de enige passage in het debat die over de rest van de wereld ging, Servië in het bijzonder, zegt zij: "Het is onvoorstelbaar. De vice-president is de Russen vergeten. Hij begrijpt niet dat Milosevic de Russen als schild gebruikt. Zonder dat is hij niets meer. Deze regering heeft na al die miljarden dollars hulp kennelijk niet het gezag om tegen Poetin te zeggen: 'Zeg tegen Milosevic dat hij moet aftreden.' "Overigens hebben wij niet zo veel verschillen van mening. De gouverneur is niet blij met de manier waarop we de Kosovo-oorlog hebben gevoerd, maar hij steunde die oorlog wel, het was een NAVO-operatie. De gouverneur is vooral tegen inmenging in burgeroorlogen, tegen meedoen met 'nation building', zoals in Haïti of Somalië, waar we een van de strijdende kanten kozen." Vóór het grote treffen had de Bush-campagne een 'Survival Kit een debatgids voor alle aanvallen en verdraaïngen van Al Gore' uitgegeven. Tijdens het debat kwamen de Gore-mensen op internet en op de campus met een spervuur van weerleggingen. Na afloop waren de feiten even niet meer van belang. Toen ging het om de 'spin', de draai die ieder kon geven aan negentig minuten praten. Iedereen had evident gewonnen. Tot het tweede debat, volgende week woensdag.