Dossier Amerikaanse Verkiezingen 2000

Nieuws

Uitslagen

Kandidaten

Debatten

Voorrondes

Links

De Amerikaanse Reform Party is uiteengevallen: de één wil de ultra-conservatief Pat Buchanan als president, de ander Marahishiaanhanger John Hagelin. De nazaten van Ross Perot zijn de weg kwijt.

Door onze redacteur FRANK VERMEULEN

LOS ANGELES, 11 AUG. In het Conventiecentrum van de luxeueze badplaats Long Beach worstelt het hoofd beveiliging van de Reform Party met lijsten gedelegeerden, die snel moeten worden voorzien van een toegangsbewijs. De chaos is compleet.

In de hal verzamelen zich opgewonden partijgenoten met borden voor Pat Buchanan, de 'volgende president van de Verenigde Staten'. Buchanans volgelingen zijn zo te zien net als hij Texanen, sommigen staan met grote cowboyhoeden en Buffalo Bill-sikjes op stoelen medestanders op te poken. In het Westin Hotel houdt Buchanan een keffende persconferentie. Onder de journalisten bevindt zich Johnny Rotten, voormalige zanger van de roemruchte punkband Sex Pistols en speciaal verslaggever voor MTV. Hij verklaart desgevraagd mensen als Buchanan te verachten. Maar Rotten veracht iedereen.

'Mad Pat' is de extreem conservatieve voormalige speechschrijver van ex- president Nixon. Hij zei vorig jaar de Republikeinse partij vaarwel. Tot opluchting van diezelfde partij: Buchanans schrille oproepen tot een 'culturele oorlog' bij de Republikeinse Conventie van 1992 speelden een grote rol bij de nederlaag van president Bush tegen Clinton. En dan is er nog zijn nauwelijks verholen racisme; tegen Mexicaanse immigranten, tegen joodse plutocraten.

In het Kunstcentrum, pal achter het conventiecentrum, is ondertussen de andere Reform Party al begonnen met de conventie. Hier lopen aanhangers rond met borden die dr. John Hagelin aanprijzen. Hagelin, natuurkundige, Maharishi Yogi-aanhanger en voormalige voorman van de Natuurwet partij.

Extreem-rechts tegen New Age: het is niet geheel duidelijk waar de Reform Party anno 2000 nog voor staat. Maar eerlijk is eerlijk: alles wat de Republikeinen en Democraten tot dusver boden aan voorspelbaarheid en geliktheid, wordt goedgemaakt door de Reform Party. Deze relatief nieuwe partij, ontstaan in 1992 onder de vleugels van de excentrieke (lees: lichtelijk getikte) Texaanse miljonair Ross Perot, scheurde afgelopen dinsdag tijdens een tumultueuze vergadering van het partijbestuur in tweeën. Met als gevolg dat er nu twee facties zijn die aanspraak maken op de naam Reform Party en, niet vergeten, op 12,6 miljoen dollar aan federale verkiezingssubsidies.

De advocaat van de Hagelin-factie verklaart dat John Hagelin gisterochtend bij de federale verkiezingscommissie een tweeledige klacht heeft ingediend tegen Buchanan. De eerste betreft verkiezingsfraude in de voorverkiezingen van de partij, door mensen die hem ooit gesponsord hebben op te voeren als kiezers. Als bewijs hiervoor moet dienen dat Buchanan weigert de lijst van mensen die voor hem gestemd hebben te openbaren aan een interne onderzoekscommissie. En de tweede klacht betreft het onreglementair naar voren schuiven van Buchanan door die medestanders in de vergadering van het partijbestuur afgelopen dinsdag.

Buchanan hoont ondertussen zijn tegenstanders weg als de oude garde die niet tegen zijn verlies kan. Volgens Buchanan is Hagelins aanhang verantwoordelijk voor de scheuring. "Zij kwamen hiernaartoe met deze kleine stunt in het achterhoofd. Kijk maar: ze hadden de vervangende accommodatie al op voorhand afgehuurd."

De ironie wil dat leiding van de Reform Party Buchanan vorig jaar zelf heeft uitgenodigd om kandidaat te zijn voor de presidentsverkiezingen. Perot, die in 1992 18 procent van de stemmen haalde maar in 1996 wegzakte naar 8 procent, laat tegenwoordig alleen nog maar van zich horen via een woordvoerder. Binnen de partij is Perot al langer in een bittere strijd verwikkeld met ex-worstelaar Jesse 'The Body' Ventura, die onlangs zeer verrassend werd gekozen tot gouverneur van Minnesota. Ventura - die pas in 2004 zelf kandidaat wil staan - wenste een geestverwant als kandidaat: economisch conservatief, sociaal progressief, op het libertijnse af. Zakenmagnaat Donald Trump kwam heel even in beeld.

Perot besloot zijn zegen te geven aan Pat Buchanan, die als tv- commentator een bekende persoonlijkheid is. Een verstandshuwelijk moest het worden, waarbij de partij en haar over het algemeen gematigde op belasting- en partijhervorming gerichte programma in handen zou blijven van de oude Perot-aanhang, terwijl Buchanan de organisatie mocht gebruiken als vehikel voor zijn gooi naar het presidentschap. Volgens de Perot-aanhang was afgesproken dat Buchanan over bepaalde zaken zou zwijgen. Zoals abortus, waarvan Buchanan een rabiate tegenstander is, terwijl het partijprogram 'pro-choice' is. Maar dat liep anders. Buchanan en zijn mensen namen de Reform Party in 20 tot 30 staten over. Nu hopen ze definitief af te rekenen met de oude garde.

Tijdens zijn toespraak, gistermiddag voor zo'n vijfhonderd opgetogen aanhangers, wees Hagelin zelf op het belang van zogenoemde 'derde partijen' (naast de grote twee: Republikeinen en Democraten). "Clinton- Gore zeggen dat zij de economie er bovenop gekregen hebben, maar het idee van een sluitende begroting komt van Ross Perot." Dat klopt, en maakt meteen duidelijk waar het momenteel aan schort. De huidige Republikeinse Partij ontstond in 1850 als derde partij, naast de Democraten en de Whigs, met als voornaamste programmapunt afschaffing van de slavernij. En dat is ook de enige kans om door te breken als derde partij: een strijdpunt, zoals Perot met zijn sluitende begroting in 1992. De Grote Twee gingen met dat idee aan de haal, en nu heeft Amerika een begrotingsoverschot. Zo'n strijdpunt ontbreekt nu; totaal verschillende types als Buchanan en Hagelin menen beiden aanspraak te maken op het erfgoed van Perot.

Behalve Buchanan en Hagelin zijn er nog drie andere derde partij- kandidaten in de race voor het presidentschap: consumentenheld Ralph Nader voor de Groenen, constitutioneel conservatief Howard Philips en de 'radicale individualist' Harry Browne. Bij eerdere peilingen stond Nader op zes procent, Buchanan op drie, terwijl de anderen op of net onder de één procent zweefden. Nog redelijk gunstige percentages, maar toch lijken de kiezers de status quo onder de 'Republicrats' niet zo beu als acht jaar geleden, hoe enthousiast het gehoor van Hagelin gisteren ook de handen blauw klapte onder het scanderen van: "Go! John, Go!". Wat weer veel leek op de toejuichingen voor Buchanan: "Go! Pat, Go!" Het federale verkiezingscomité mag uitmaken welke slogan beklijft.